|
Камалов Самандар МЕК-84 Investitsiyalar yoki kapital qo‘yilmalar – bu, hali buyumlashmagan, lekin ishlab chiqarish vositalariga qo’yilgan kapitaldir. O’zining moliyaviy shakliga ko’ra, ular foyda olish maqsadida xo’jalik faoliyatiga qo’yilgan aktivlar hisoblansa, iqtisodiy mohiyatiga ko’ra investitsiyalar yangi korxonalar qurish, uzoq muddat xizmat ko’rsatuvchi mashina va asbob-uskunalarni yakuniy sotib olishga hamda shu bilan bog’liq bo’lgan aylanma kapitalning o’zgarishiga ketgan xarajatlardir. Shuningdek investitsiyalar tarkibiga uy-joy qurilishiga ketgan xarajatlar ham kiritiladi. - Investitsiyalar yoki kapital qo‘yilmalar – bu, hali buyumlashmagan, lekin ishlab chiqarish vositalariga qo’yilgan kapitaldir. O’zining moliyaviy shakliga ko’ra, ular foyda olish maqsadida xo’jalik faoliyatiga qo’yilgan aktivlar hisoblansa, iqtisodiy mohiyatiga ko’ra investitsiyalar yangi korxonalar qurish, uzoq muddat xizmat ko’rsatuvchi mashina va asbob-uskunalarni yakuniy sotib olishga hamda shu bilan bog’liq bo’lgan aylanma kapitalning o’zgarishiga ketgan xarajatlardir. Shuningdek investitsiyalar tarkibiga uy-joy qurilishiga ketgan xarajatlar ham kiritiladi.
Investitsiya tarkibi
Investitsiya subyektlari: hukumat, firmalar, banklar, uy xo’jaliklari, jismoniy shaxslar, xorijiy tashkilotlar va davlatlar. Ular investorlar deb nomlanadi va ichki va tashqi deb tasniflanadi.
Investitsiya ob'ektlariga pul qo’yiladigan joylar kiradi: moddiy ishlab chiqarish, ijtimoiy va madaniy ob'ektlar, ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilma va boshqalar
Investitsiyalarni turli guruhlash mumkin. Makroiqtisodiy tahlilda eng ko’p duch kelinadigan guruhlashda investitsiyalar investitsiyalash obyektiga ko’ra to’rt turga bo’linadi. Investitsiyalarni turli guruhlash mumkin. Makroiqtisodiy tahlilda eng ko’p duch kelinadigan guruhlashda investitsiyalar investitsiyalash obyektiga ko’ra to’rt turga bo’linadi. - Ishlab chiqarish investitsiyalari (yangi bino va inshootlarni qurish, yangi uskunalar, texnika va texnologiyalarni sotib olish);
- Tovar-moddiy zahiralariga investitsiya (xom ashyo va materiallarni qo’shimcha sotib olish);
- Uy-joy qurilishiga investitsiya (uy-joy va ijtimoiy ob'ektlarni qurish);
- Inson kapitaliga investitsiya (ta'lim, sog’liqni saqlash, kasbhunar ta'limi va hokazolarga).
Investitsiyalar yo’naltirilganligi va ulardan foydalanish xususiyatiga qarab, ular real va moliyaviy bo’linadi: Investitsiyalar yo’naltirilganligi va ulardan foydalanish xususiyatiga qarab, ular real va moliyaviy bo’linadi: - Haqiqiy investitsiyalar - bu ishlab chiqarish vositalari, moddiy boyliklar va zaxiralarni ko’paytiradigan iqtisodiy faoliyatga sarmoyalar.
- Moliyaviy investitsiyalar - bu aktsiyalarga, obligatsiyalarga, veksellarga va boshqa qimmatli qog’ozlar va moliyaviy vositalarga investitsiyalar. Ular real sarmoyalarning qo’shimcha manbalarini kengaytiradilar.
Mulkchilik shakliga ko’ra: - Xususiy investitsiyalar - bu nodavlat korxonalariga (yangi qurilish, uskunalar sotib olish va boshqalar) investitsiyalar.
- Davlat investitsiyalari - bu davlat sektoriga sarmoyalar (aeroportlar, temir yo’llar, metro va boshqalar).
Investitsiyaga talab. Sof keltirilgan qiymat mezoniga ko`ra, investitsiya o`zini oqlaydi, agar NPV = - I + f(i) > 0 bo`lsa. Bu yerda - Investitsiyaga talab. Sof keltirilgan qiymat mezoniga ko`ra, investitsiya o`zini oqlaydi, agar NPV = - I + f(i) > 0 bo`lsa. Bu yerda
f (i) Demak, I = f(i) investitsiyaga talab funktsiyasi. Ushbu funktsiyaning grafigi kamayuvchi bo`lib, investitsiya "narxi" bilan, ya’ni foiz stavkasi bilan investitsiyaga qilinadigan harajatlar o`rtasidagi teskari aloqani ifodalaydi. Investitsiyaga talab funktsiyasi berilgan loyiha investorlar tomonidan kapital mablag` qo`yishi mumkin bo`lgan maksimal foiz stavkasini ifodalaydi. Yuqori foiz stavkasida yuqori foyda berishi mumkin bo`lgan loyihalar amalga oshiriladi. Foiz stavkasi kamayganda kapital mablag` qo`yish masshtabi kengayadi, ya’ni kam foyda beradigan loyihalar ham mablag` bilan ta’minlanadi. - Investitsiyaga talab funktsiyasi berilgan loyiha investorlar tomonidan kapital mablag` qo`yishi mumkin bo`lgan maksimal foiz stavkasini ifodalaydi. Yuqori foiz stavkasida yuqori foyda berishi mumkin bo`lgan loyihalar amalga oshiriladi. Foiz stavkasi kamayganda kapital mablag` qo`yish masshtabi kengayadi, ya’ni kam foyda beradigan loyihalar ham mablag` bilan ta’minlanadi.
E‘tiboringiz uchun tashakkur
Камалов Самандар МЕК-84
Do'stlaringiz bilan baham: |
