2-Seminar mashg`uloti. Mavzu: Ta`lim jarayonida innovasiyalar, tasnifi, samaradorlik mezonlari. Innovatsion ta`lim



Download 29,49 Kb.
bet1/4
Sana09.07.2022
Hajmi29,49 Kb.
#760125
  1   2   3   4
Bog'liq
2-seminar


2-Seminar mashg`uloti.
Mavzu: Ta`lim jarayonida innovasiyalar, tasnifi, samaradorlik mezonlari.
Innovatsion ta`lim - ta`lim oluvchida yangi g`oya, me`yor, qoidalarni yaratish, o`zga shaxslar tomonidan yaratilgan ilg`or g`oyalar, me`yor, qoidalarni tabiiy qabul qilishga oid sifatlar, malakalarni shakllantirish imkoniyatini yaratadigan ta`lim hisoblanadi.
“Innovatsion ta`lim” tushunchasi birinchi bor 1979-yilda “Rim klubi”da qo`llanilgan.
Innovatsion ta`lim jarayonida qo`llaniladigan texnologiyalar innovatsion ta`lim texnologiyalari yoki ta`lim innovatsiyalari deb nomlanadi.
Ta`lim innovatsiyalari - ta`lim sohasi yoki o`quv jarayonida mavjud muammoni yangicha yondashuv asosida yechish maqsadida qo`llanilib, avvalgidan ancha samarali natijani kafolatlay oladigan shakl, metod va texnologiyalardir.
Ta`lim sohasida innovatsion jarayon – bu ta`lim konsepsiyasidagi, o`quv dasturlaridagi, usul va uslublardagi, tarbiya va o`qitish usullaridagi yangilik va o`zgarishlardir. Ta`lim sohasida innovatsion jarayonlar so`zining tub ma`nosida pedagogikaning ikkita muhim – o`rganish, umumlashtirish va ilg`or pedagogik tajribalarni ommalashtirish muammosi va pedagogika fanlari yutuqlarini amaliyotga tadbiq etish muammosi yotadi.
Shunday ekan, innovatsiyaning predmeti va innovatsion jarayonlarning tarkibi, mexanizi bir – biriga o`zaro bog`liq bo`lgan jarayonlar jamlanmasi tarkibida bo`lishi kerak. Aynan, innovatsion faoliyat xizmat ko`rsatish bozorida oliy ta`lim muassasalari o`rtasidagi raqobatbardoshlikning asosini yaratibgina qolmay, professor – o`qituvchining kasb mahoratining o`sishini, ijodiy izlanishini, amaliy jihatdan ochib beradi. Shuning uchun ham, innovatsion faoliyat o`qituvchilarning ilmiy-uslubiy faoliyati va talabalarning o`quv jarayoniga ijodiy faoliyati bilan uzluksiz bog`liq.
Innovatsion faoliyat – yangi ijtimoiy talablarning an`anaviy me`yorlarga mos kelmasligi yoki yangi shakllanayotgan g`oyalarning mavjud g`oyalarni inkor etishi natijasida vujudga keladigan majmuali muammolarni yechishga qaratilgan faoliyatdir.
Ta`limdagi pedagogning innovatsion faoliyat tuzilishini tahlil qilishda turli xil yondashuvlar mavjud. Masalan, A.Nikolskayaning fikricha, faoliyatni yangilash 3 bosqichda, ya`ni tayyorgarlik, rejalashtirish va joriy etish bosqichlarida amalga oshiriladi.
«Innovatsion faoliyat» tushunchasini tahlil qilib: Г.А.Мкрчянning bu haqdagi fikri diqqatga sazovar: – «Pedagogik tajriba-sinov faoliyatining 3 ta asosiy shaklini ajratish mumkin: xususiy tajriba, tajriba-sinov ishi, o`qituvchining innovatsion faoliyati. Pedagogik faoliyatda innovatsiyalar qancha ko`p bo`lsa, o`qituvchi xususiy eksperimentni shuncha yaxshi tushunadi».
