15-Ma’ruza: sql tili sql tilida ma’lumotlarni tavsiflash. Reja



Download 401,19 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana28.01.2023
Hajmi401,19 Kb.
#904529
  1   2
Bog'liq
15-maruza



15-Ma’ruza: SQL tili. SQL tilida ma’lumotlarni tavsiflash. 
Reja: 
1. SQL tili va uning ko’rsatkichlari. 
2. SQL tilida ma’lumotlarni tavsiflash. 
Annotatsiya: 
SQL tili va uning ko’rsatkichlari, SQL tilida ma’lumotlarni 
tavsiflash haqida ma’lumotlar berish, amaliy malaka-ko’nikmalarini rivojlantirish 
va mustahkamlash. 
SQL ga kirish. 
SQL ni batafsil o’rganishga kirishdan oldin bu tilning umumiy tomonlari va u 
bilan ishlashni printsiplari bilan tanishib olsak. Ushbu bo’limda da tilning muxim 
xususiyatlari misollar orqali ko’rsatiladi.
Oddiy berilganlar bazasi. 
Bu yerda keltirilgan misollar kichik savdo kompaniyasining oddiy relyatsion 
berilganlar bazasi asosida olingan. Bu berilganlar bazasining strukturasi 2.1. -
rasmda tasvirlangan. Unda buyurtmalarni qayta ishlovchi unchalik katta bo’lmagan 
dasturni realizatsiya qilish uchun zarur bo’lgan axborotlar saqlanadi.
Berilganlar bazasi quyidagi axborotlardan iborat:
Tovarlarni klientlarga sotuvchi kompaniya xizmatchilarni xaqida axborotlar. 
Xizmatchilar ishlaydigan ofislar xaqidagi ma’lumotlar. 
Kompaniya tavarlarini sotib oluvchi mijozlar xaqida ma’lumotlar 
Klientlar tomonidan berilgan buyurtmalar xaqida axborotlar. 
Bu berilganlar bazasi realllikning modeli xisoblanadi. Bazada saqlanayotgan 
ma’lumotlar ushbu real mavjudliklarni ifodalaydi: 
Kompaniya xodimlari; 
Ofislar; 
Mijozlar; 
Buyurtmalar; 
Xar bir mavjudlik o’ziga mos jadvalda ifodalanadi. SQL yordamida 
berilganlar bazasiga so’rov berish xam reallikdagi xodisalarni ifodalaydi: 
Klientlar buyurtma beradilar, ularni bekor qiladilar yoki o’zgartiradilar. 
Kompaniya boshlig’i xizmatchilarni ishga qabul qiladi va ishdan bo’shatadi. SQL 
yordamida bu ma’lumotlar bilan qanday ish bajarilishini ko’rib chiqamiz. 
SQL da 1-jadvalda keltirilgan taxminan 30 ta operator qo’llaniladi. Xar bir 
operator MBBTidan biror bir belgilangan amalni, masalan, ma’lumotlarni o’qish, 
jadval tuzish yoki jadvalga yangi ma’lumot qushishni bajaradi. SQL ning xar bir 
operatori fe’l bilan boshlanadi. U bajaradigan operatorning amalini tavsiflaydi. 
Fe’llarga CREATE (tuzish), INSERT(qo’shish), DELETE(o’chirish), COMMIT( 
tranzaktsiyani yakunlash) kabi kalit so’zlar misol bo’la oladi. Fe’ldan so’ng bir 


yoki bir necha gap keladi. Gapda operator ishlaydigan ma’lumotlar tavsiflandi yoki 
operator bajaradigan amal xaqida kerakli ma’lumotlar saqlanadi. Xar bir 
predlojenie WHERE(qaysiki), FROM (qaerdan), INTO (qaerga), HAVING 
(mavjud bo’lgan) kabi kalit so’zlar bilan boshlanadi. Operatordagi ayrim 
predlojeniyalar zaruriy, ayrimlari esa zarruriy emas. 
Konkret struktura va predlojeniya mazmuni o’zgarishi mumkin. Ko’pgina 
predlojeniyalar jadval yoki ustun nomini o’zida saqlaydi. Ba’zilari esa qo’shimcha 
kalit so’zlar, o’zgarmaslar va ifodalarni o’zida saqlaydi. 
1-jadval SQL dagi asosiy operatorlar 
 Operatorlar Tavsif 

Ma’lumotlarni kayta ishlash operatorlari. 
 
SELECT BBsidan ma’lumotlarni o’qiydi 
INSERT BBiga yangi malumot kushadi 
DELETE BBdan satrlarni uchiradi 
UPDATE BBda mavjud ma’lumotlarni uzgartiradi 

Strukturani xosil qilish(ma’lumotlarni aniqlash) operatorlari
 
CREATE TABLE BBda yangi jadval xosil kiladi 
DROP TABLE BBdan jadvalni uchiradi 
ALTER TABLE mavjud jadval strukturasini uzgartiradi 
CREATE VIEW BBda yangi kurinish xosil kiladi 
DROP VIEW BBdan kurinishni uchiradi 
CREATE INDEX ustun uchun indeks xosil kiladi 
DROP INDEX ustun indeksini uchiradi 
CREATE SYNONYM jadval nomi uchun sinonimni aniqlaydi 
DROP SYNONYM jadval nomi sinonimini uchiradi 
COMMENT jadval yoki ustun uchun izox tuzadi

Ma’lumotlarga kirish imkonini boshqarish
 
GRANT foydalanuvchiga kirish imkonini beradi 
REVOKE kirish imkonini bekor qiladi 

Tranzaktsiyani boshqarish 
COMMIT joriy tranzaktsiyani tugallaydi
ROLLBACK joriy tranzaktsiyani bekor kiladi 

Dasturiy SQL 
DECLARE so’rov uchun kursor xosil kiladi 
EXECUTE SQL operatorlarini dinamik bajaradi
 


ANSI / ISO standartida fe’l sifatida va operator predlojeniyasida 
qo’llaniladigan kalit so’zlar aniqlangan. Standartga muvofik xolda bu kalit 
so’zlardan berilganlar bazasi ob’eklarini nomlashda qo’llash mumkin emas.
Ushbu qo’llanma SQL operatorining shakllari 5.2-rasmda ko’rsatilgan 
sintaksis diagrammasi yordamida namoyish kilinadi. SQL operatorlari yoki 
predlojeniyalarni tugri tuzish uchun sintaksisli diagramma chizigi buyicha 
diagramma oxirini kursatuvchi nuktagacha borish lozim. Sintaksis diagrammasi va 
misollarda kalit so’zlar doimo bosh xarflar bilan yoziladi.
Sintaksis diagrammasida SQL operatolarining uzgartiriladigan elementlari 
kichik kursiv xarflarda yoziladi. Operator tuzishda dasturchi mustakil tarzda bu 
elementlarni aniqlaydi. Zaruriy bulmagan predlojeniyalar va kalit so’zlar sintaksis 
diagrammada kushimcha chiziklar yordamida kursatiladi.

Download 401,19 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish