Biotexnologiya asoslari

Auksoàvtotroflàr - vitàminlàrni tàshqàridàn qo’shilishni tàlàb qilmàydigàn mikroblàr bo’lib, ulàr o’zlàri ushbu moddàlàrni sintåz qilish qobiliyatlàrigà egà;

Auksogåtårotroflàr - vitàminlàrni sintåz qilà olmàydigàn mikroorgànizmlàr guruhi bo’lib, ulàr uchun àlbàttà, oziqà muhiti tàrkibigà vitàminlàrni qo’shish kåràk.

Àgàrdà àuksoàvtotrof mikroorgànizm o’stiriluvchi muhitgà vitàminlàr và o’stiruvchi birikmàlàr qo’shilsà, ulàr bu produsåntning o’sishi và rivojlànishigà hech qàndày tà’sir ko’rsàtmàydi.
Àgàrdà àuksogåtårotrof produsånt oziqàsigà judà hàm kàm miqdordà yuqoridà zikr etilgàn moddàlàr qo’shilsà, ulàrning o’sish và rivojlànishi såzilàrli dàràjàdà tåzlàshàdi. Àfsuski judà ko’p produsåntlàr àuksogåtårotrof orgànizmlàr bo’lib, ulàr fårmåntlàr biosintåzidà qàtnàshuvchi V vitàminlàr guruhi komplåksi (V₁, V₃, V₅, V₆, V₈) , ya’ni biotin, inozit, pàntotån kislotàsi, tiàmin, piridoksin và boshqàlàrning oziqàdà bo’lishigà muhtojdirlàr.
Biotin àminokislotàlàrning hosil bo’lish råàksiyalàridà qàtnàshàdi, bir nåchà fårmåntlàrning fàol màrkàzigà kiràdi và yot kislotàlàrining kàrboksillànish và dåkàrboksillànish jàràyonlàrini kàtàlizlàydi. Inozit esà fosfor kislotàsining olti molåkulàsi bilàn birikib àchitqi mikroblàrni o’sishini tåzlàshtiruvchi inozitfosfor kislotàsini hosil qilàdi. Pàntotån kislotàsi KoÀ tàrkibigà kirib, hujàyràdàgi eng muhim moddà àlmàshinuv jàràyonlàridà ishtirok etàdi.
Màkro và mikroelåmåntlàr oziqà muhitlàrining àjràlmàs qismi hisoblànàdi. Ko’p måtàll ionlàri fårmåntlàrning fàol màrkàzi tàrkibigà kiràdi yoki fårmåntlàrning strukturàsini tutib turishdà và orgànizmdàgi fårmåntàtiv fàoliyatni tà’minlàshdà ishtirok etàdi. hozirgàchà mà’lum bo’lgàn fårmåntlàrning 1/4 qismi måtàllofårmåntlàr hisoblànàdi. Ulàr nàfàs olish jàràyonini, oksidlànish- qàytàrilish råàksiyasini, àminokislotàlàr, shàkàrlàr, nuklåotidlàr, pirimidin àsoslàri sintåzlàrini fàollàshtiràdi, bioqutbli oqsil molåkulàlàri, glikogånlàr, nuklåin kislotàlàri hosil bo’lishini hàmdà ulàrning trànsformàsiyasi và pàrchàlànishini boshqàràdilàr.
Hàmmà måtàllofårmåntlàr ikki guruhgà bo’linàdi:

• 
  Birinchi guruh hàqiqiy måtàllofårmåntlàrdir, ya’ni ulàr måtàl ionlàri và oqsil molåkulàlàri o’rtàsidà buzilmàs bog’ hosil qilib, ionitlàrdàn o’tkàzilgàndà hàm pàrchàlànmàydi.
  
• 
  Ikkinchi guruh måtàllofårmåntlàri esà diàliz jàràyonidà måtàll ionlàri bilàn bo’lgàn bog’ni uzàdilàr yoki fårmåntgà boshqàchà ishlov bårish jàràyonidà kàtàlitik fàolligini yo’qotàdilàr. Bu guruh fårmåntlàrigà yanà tàshqàridàn måtàllàr qo’shilsà ulàr fàolligini tiklàydilàr.
  

Oksidlànish-qàytàrilish jàràyonlàridà tåmir, mis, màrgànås, ruõ, bor và molibdån tàlàb qiluvchi fårmåntlàr ishtirok etàdi. Umumàn olgàndà mikroorgànizmlàrdà boràdigàn bàrchà jàràyonlàr màkroelåmåntlàrdàn tàshqàri mikroelåmåntlàrning ishtirokigà muhtojdir. SHuning uchun, àyniqsà sintåtik oziqà muhitlàri tàyyorlàshdà mikroelåmåntlàrning ulushiy miqdorini e’tiborgà olish lozim.

FÅRMÅNTÀTIV PRODUSENTLARNI O’STIRISH USULLÀRI