Innovatsion faoliyat bu amaliyot va nazariyaning muhim qismi bo`lib, ijtimoiy-madaniy ob`ekt sifatlarini yaxshilashga qaratilgan ijtimoiy sub`ektlarning harakat tizimi bo`lib, u ma`lum doiradagi muammolarni yechish qobiliyatigina emas, balki har qanday vaziyatdagi muammolarni yechish uchun motivatsion tayyorgarlikka ega bo`lishdir. O`qituvchi innovatsion faoliyatining markaziy masalasi o`quv jarayonini samarali tashkil etishdan iborat.
Innovatsion faoliyat quyidagi asosiy funksiyalar bilan izohlanadi:
-kasbiy faoliyatning ongli tahlili;
-me`yorlarga nisbatan tanqidiy yondashuv;
-kasbiy yangiliklarga nisbatan shaylik;
-dunyoga ijodiy yaratuvchilik munosabatida bo`lish;
-o`z imkoniyatlarini ro`yobga chiqarish, o`z turmush tarzi va intilishlarini kasbiy faoliyatida mujassam qilish.
Ta`lim muassasasida pedagogning innovatsion faoliyatini tashkil etish uchun “Innovatsion muhit” shakllangan bo`lishi kerak, ya`niy pedagogik jamoda umuman ta`lim muassasida ijodiy, samimiy do`stona sharoit, unda pedagog-o`qituvchi o`zini erkin xis qila olishi va jamoda ichki intilish moddiy-ma`naviy qiziqish yuqori darajada bo`ladi. U muhitda pedagog-o`qitiuvchi ijodiy fikr yuritishga, intilishga yo`naltiriladi. Natijada innovatsion jarayon-yangilikni kiritilishi va shart-sharoitlari, tizimini yangi sharoitlarga ko`rsatkichlarga muvaffaqiyatli o`tishini ta`minlovchi o`zgarishlar sodir bo`ladi.
Uzluksiz ta`lim tizimida pedagogik faoliyat yuritayotgan o`qituvchining shaxsi tabiiy unikal sistema bo`lib, uning shaxsiy va individual xususiyatlarini hisobga olgan holda, hozirgi zamon o`qituvchisining modelini loyihalashtirish mushkul.
Shunga qaramasdan, o`qituvchisining modelini umumiy va yagona holda tuzish, shu bilan bir qatorda, har shaxsning o`z xususiyatlarini rivojlantirishi, o`ziga xosligini saqlab qolishi, o`z qiziqishlariga muvofiq holda ilgariga intilishiga imkon berish zarur.
Mutaxassis modeli-aniq bir kasb bo`yicha mutaxassisning umumlashgan obrazli tuzilmasi bo`lib, u muayyan tarkibiy qismlardan iborat bo`ladi.
Uzluksiz ta`lim tizimini tubdan isloh qilish, mazmunan yangilashning ilmiy-nazariy asosi bo`lgan O`zbekiston Respublikasi «Ta`lim to`g`risida» gi Qonuni va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi buyurtmalari, milliy istiqlol g`oyasining asosiy tushunchalari va tamoyillari o`qituvchilarning umumiy, kasbiy, ilmiy-nazariy, pedagogik-psixologik, ilmiy-metodik tayyorgarlik darajasini zamon talablariga mos bo`lishini taqozo etadi.
Shuni e`tiborga olgan holda uzluksiz ta`lim tizimi uchun o`qituvchisining modelini tuzishga harakat qilindi.
Ushbu modelni tuzish uchun Respublikamizda mavjud me`yoriy hujjatlardagi o`qituvchilarning umumlashgan modeli tahlil qilindi. Jumladan, mualliflar guruhi tomonidan tayyorlangan «O`zbekiston Respublikasida kadrlar malakasini oshirish, ularni qayta tayyorlash tizimini isloh qilish bo`yicha me`yoriy hujjatlar va 1999-2005 yillarga mo`ljallangan istiqbolli rejalar» to`plamida pedagogning umumlashgan modeli berilgan.
Model asosini pedagogga qo`yiladigan talablar tashkil etib, u o`zida shaxs fazilatlari, o`qita olish, tarbiyalay olish va ta`lim oluvchilar bilimlarini adolatli baholay olish va nazorat qila olish kabi tarkibiy qismlarni mujassamlashtirgan.
Pedagog shaxsining fazilatlariga talabchanlik, vijdonlilik, hazil-mutoyiba hissi, obro`, xayrixohlik, adolatlilik kiritilgan. Bularning ichida obro` shaxs fazilati emas, balki shaxsning fazilatlari tufayli erishiladigan mavqyei sanaladi.
Bizning nazarimizda, o`qituvchining pedagogik faoliyatiga yordam beradigan fazilatlariga ilmga chanqoqlik, kirishimlilik, kamtarinlik, mehnatsevarlik, intizomlilik, fidoyilik, mehribonlik, bag`rikenglik, odamoxunlik, xushmuomalalilik va h.k kiritish maqsadga muvofiq edi.
Yuqorida qayd etilgan modelning tarbiyalay olish qismiga yuksak ma`naviyatli, pedagogik madaniyat va ma`rifatli, shaxsiy odob namunasi, nufuzi, vatanparvarlik va burch hislari, gumanitar va gumanistik tayyorgarlik, o`quv-tarbiyaviy ishlarning tashkili kiritilgan. Mazkur talablarni shakllantirishda uzluksiz ta`lim tizimi oldidagi davlat va ijtimoiy buyurtmalar hisobga olinishi va aniq belgilanishi kerak edi.
Modelning o`qita olish tarkibiy qismiga qo`llab-quvvatlash va o`quv jarayoni muhiti, psixologik-pedagogik tayyorgarlik, chet tillarni bilishi, fanni chuqur bilish, kasbiy layoqatlilik, bilimdonlik, yangi pedagogik texnologiyalarga ega bo`lish, ilmiy-uslubiy ish, ilmiy-tadqiqot ishi, o`z ishini doimiy takomillashtirishga intilish, me`yoriy hujjatlarni bilish, kompyuter texnologiyasiga ega bo`lish, axborot baza va resurslar kiritilgan. Вu guruhdagi talablar o`qituvchining ilmiy-nazariy, ilmiy-metodik tayyorgarligiga qo`yiladigan talablardan kelib chiqishi lozim.
O`qituvchining umumlashtirilgan modelida pedagogning o`qita olish va tarbiyalay olish funksiyalarining ajratilishi ilmiy asoslanmagan, chunki bu ikki funksiya yagona ta`lim-tarbiya jarayonida amalga oshiriladi, shuningdek, o`qitishning ta`lim-tarbiyaning uzviyligi prinsipiga zid holatdir. Shu bilan bir qatorda mazkur model tahrir talab, undagi talablarni aniqlashtirish lozim.
Modelning ta`lim oluvchilar bilimlarini adolatli baholay olish va nazorat qila olish tarkibiy qismiga talabalarning bilimlarini reyting-nazoratini bilish va qo`llay olish, standartlangan testlarni ishlab chiqish va qo`llay olish kiritilgan.
Shuni qayd etish kerakki, tahsil oluvchilarning o`zlashtirgan bilim, ko`nikma va malakalarini nazorat qilish va baholash, o`quv-tarbiya jarayonidan olingan natijalarni tahlil qilish va mazkur jarayonning borishiga tegishli o`zgartirishlar kiritish ta`lim-tarbiya jarayonining ajralmas va eng muhim zaruriy qismi sanaladi.
Ma`lumki, pedagogning ushbu tayyorgarligini uning ilmiy-metodik tayyorgarligidan ajratish mumkin emas. Respublikamizda birinchi marta tayyorlangan pedagoglarning umumlashtirilgan modelining tahlili, uning bugungi kun talabiga javob bermasligi, unda uzluksiz ta`lim tizimi oldiga qo`yilgan talablar o`z aksini topmaganligi, tahrir talabligi, ba`zi qismlarni aniqlashtirish, shuningdek, o`qituvchilarning pedagogik faoliyatidagi asosiy masalalarni kiritish va ilmiy-pedagogik nuqtai nazaridan qayta ishlash lozimligini ko`rsatdi.
