Guliston davlat Universitet Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya(turlar bo’yicha) ta’lim yo’nalishi 11-20 guruh talabasi Bozorova Muxlisaning tayyorlagan taqdimot ishi

Guliston davlat Universitet Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya(turlar bo’yicha) ta’lim yo’nalishi 11-20 guruh talabasi Tojiqulova Yodgoraning tayyorlagan taqdimot ishi

Mavzu: Priapulida, Loricifera, Kinorhyncha tiplari va vakillari

• Reja:
• Vakillarning tuzilishidagi farqlari
• Vakillarning harakatlaninshi
• Nafas olish tizimi
• Qon aylanish sistemasi
• Ularning ovqat hazm qilish tizimi
• Ko’payishi

• Tip: Tògarak chuvalchang-Nemathelminthes
• Sinf:Priapulidlar-Priapulida
• Vakil:Dengiz qurti-priapulus caudatum
• Umumiy tasnifi:
• Priapulidlar tanasi tashqi morfologiyasida ham, ichki morfologiyasida ham ajoyib tarzda aks etuvchi radial simmetriyaga ega. Bu skalidlarning nowadays, oktaradial va oktaradial (9+8+8) simmetriyalarning kombimatsiyasining umumlashishi natijasida 25-radial simmetriya (beshga bòlingan son) paydo bo'lishiga olib keladi. Birinchi priapulidlar dengiz anemonlari sifatida tasvirlangan.

Dengiz anemonlari(dengiz bòshliqchilari)- dengiz poliplariga òxshash,turli xil rangli, òzining ajoyib gòzalligi tufayli shunday nom berilgan.

Birinchi maritaba Jan-Batis Lamark tomonidan 1816-yilda topilgan.Asosan dengiz tubida, yumshoq chòkindilarning tagida yashaydi. 

 

• Vakilli:Priapulus caudatum

• Tana qoplami:
• Kesikula;
• Kutikula: epikutikula,ekzokutikul,endokutikula;
• Epidermis;
• Bazal membrana qavati;
• Bòylama va aylana mushaklar;
• Ichak-gastrodermis;
• P.Caudatum òsishi uchun kesikulani yòqotishi va xitinning qalinlashishi shart. Yosh P.caudatumda xitin yupqa boladi, shunga kòra ularni ajratish ham mumkin yoshini.
• Tana qismlari:
• Introvert- bosh qismi;
• Magistral-qorin qism;
• Dum-Kaudal qoshimcha
• Introvert ya'ni bosh qismida oģiz joylashgan. Oģizni tishlar va skalidlar òrab olgan. Tishlar va skalidlar oziqlanish, tuyģu organi ham.Bu qism magistral bilan boyin-farenks orqali boģlangan. Magistral uchidan bitta yoki ikkita kaudal qism boshlanadi. Bu qismning funksiyasi hali aniqlanmagan,ammo kutikulasi nozikligi tufayli nafas olishda ishtirok etadi deyilgan tadqiqotlarga kòra.

• Priapulus caudatum Shvetsariyaning ģarbiy qirģoqlarida shòr suvlarda tarqalgan, kattaligi 10 cmdan katta, kaudal qismi katta, kichik annelidlar va mayda umurtqasizlar bilan oziqlanadi, ayrim jinsli jinsiy dimorfizm rivojlangan. Urģochilarda jinsiy bezlar qop shaklida bòlib, tana devoridan epiteliyadan kòrish mumkin. Unda minglab tuxum hujayralar mavjud. Tuxumdon tashqi qavati bazal membranadan iborat.Spermasi esa dumaloq yadroli boshcha,òrta bòlak va ipdan iborat.Uruģlanishda oositla hosil bo’ladi. Uning diametri 80 mkm.Rivojlanish juda sekin kechadi,birinchi bòlinish uruģlangandan keyin 15 soat o'tgach boshlanadi.
• Qon aylanish sistemasi yo'q.
• Butun tana yuzasi orqali nafas oladi.
• Hazm qilishi:oģiz,òrta va tògri ichak,anal teshigi.
• Ayrishi:protanefridiy,urogenital kanalga ochiladi.
• Halicryptus spinolusus esa Baltimore dengizining shòr suvlarida tarqalgan. Uzunligi 2-4 cm. Kaudal qòshimchasi yòq,ba'zan 2 ta dòmboqchadan iborat. Bu turlari germafrodit.