Korxonaning ishlab chiqarish quvvati Korxonada ishlatilishi mumkin bo'lgan barcha jihozlardan foydalanish

Shift to'lovidan foydalanish darajasi asbob-uskunalar ishining smenali nisbatini bo'lish yo'li bilan aniqlanadi maksimal miqdor o'zgarishlar, ya'ni 3:
Shunday qilib, bizning misolimizda shift rejimidan foydalanish nisbati: 22:3 = 0,73 bo'ladi.
Ishlayotgan asbob-uskunalarning smenali nisbati o'rnatilgan uskunalar parkidan foydalanish darajasini etarli darajada tavsiflamaganligi sababli, ularning miqdori aslida aniqlaydi. ishlab chiqarish quvvati korxonalar (ustaxonalar), keyin o'rnatilgan asbob-uskunalar bo'yicha smena koeffitsientini hisoblash yoki ishlayotgan asbob-uskunalarning siljish koeffitsientini, o'rnatilgan uskunalar parkining koeffitsientini miqdori bo'yicha sozlash maqsadga muvofiqdir. Axir, agar bizning misolimizda ikkinchi kuni 66 ta mashinadan atigi 33 tasi ishlagan, lekin ularning har biri uch smenada ishlagan deb hisoblasak, ishlagan dastgohlar sonini kamaytirish uchun smena koeffitsienti 3 ga oshadi. 99. Shuning uchun smenali koeffitsientni aniqlashda ishlayotgan uskunani emas, balki o'rnatilgan miqdorni olish maqsadga muvofiqdir.
Korxonada ishlatilishi mumkin bo'lgan barcha jihozlardan foydalanish darajasining to'liq tavsifini olish uchun aniqlang uzluksizlik omili(uskunalar foydalanish darajasi) eng katta smenada ishlaydigan asbob-uskunalar sonining korxonada o'rnatilgan uskunalar birliklari soniga bo'lingan koeffitsienti sifatida:
Bu hisobot davrida uskunaning 90,9 foizi ishlab chiqarish jarayonini to‘xtatmaganligini anglatadi.
Shift rejimidan foydalanish koeffitsientini uzluksizlik koeffitsientiga ko'paytirsak, olamiz Uskunadan foydalanishning integral koeffitsienti:
Shunday qilib, ishlab chiqarish imkoniyatlari ustaxonalar (berilgan misollar) o'rnatilgan uskunalar yukidan 0,909 o 0,73 \u003d 0,66 yoki 66% foydalanilgan.
O'rnatilgan uskunalarning smena nisbati o'rtasida TO uning miqdori bo'yicha foydalanish koeffitsienti TO va ishlaydigan uskunaning smena nisbati, Kimyo formula bilan ifodalanishi mumkin bo'lgan ma'lum bir munosabat mavjud
U ishlab chiqarish asbob-uskunalaridan foydalanishning faktoriy indeksli tahlilida qo'llanilishi mumkin.
Yuqorida tavsiflangan ko'rsatkichlarning o'zaro bog'liqligidan foydalanib, biz misolimizdagi ma'lumotlarga asoslanib, o'rnatilgan uskunaning siljish nisbatini aniqlaymiz: TO- o 2,2 = 2,0 - 66
Bir oy, chorak yoki yil uchun o'rnatilgan uskunalarning smenali koeffitsienti ishlagan mashina-smenalar sonini mumkin bo'lgan maksimal mashina-kunlar soniga bo'lish yo'li bilan aniqlanadi (o'rnatilgan mashinalarning o'rtacha sonining korxona ishlagan kunlar soniga ko'paytmasi). (ustaxona) shu davrda ishlaydi). Masalan, 22 ish kunida 40 ta mashina 1760 ta mashina smenada ishlagani ma’lum. Uch smenali ish rejimi. Shishish nisbati -= 2,0 40-22
Bu shuni anglatadiki, har bir mashina kuniga o'rtacha ikki marta ishlagan.
Shift ko'rsatkichlari taxminan kun davomida ishlab chiqarish uskunalaridan foydalanishning uzluksizligini tavsiflaydi. Birinchidan, bu ko'rsatkichlarning tabiati ikki tomonlama va ular etarlicha taqqoslanmaydi. Agar amalda ishlaydigan uskunaning smenali nisbati uning vaqt o'tishi bilan ishlatilishining ko'rsatkichi bo'lsa (eng umumiy tarzda, hatto ish sharoitlari birliklari - sarflangan mashina-smenalar), keyin o'rnatilgan uskunaning smenali koeffitsienti uning vaqtida (mashina-smenada) va soni bo'yicha ishlatilishini tavsiflaydi. Ikkinchidan, umuman olganda, haqiqiy siljishni istalgan o'lchamdagi ob'ektiv mezon bilan taqqoslab bo'lmaydi. Masalan, ikki smenada va 8 soatlik smenada kunlik vaqt fondining (-) 67% qoplanadi. Ikkinchi holda, xuddi shu ikki smenali ish bilan, lekin 6 soatlik smenada kunlik vaqt fondining atigi 50% (~ ^ ~) qoplanadi - uchinchidan, kalendar vaqt fondini qoplashning turli darajalari mos kelishi mumkin. bir xil siljish uchun. To'rtinchidan, yuqori siljish tezligi ishlab chiqarish uskunasining juda kam smena ichidagi yuklanishi ortida bo'lishi mumkin. Yuqorida sanab o'tilgan siljish ko'rsatkichlarining kamchiliklarini bartaraf etish uchun qisqartirilgan uzluksizlik koeffitsientini hisoblash kerak.
qayerda km b- amalda ishlayotgan uskunaning smena nisbati; KCHV - ish smenasining belgilangan davomiyligining kalendar vaqtidagi ulushi.
Shu bilan birga, kunlik uskunadan smena ichidagi foydalanishning eng muhim ko'rsatkichlari hisoblanadi uskunalardan smena ichidagi foydalanish koeffitsienti K Va uskunaning mashina ish vaqti koeffitsienti K,
qayerda tf - birinchi, ikkinchi va uchinchi smenalarda amalda ishlagan vaqt, mashina soatlari; G - bir sutkada ishlagan vaqt fondi mashina-soat; T- uskunaning sutkalik mashinaning ish vaqti, mashina soati.
Ushbu ikkala ko'rsatkich nafaqat butun davr uchun, balki har bir smena uchun alohida ishlatilishi mumkin.
Ish vaqti bo'yicha uskunadan foydalanish darajasini eng to'liq baholash tomonidan berilgan o'rnatilgan uskunalardan keng foydalanish koeffitsientlari haqiqiy ishlagan soatlar bo'yicha Kef, mashina vaqti uchun - , uni quyidagi formulalar bilan ifodalash mumkin:
Bu erda G - o'rnatilgan asbob-uskunalar vaqtining kalendar fondi, h.
Uskunalardan keng foydalanishning bir xil ko'rsatkichlari rejim, rejalashtirilgan yoki ish vaqti fondlariga nisbatan ham hisoblanishi mumkin. Vaqtning rejim fondi bo'yicha hisoblangan keng yuk koeffitsienti ushbu fonddan to'liq foydalanilmaganligini baholash, korxonada o'rnatilgan ish rejimiga qat'iy rioya qilish uchun zaxiralarni aniqlash imkonini beradi.
Rejalashtirilgan vaqt fondidan oldin hisoblangan uskunalardan keng foydalanish ko'rsatkichi bo'yicha turli korxonalarni taqqoslash bizga kelishmovchiliklarning ta'sirini bartaraf etishga imkon beradi. solishtirma og'irlik rejalashtirilgan zaxira va ta'mirlashda bo'lgan uskunalar. Rejalashtirilgan fondga qadar hisoblangan asbob-uskunalardan keng foydalanish koeffitsientlari korxonaning asbob-uskunalarni yuklash bo'yicha real imkoniyatlarini baholash, uning rejadan tashqari ishlamay qolishiga sabab bo'lgan barcha sabablarning ta'sirini va shunga mos ravishda rejalashtirilgan vaqtdan to'liq foydalanilmasligini o'rganish imkonini beradi. fondi.
Biroq, asbob-uskunalardan keng foydalanishning to'liq umumlashtirilgan tavsifi vaqtning kalendar fondiga qadar hisoblangan ko'rsatkichlar bilan ta'minlanadi, ular ma'lum afzalliklarga ega: birinchidan, asbob-uskunalar birligiga to'g'ri keladigan kalendar fondi barcha korxonalar uchun bir xil, shuning uchun. solishtirilsa, ularning barchasi bir xilda; ikkinchidan, ular vaqt fondining biron bir qismini emas, balki butun vaqt fondidan foydalanish darajasini tavsiflaydi.