O`qituvchining pedagogik faoliyatidagi o`ziga xos xususiyatlarni hisobga olgan holda zamonaviy modelining asosini pedagog tashkil qilib, u shaxs sifatida:
-yuksak ma`naviyatli va madaniyatli;
-uzluksiz ta`lim tizimini rivojlantirish uchun istiqbol vazifalarni ilgari surish va hal etishga qodir;
-ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda mo`ljalni to`g`ri ola oladigan;
-o`zida milliy istiqlol mafkurasi va g`oyalarini singdirgan;
-jamiyat taraqqiyotiga munosib hissa qo`shadigan;
Yuqori malakali raqobatbardosh pedagog kadr sifatida:
-ijodiy va ijtimoiy faol;
-g`oyaviy va ma`naviy-axloqiy yetuk bo`lishi;
-yuqori darajadagi ilmiy-nazariy, pedagogik-psixologik, ilmiy-metodik tayyorgarlik orqali yuksak madaniyatiga ega bo`lishi nazarda tutildi.
O`qituvchilarning kasbiy tayyorgarligi tahlil qilinganda, uning ilmiy-nazariy, psixologo-pedagogik, metodik tayyorgarligi nazarda tutildi.
Pedagog kadrlarning modelini tuzishda quyidagilar konseptual asos sifatida qabul qilindi:
1.Pedagog yuqori darajadagi ilmiy-nazariy, psixologo-pedagogik va ilmiy-metodik tayyorgarlik orqali yuksak kasb-hunar madaniyatiga ega bo`ladi;
2.Pedagogni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish jarayonida ularning kasbiy tayyorgarligini orttirishda ilmiy-nazariy, psixologo-pedagogik tarkibiy qismlar bilan uzviy ravishda ilmiy-metodik tayyorgarlikni amalga oshirish zarur;
3.O`qituvchining pedagogika oliy ta`lim muassasalarida o`zlashtirgan barcha bilim, ko`nikma va malakalari pedagogik faoliyatda xususiy metodik darajada, ya`ni muayyan fanni o`qitish jarayonida qo`llaniladi. Shu bois o`qituvchining kasbiy tayyorgarligining tarkibiy qismlari ichida ilmiy-metodik tayyorgarlik asosiy o`rinni egallaydi.
4.Pedagogning ilmiy-metodik tayyorgarligining tarkibiy qismlari sifatida metodologik, gnoseologik, kommunikativ, loyihalash va tashkiliy faoliyatga oid bilim, ko`nikma va malakalar belgilandi.
5.Yuksak kasb-hunar madaniyatiga ega bo`lgan mutaxassis o`zida ijtimoiy va ijodiy faollik, g`oyaviy-siyosiy, ma`naviy-axloqiy yetuklikni mujassamlash­tirsa, yuqori malakali raqobatbardosh pedagogik kadr sanaladi.
6.Pedagog kadrlarning ijtimoiy va ijodiy faolligi, g`oyaviy-siyosiy, ma`naviy-axloqiy yetukligi o`qituvchilarning kasbiy tayyorgarligi va ularning tarkibiy qismlariga bevosita va bilvosita ta`sir ko`rsatadi. Ma`lumki, g`oyaviy-siyosiy yetuklik ilmiy-metodik tayyorgarlikning tarkibiy qismi bo`lgan metodologik bilim, ko`nikma va malakalarga asos bo`lib xizmat qiladi. Ijtimoiy va ijodiy faollik o`qituvchining o`z kasbiy tayyorgarligini muntazam orttirishiga, aksincha yuksak kasb-hunar madaniyatiga ega bo`lgan o`qituvchining pedagogik faoliyatga ijodiy yondashuviga va ijtimoiy faolligiga o`z ta`sirini ko`rsatadi.
7.Yuqori malakali raqobatbardosh pedagog kadr bo`lgan-o`qituvchi, o`z navbatida, yuksak ma`naviyat va madaniyat sohibi, milliy istiqlol mafkurasi va g`oyalarini singdirgan shaxs sifatida, ta`lim-tarbiya jarayonidagi istiqbol vazifalarni ilgari surish va hal etish orqali, jamiyat taraqqiyotiga munosib hissa qo`shadi, hayotda mustaqil ravishda mo`ljalni to`g`ri ola biladi.
8.Pedagogni tayyorlashda kasbiy tayyorgarlikning tarkibiy qismlari, yuqori malakali raqobatbardosh pedagog kadr va shaxs sifatidagi xususiyatlarini yaxlit holda tasavvur qilib, ularning o`rtasidagi uzviylikni amalga oshirish zarur.
XX asrning ikkinchi yarmida ilmiy-texnik inqilobi tufayli, ilmiy texnik taraqqiyot o`zining yuksak cho`qqilariga erishdi.
Ilmiy texnik taraqqiyotining (ITT) hozirgi darajasi shundayki, fan, texnika va texnologiya rivojining erishilgan sur`atlarini, mamlakat qay darajada rivojlangan bo`lmasin alohida olingan mamlakatda uni ta`minlab bo`lmaydi. ITT keyingi rivoji, faqat turli mamlakatlardagi olim va mutaxassislarning hamkorligi, ilmiy-tadqiqot ishlarning integratsiyasi natijasida amalga oshirilishi mumkin. Fan, texnika va texnologiyaning tarqqiyoti ta`lim taraqqiyoti darajasi bilan chambarchas bog`liqligini e`tiborga oladigan bo`lsak, ta`lim sohasidagi xalqaro integratsiyaning ustuvorligi yaqqol muammoga aylanib qoladi.
Ta`lim sohasidagi integratsion jarayonlar ilk bor yevropada boshlangan edi. 1989-yilda yevropaning minglab talablari, yevropa hamjamiyatining ERASMUS (European Community Action Scheme for mobility of University students), Tempus va boshqa dasturlari asosida chet ellarda tahsil olish imkoniyatiga ega bo`ladilar.
Erasmus dasturi bo`yicha yevropa hamjamiyati universitetlari o`rtasidagi talabalar almashinuvi sxemasi, dastavval 145 ta oliy o`quv yurtlarini qamrab olgan edi.
Erasmus dasturining yutuqlaridan biri, bu yevropa univesitetlaridagi o`qitish natijalarini o`zaro tan olish tizimi – European Credit Transfer System (ESTS) ni yaratish, sinash va amaliyotga keng qo`llash deb aytish lozim.
2001-yilda, o`quv jarayonini tashkil etishning kredit texnologiyasi ECTS, yevropaning 1200 ta universitetlarida allaqachon qo`llanilgan edi.
2001-yilda, 29 ta yevropa davlatlari ta`lim vazirlari tomonidan Bolonya deklaratsiyasining imzolanishi, yevropa ta`lim hududini yaratilishida, muhim ahamiyatga ega bo`ldi.
Bolonya deklaratsiyasiga ko`ra, diplomlarning o`zaro tan olinishi ya`ni o`qitish natijalarini yakuniy ko`rsatkichlarning o`zaro tan olinish muddati 2010-yilga belgilangan.
Bolonya deklaratsiyasiga kirish uchun qo`yidagi dastlabki talablar qo`yiladi:
-Oliy o`quv yurtigacha 12 yillik ta`lim;
-Ikki bosqichli oliy ta`lim-bakalavriat va magistratura;
-O`quv jarayoni va o`qitish natijalarini baholash, ESTS kredit texnologiyasi asosida tashkil etilishi.
O`quv jarayonini tashkil etishning ECTS kredit texnologiyasiga o`tishda quyidagi maqsadlar ko`zlanadi:
-Xorijda o`qishni davom ettirish uchun oliy o`quv yurtini tanlashda shart-sharoit yaratish;
-O`zbekistonda ta`lim olgan muddatini xorijiy davlatlarda tan olinishini ta`minlash;
-yevropa oliy o`quv yurtlari o`quv rejalarini o`rganish va shu asosida o`quv jarayonini takomillashtirish;
-Talablar qobiliyatini to`laroq ochilishiga va o`qitishning yuqori natijalariga erishish;
-Diplomlarni o`zaro tan olinishiga erishish.

Download 29,49 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish