“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi


Korxona fondlarining doiraviy aylanishi va uning boskichlari. Fondlarnining aylanishi



Download 450,89 Kb.
bet54/155
Sana27.03.2022
Hajmi450,89 Kb.
#513280
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   155
Bog'liq
Иқтисодиёт назарияси фанидан Маъруза матн

3. Korxona fondlarining doiraviy aylanishi va uning boskichlari. Fondlarnining aylanishi.
Korxona faoliyatining samaradorligi asosan undagi mavjud bulgan turli fondlardan kanday foydalanishga boglikdir. Bu fondlar uzining moxiyatiga hamda maxsulot yaratishda ishtirok etish yoki etmasligiga karab avvalo ishlab chiqarish hamda noishlab chiqarish fondlaridan iborat buladi. U nday ishlab chiqarish fondlari esa asosiy va aylanma fondlardan Tashqil topadi. Noishlab chiqarish fondlariga korxonalarning ishlab chiqarish jarayoni bilan bevosita boglik bulmagan fondlari (klublar, madaniy saroylar, kutubxonalar: va.x.k.) kiradi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlariga ishlab chiqarish mashinalari, jixozlar, stanoklar ishlab chiqarish bilan bevosita boglik binolar, instrumentlar va x.k. kiradi. Aylanma fondlarga esa xomashyo, yokilgi, uruglik, yordamchi materiallar, ish xaki va x.k. kiradi.
Korxona ishlab chiqarishining samarasi avvalo turli fondlarning tarkibiga boglikdir. 60-70 yillarda kupchilik korxonlar dabdabali klublar, madaniy-maishiy binolar, jixozlarga katta e’tibor berilib, shu bilan korxonaning mavkeini takkoslashga urinishlar bulgan. Aslida fondlarning tarkibida ishlab chiqarish hamda aylanma fondlarning xissasiga hamda ularning xam mutomosibligiga e’tibor berishi lozim.
Korxona fondlari uz xarakatida uch boskichni bosib utib, fondlarning doiraviy aylanishini Tashqil etadi. U dastlab uz xarakatini pul shaklida boshlab, xarakatning birinchi boskichida ishlab chiqarish vositalariga (ya’ni binolar, mashina, asbob-uskunalar, jixozlar, xomashyo, yokilgi, yordamchi materiallar) hamda ishchi kuchi yollash bilan boshlaydi ya’ni bu boskichda pul kapitali unumli kapitalga ajratiladi.
Ikkinchi boskichda ishlab chiqarish vositalari ish kuchi bilan birlashib, mexnat jarayoni sodir bulib, yangi maxsulot yaratiladi. Uning uchinchi boskichida esa yaratilgan tovar maxsuloti realizatsiya kilish natijasida yana pul kapitali xosil buladi. Agar bu uch boskichni formula bilan izoxlansa


i.k.

P-T    I    T-P
i.v.

shaklida amalga oshadi.


Bu erda shuni aloxida takidlash lozimki korxonalarning amaliy faoliyatida bir bu uchala boskich bir vaktning uzida teng sodir bulib turadi. CHunki, korxona faoliyatida doimo uning moliyaviy resurslari doimo kisman ishlab chiqarish vositalari shaklida mavjud buladi, bir kismi realizatsiyaga tayyor xolga keltirilgan tovar shaklida mavjud buladi hamda bir kismi esa uning xisob rakamida pul shaklida mavjud bulib turadi. SHuning uchung barcha boskichlar ketma-ket bir vaktning uzida sodir bulib turadi. Fondlarning bunday uch boskichdan iborat bulgan xarakati ularning doiraviy aylanishi deb ataladi. Bu boskichlarning birinchi uchinchi boskichlari uzining moxiyatiga kura- muomala boskichlaridan, fakat ikkinchi boskichigina ishlab chiqarish (unumli) boskichidan iborat.
SHuning uchun xam korxona faoliyatining samaradorligi muomala boskichlarining tez va kiska vakt birligida amalga oshishiga boglikdir. Bu borada bank-kredit tizimidagi isloxotlarning kanday darajada xayotga tadbik kilinganligi, maxsulotni iste’molchiga etkazib berish tizimining takomillashganligi hamda maxsulotlarning ishlab chiqarishi avvaldan tuzilgan shartnoma bo’yicha amalga oshirilishi juda muxim axamiyat kasb etadi.
Fondlarning xar uchala boskichlarining uzuluksiz ravishda takrorlanishi natijasida ularning dastlabki xarakat shakliga tula ravishda kaytib kelishiga fondlarning aylanishi deb ataladi. Bunda fondlarning aylanish tezligini ustirish hamda aylanish vaktini kiskartirish korxona faoliyatining samarali bulishida muxim urin tutadi. Buning uchun xar bir korxona egasi (raxbari) korxonani yangi texnolgiya bilan ta’minlash tugrisida tinmay xarakat kilishi, ishchi kadrning malakasini oshirib borishi xakida gamxurlik kilishi, ish smenalarini kupaytirish (ikki va uch smenali mexnat jarayonini Tashqil kilish) uchun barcha imkoniyatlardan foydalanishi lozimdir. Bu borada Respublikamiz korxonalarida xali rezerv imkoniyatlar katta. Mexnat resurslarining yukori darajada ekanligi, kup korxonalarda ishlab chiqarish jarayonlarini fakat ikki va xatto bir smenda amal kilishi yakkol dalil bula oladi. SHuning uchun xam sungi yillarda Respublikamizda kadrlar tayyorlash masalasiga xukumat darajasida e’tiborni kuchaytirilishi bejiz emas. Masalan, fakat bizning Qarshi viloyatimizda mavjud bulgan sanoat korxonalarining deyarli yarmi bir smenada, va fakat 20% korxonalardagina uch smenada ishlab chiqarish amalga oshirilmokda.
Bu esa mavjud texnika va texnologiyani jismoniy eskirish muddatini uzun bilishicha hamda ularning ma’naviy eskirish xolatini ustiradi. Milliy Iqtisodiyotdagi ishlab chiqarish birliklari (korxona) uz faoliyati natijalaridan kuprok daromad olishga xarakat kiladi. Xar kanday korxona nafakat uzining tovarini ancha yukori baxolarda sotishga, balki maxsulot ishlab chiqarish va uni sotishga kilinadigan sarf-xarajatlarni kamaytirishga xam intiladi.
Tovarlarni sotish baxolari asosan korxona faoliyatiga boglik bulmagan Tashqi sharoitlar bilan belgilansa, ishlab chiqarish sarf-xarajatlari korxonaning ishlab chiqarish va tayyor tovarlarni sotish jarayonlarini Tashqil kilish samaradorligi darajasiga boglik. Lekin xar kanday tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun ma’lum sarf xarajatlar talab etiladi.

Download 450,89 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   155




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish