Ishlab chiqarish nazariyasi

Qisqa muddatli davr

• Ishlab chiqarish omillaridan hech bo’lmaganda bittasining miqdori o’zgarmaydigan davr

• Uzoq muddatli davr

• Barcha ishlab chiqarish omillarining miqdori o’zgarishi uchun yetarli bo’lgan davr

Izokvantalar

• Izokvanta - bu bir xil hajmdagi mahsulotni ishlab chiqarishni ta'minlaydigan ishlab chiqarish omillari sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziqdir.

Q birlik mahsulot ishlab chiqarish izokvantasi

• Q

• K1
• K2
• K3
• K4

• L1 L2 L3 L4

• K

• L

Izokvantalar xaritasi

• Izokvantalar xaritasi - bu izokvantalar majmuasidan iborat bolib, ulaming har biri ma'lum ishlab chiqarish omillari sarflari kombinatsiyalariga to'g'ri keladigan maksimal ishlab chiqarish hajmini o'zida akslantiradi.

Turli miqdordagi mahsulotlar ishlab chiqarish izokvantalari (izokvantalar xaritasi)

• C

• A

• B

• L

• K

• Q1

• Q2

• Q3

Kapital sarfi	Mehnat sarfi
	1	2	3	4	5
1	30	50	60	70	80
2	40	65	80	85	100
3	60	80	100	110	115
4	65	85	110	115	120
5	80	100	120	125	130

• Q=60

• 1 2 3 4 5

• K

• L

5

4

3

2

1

• Q=80

• Q=110

O'rtacha mahsulot

• Ma’lum vaqt oralig'ida jami ishlab chiqarilgan mahsulotni umumiy mahsulot desak, o'rtacha mahsulot - umumiy mahsulotni ushbu mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflangan o'zgaruvchan ishlab chiqarish omillari sarfiga nisbati bilan aniqlanadi.

Chekli mahsulot

• Chekli mahsulot - o‘zgaruvchan resurslar kombinatsiyasini kichik miqdorda qo'shimcha sarfi hisobidan umumiy mahsulotning o‘sgan qismiga aytiladi. Masalan, ishlab chiqarishda bitta omil, ya’ni faqat mehnat saflansa chekli mahsulot MPL quyidagicha aniqlanadi:

Chekli texnologik almashtirish normasi

• Izokvantaning ma’lum nuqtasidagi burchak koeffitsiyenti bir ishlab chiqarish omili bilan (bu yerda kapital) boshqa bir omilni (mehnatni) texnik almashtirish qanday bo’layotganligini ko'rsatib beradi. Shuning uchun ham ushbu burchak koeffitsiyentining absolyut qiymati chekli texnologik almashtirish normasi deb yuritiladi va u MRTSko'rinishida belgilanadi.

• 1 2 3 4 5

• K

• L

5

4

3

2

1

• Q=80

• Chekli texnologik almashtirish normasi

• K=-2

• L=1

• Q2

• K

• L

• KA
• KB

• LA LB

• A

• B

• Q1

• C

• A dan C ga, ΔQ = (ΔQ/ΔK) ΔK .
• C dan B ga, ΔQ = (ΔQ/ΔL) ΔL .
• A dan B ga, ΔQ = (ΔQ/ΔK) ΔK + (ΔQ/ΔL) ΔL
• = MPK ΔK + MPL ΔL .
• A va B bir izokvantada bo’lgani uchun, ΔQ = 0.
• bundan, MPK ΔK + MPL ΔL = 0 .
• MPK ΔK = - MPL ΔL .
• ΔK/ΔL = - MPL/MPK
• -ΔK/ΔL = MPL/MPK

• Chekli texnologik almashtirish normasi

Izokosta - bu ishlab chiqarish xarajatlarini ifodalovchi chiziq bo’lib, u umumiy qiymati bir xil bo’lgan ikkita ishlab chiqarish omillari sarflarining barcha kombinatsiyalarini ifodalovchi nuqtalami o‘z ichiga oladi, ya’ni umumiy qiymati bir xil bo’lgan mehnat va kapital sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi nuqtalarni o‘z ichiga oladi.

• Izokosta

Izokosta

• Agar firmaning ishlab chiqarish omillariga sarflanadigan byudjetni C deb belgilasak, ishchi kuchi sarfini W∙L va kapitalga sarfini r∙K desak, izokostani ifodalovchi tenglamani quyidagicha yozish mumkin:
• C= W∙L+ r∙K

Izokostalar xaritasi

• L

• K

• A

• B

• A va B nuqtalarda omillar sarfi miqdori turlicha bo’lsada ularda umumiy xaraja teng bo’ladi