Iqtisodiy davrlar

• 3-Mavzu: Iqtisodiy davrlar va tebranishlar

• TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

• “IQTISODIYOT” KAFEDRASI

Iqtisodiy davrlar

• Cho‘qqi

• Cho‘qqi

• Pasayish

• Eng past nuqtasi

• Jonlanish

• Yillar

• Iqtisodiy faollikning darajasi

• Iqtisodiy davrlar – mavsumiy tebranishlar bilan bog‘liq bo‘lmagan iqtisodiy faollik darajasining doimiy tebranishlari

• Iqtisodiy davrlarning fazalari:
• Cho‘qqi
• Pasayish
• Eng past nuqtasi (tub)
• Jonlanish (ko‘tarilish)

Cho‘qqi	Pasayish	Eng past nuqtasi (tub)	Jonlanish (ko‘tarilish)
To‘la bandlik	Bandlik darajasi pasayadi	Bandlik darajasi eng past nuqtagacha etadi	Bandlik darajasi o‘sadi (to‘la bandlik darajasigacha)
Ishlab chiqarishdagi quvvatlar to‘liq ishlatiladi	Ishlab chiqarish darajasi pasayadi	Ishlab chiqarish darajasi eng past nuqtagacha etadi	Ishlab chiqarish to‘liq quvvatlar darajasiga etadi
Narxlar o‘sishi mumkin	Narxlar o‘zgarmaydi va faqatgina ishlab chiqarishning kuchli pasayishida narxlar ham pasayishi mumkin	Narxlar pasayishi mumkin (lekin stagflyatsiya sharoitida ular o‘sishi mumkin)	Narxlar bir oz o‘sishi mumkin
Iqtisodiy faollikning o‘sishi to‘xtatiladi	Iqtisodiy faollik pasayadi	Iqtisodiy faollikning darajasi eng past nuqtagacha etadi	Iqtisodiy faollikning darajasi o‘sadi

• Iqtisodiy davrda asosiy makro ko‘rsatkichlarning o‘zgarishi

• Iqtisodiy faollikning o‘zgarishi

• Iqtisodiy davrlarning sabablari

• Taklifning strukturaviy o‘zgarishi

• Talabning strukturaviy o‘zgarishi

• P

• AS2

• AS0

• AD

• AS1

• Q

• P

• AD1

• AD0

• AS

• AD2

• Q

• Iktisodiy faollikning uzgarishi

• Taklifning o‘sishiga olib keladigan uning strukturaviy o‘zgarishi AS egri chizig‘ini AS0 dan AS1 gacha suradi. Bu esa narxlarning pasayishiga va ishlab chiqarish hajmining o‘sishiga olib keladi. Taklifning kamayishiga olib keladigan uning strukturaviy o‘zgarishi AS egri chizig‘ini AS0 dan AS2 gacha suradi. Bu narxlarning oshishiga va ishlab
• chiqarishning kamayishiga olib keladi.

• Talabning strukturaviy o‘zgarishi uning o‘sishiga olib keladi va AD egri chizig‘ini AD0 dan AD1 gacha suradi. Bu esa narxlar va ishlab chiqarish xajmining o‘sishiga olib keladi. Talabning kamayishiga olib keladigan uning strukturaviy o‘zgarishi AD egri chizig‘ini AD0 dan AD2 gacha suradi. Bu narxlar va ishlab chiqarishning
• kamayishaga olib keladi.

• Iqtisodiy faollik o‘zgarishining sabablari va oqibatlari

• Tashqi
• Iqtisodietdan tashqari bo‘lgan xodisalar bilan bog‘liq. Masalan, iqlimning o‘zgarishi, urushlar, davlat aralashuvi, yoqilg‘i resurslarga jaxon narxlarning o‘zgarishi, aholining dinamikasi, fantexnika kashfietlari.

• Ichki
• Akselerator va multiplikator samarasi hamda investitsiyalar va iste’mol o‘zgarishi bilan bog‘liq

• Iqtisodiy davrlarning kuchli ta’siri uzoq muddatli foydalanish uchun tovarlarni ishlab chiqaradigan tarmoqlarda bilinadi. Aksincha qisqa muddatli foydalanish uchun tovarlarni ishlab chiqaradigan tarmoqlarga iqtisodiy davrlarning ta’siri kuchsiz bo‘ladi.

• Iqtisodiy faollik o‘zgarishining sabablari va oqibatlari.

• Iqtisodiy davrlarning asosiy ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari.

• Iqtisodiy faollik darajasining o‘zgarishi o‘z navbatida quyidagilarning o‘zgarishiga olib keladi:
• ishsizlik darajasi
• ishlab chiarish hajmi
• inflyatsiya darajasi
• aholi daromadlari darajasi.