Ishlab chiqarish uskunalaridan keng foydalanish koeffitsientlari ko'rib chiqiladi va o'zaro bog'liq ko'rsatkichlar tizimini tashkil qiladi:
Berilgan omillarning har biri ma'lum bir omilning vaqt o'tishi bilan ishlab chiqarish uskunasidan foydalanishning umumiy ko'rsatkichining o'zgarishiga ta'sirini ifodalaydi. Uskunalardan keng foydalanish ko'rsatkichlarining o'zaro bog'liqligi omil indekslari tizimini yaratishga, asbob-uskunalarning kundalik foydalanishidagi o'zgarishlarning, o'zgarishlardan keyin uskunaning ish hajmining o'zgarishining, ichki foydalanishdagi o'zgarishlarning ta'sirining mutlaq va nisbiy qiymatini aniqlashga imkon beradi. -smenali uskunaning ishlash vaqti. Ko'rsatkichlar o'zaro bog'liqligining boshqa variantlari orasida eng muhimi ko'rsatkichlar tizimi bo'lib, unda ishlash ko'rsatkichi hisobot davridagi uskunaning o'rtacha ish soatlari soni, omillar esa o'rtacha kunlar soni hisoblanadi. ushbu davr uchun uskunaning ishlashi, ishlaydigan uskunaning smenali nisbati va smenadagi uskunaning o'rtacha ishlash muddati:
Ikki yil davomida asbob-uskunalarning ishlashi misolida yuk darajasini va vaqt o'tishi bilan jihozlardan foydalanish koeffitsientlarining dinamikasini hisoblash metodologiyasini ko'rib chiqamiz (7.1-jadval).
Jadvalda hisoblangan barcha ko'rsatkichlardan ishlab chiqarish uskunasidan foydalanish dinamikasi mashinaning yiliga o'rtacha ish soatlari ko'rsatkichi bilan eng to'liq va aniq aks ettirilgan, chunki uning qiymati o'rtacha kunlar soniga bog'liq. mashinaning yiliga ishlashi, smena nisbati va uning bir smenada ishlashning o'rtacha davomiyligi.
Ishlab chiqarish uskunasidan quvvatlar bo‘yicha foydalanishni yaxshilash mehnat unumdorligini oshirish va ishlab chiqarish hajmini oshirishning eng muhim zaxiralaridan biridir.
Uskunalardan og'ir foydalanish uning aks ettiradi Haqiqiy ish vaqti birligi uchun hosildorlik:
qayerda<у - количество выпущенной продукции за период, нормо-ч.; Tm, Tf - mos ravishda mashinaning narxi va amalda ishlagan vaqt, mashina-soat.
Ishlab chiqarish asbob-uskunalaridan yaxlit foydalanish vaqt birligiga rejalashtirilgan, rejim yoki kalendar fondida ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, ya'ni asbob-uskunalar ishlashining to'liq yakuniy natijasi bilan tavsiflanadi.
Ishlab chiqarish uskunalaridan foydalanishni har tomonlama tavsiflovchi ko'rsatkichlarning to'liq tizimini qurish bir qator holatlar bilan murakkablashadi: birinchidan, ishlab chiqarish jarayonining o'zgaruvchanligi va korxonada ishlab chiqarilgan mahsulotlarning xilma-xilligi; ikkinchidan, uskunaning tarkibi va ishlash tamoyillarining xilma-xilligi; uchinchidan, uning ishining borishi va foydalanilgan quvvat haqida ishonchli ma'lumot olishdagi qiyinchiliklar.

Xulosa
Korxonaning ishlab chiqarish quvvatlarini hisoblash ishlab chiqarish dasturini asoslashning eng muhim bosqichi hisoblanadi. Ishlab chiqarish quvvatlari hisob-kitoblari asosida ishlab chiqarish hajmini oshirish uchun ichki ishlab chiqarish zahiralari aniqlanadi, ishlab chiqarish hajmlari belgilanadi, ishlab chiqarish quvvatlarini texnik qayta jihozlash, mavjudlarni rekonstruksiya qilish va kengaytirish hamda yangi quvvatlarni qurish hisobiga oshirish zaruriyati aniqlanadi.
Korxonaning ishlab chiqarish quvvati deganda, ilg'or texnologiyalarni, ilg'or tashkil etishni hisobga olgan holda, ishlab chiqarish uskunalari va maydonlaridan to'liq foydalangan holda sotish rejasida nazarda tutilgan assortiment va assortimentda maksimal mumkin bo'lgan mahsulot ishlab chiqarishni tushunish odatiy holdir. mehnat va ishlab chiqarish.
Rejalashtirilgan hisob-kitoblarda "ishlab chiqarish quvvati" va "ishlab chiqarish dasturi" tushunchalari bir xil emas. Agar birinchisi korxonaning ma'lum sharoitlarda ma'lum vaqt ichida fizik ko'rinishda maksimal miqdorda mahsulot ishlab chiqarish qobiliyatini ko'rsatsa, ikkinchisi rejalashtirilgan davrda quvvatlardan foydalanish darajasini tavsiflaydi.
Rejalashtirishda ishlab chiqarish dasturi, shuningdek, korxona quvvati bir xil tabiiy (shartli tabiiy) va qiymat birliklarida ifodalanadi. Masalan, traktor zavodining quvvati traktor birligi bilan, to‘qimachilik fabrikasi – kvadrat metr gazlama, konserva zavodi – minglab oddiy bankalar bilan o‘lchanadi.
Ishlab chiqarish quvvatlarini rejalashtirish uning qiymatini belgilovchi omillarni hisobga olishga asoslanadi. Quvvatlarni hisoblashda quyidagi omillar hisobga olinadi: asosiy ishlab chiqarish fondlarining tuzilishi va hajmi; uskunaning sifat tarkibi, jismoniy va ma'naviy eskirish darajasi; asbob-uskunalar unumdorligi, makondan foydalanish, mahsulotlarning mehnat zichligi, xomashyodan mos mahsulot olishning ilg'or texnik standartlari; qo'llaniladigan texnologik jarayonlarning progressivligi; mutaxassislik darajasi; korxonaning ish tartibi; ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etish darajasi; uskunaning ish vaqti fondi; xom ashyo sifati va etkazib berishning muntazamligi.
Ishlab chiqarish quvvati o'zgaruvchan. Imkoniyatlarning ishdan chiqishi quyidagi sabablarga ko'ra yuzaga keladi: uskunaning eskirishi va ishdan chiqishi; mahsulotlarni ishlab chiqarishning murakkabligini oshirish; mahsulotlar nomenklaturasi va assortimentidagi o'zgarishlar; ish vaqti fondini qisqartirish; uskunani ijaraga berish muddati tugashi. Xuddi shu omillar teskari yo'nalishda harakat qiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

SH.M. Mirziyoev. Erkin va farovon, demokratik O‗zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. –Toshkent: O‗zbekiston, 2016. -56 b. 85
. SH.M. Mirziyoev. Tanqidiy tahlil, qat‘iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik- har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‗lishi kerak. – Toshkent: O‗zbekiston, 2017. -104 b.
SH.M. Mirziyoev. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta‘minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. –Toshkent: O‗zbekiston, 2017. -48 b.
SH.M. Mirziyoev. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. –Toshkent: O‗zbekiston, 2017. -488 b. V. Darsliklar
R. O‘. Ergashev, S. N. Xamrayeva Qishloq Xo‗Jaligi Infratuzilmasi Iqtisodiyoti O‘quv qo‘llanma Toshkent 2012
M.M.Tashxodjayev, R.X.Karlibayeva, Z.A.Ashurov ―Ishlab chiqarish infratuzilmasi‖ O‘quv qo‘llanma TDIU: 2014.
Kalanov B.Z., Kalanova M.Z., Muxamedjonova G.YA ―Ijtimoiy soha iqtisodiyoti‖ Uslubiy qo‗llanma. T.: TDIU, 2008. -160 b.
. V. V. Kovarda, E. V. Bezuglaya // Evropa ijtimoiy fan jurnali ). - 2013 yil. - № 2 - P. 285-290.
. Abdurahmonov Q.X., Abduramanov X.X., Qurboniyozov I.R. Aholini ijtimoiy muhofaza qilish. O‘quv qo‘llanma. T.: TDIU, 2010. – 268 bet.
Ishmuxamedov A.E., Kalanov B.Z., Kalanova M.Z., Sunnatov M.N. Ijtimoiy soha iqtisodiyoti. Darslik. T.: TDIU, 2007. – 250 bet.
―Ijtimoiy soha iqtisodiyoti‖ fanidan o‗quv-uslubiy majmua. T.: ―Iqtisodiyot‖ 2012. -200 b.
Pod.red. T.D.Burmenko. Sfera uslug: ekonomika, menejment, marketing. Uchebnoe posob. M.:KNORUS, 2010 -424 str.