b). Gill zarrachalarni (< 0.002 mm) ko‘pchish usuli bilan aniqlash
Hajmi 100 sm
3
bo‘lgan o‘lchamli silindrga 2 mm.li elakdan o‘tgan
gruntdan 10 sm
3
solinib, yengil silkitish orqali zichlantiriladi. Silindrning
yarmigacha suv solinadi va rezina kiygizilgan shisha tayoqcha bilan chayqatiladi.
CHayqatish silindr davrida loy yuqi qolmaguncha davom ettiriladi. Hosil bo‘lgan
eritmaga gilli zarrachalarni koagulyasiyasini tezlatish uchun 3 sm
3
, 5%li kalsiy xlor
eritmasidan qo‘shamiz va silindrdagi suv miqdorini 100 sm
3
ga yetkazamiz.
Eritmani 1-2 kun tinch holga qo‘yamiz. Gruntning ko‘pchigandan
keyingi hajmi silindrdan o‘lchanadi va 1 sm
3
dagi hajmiy kengayishni topamiz.
1
1
2
V
V
-
V
К
bu yerda: V
1
- gruntning oldingi hajmi, 10 sm
3
;
V
2
- gruntning ko‘pchigandan keyingi hajmi.
Protsent hisobidagi gill zarrachasi miqdori quyidagi formula orqali
topiladi:
X=22,7*K
v). CHang zarrachalarini ( 0,05- 0,002 mm) hisoblab topish.
CHang zarrachalarining miqdori quyidagi formula orqali topiladi:
N=100-(P
q
+X)
bu yerda: R
q
-qum zarrachalarining miqdori, %
X- gill zarrachalarining miqdori,%
Bajarilgan tajriba umumlashtirilib, quyidagi jadvalga yoziladi:
1-jadval
Qum zarrachasining miqdori (2,0-0,05)
mm
Gill zarrachasining miqdori (< 0,002 mm)
CHan
g
zarra-
cha-
lari-
ning
miqdo
-ri
%
Gruntning
yuvish-
gacha
bo‘lgan
hajmi
sm3
Qumni
yuvgan-
dan keyingi
hajmi
sm3
Qum zarra
cha-larining
miqdori
%
Gruntning
ko‘pchi-
shgacha
bo‘lgan
hajmi sm3
Grunt-
ning
ko‘pchi-
gandan
keyingi
hajmi sm3
Grunt
hajmini
ng
kengayi
shi
sm3
Haj-
mining
kenga-
yishi
1 sm3
grunt
uchun
Gilli
zarra-
chalar-
ning
miq-
dori
%
Vazifa: Tajriba natijasidan foydalanib, gilli gruntning nomini toping. (I
Ilova, 1-jadval )
Yo‘l poyi yo‘lning toifasi, yo‘l to‘shamasi turi, ko‘tarma balandligi va o‘yma
chuqurligi, yo‘l poyida foydalaniladigan tuproqlar xususiyati, yo‘l poyini qurish
ishlarini bajarish sharoitlari, qurilish hududining iqlim sharoitlari va qurilish
bo‘laklaridagi muhandislik-geologik sharoitlari, mazkur hududda yo‘lni
ekspluatatsiya qilish tajribalarini hisobga olib, qurilish va foydalanish bosqichlarida
eng kam xarajatlar bilan yo‘l poyi bilan birga yo‘l to‘shamasining ham talab
qilinadigan mustahkamligi va barqarorligini ta’minlash, shuningdek qimmatbaho
erlarni maksimal saqlash va atrof-muhitga eng kam ziyon etkazishdan kelib chiqib
holda loyihalanishi zarur.
Joy sharoitlarining muhandislik-geologik xususiyatlarini yuza oqim tavsifi
va tuproqlarning ustki qatlamining namlanishi sharoitlari bo‘yicha joy turi (I Ilova,
2-jadval), loyihalashda e’tiborga olinadigan tuproqlarning xususiyatlari va ularning
qatlamda joylashish sharoitlari, geologik, gidrologik va muzlash, texnogen omillar
ta’sirini o‘z ichiga olgan sharoitlar va jarayonlar (hududni o‘zlashtirilganligini
hisobga olib) geomorfologik xususiyatlar (relef) va boshqalar bo‘yicha aniqlanishi
lozim.
Topshiriq
:
Talaba laboratoriya sharoitida olingan natijalar asosida yo‘l poyi
guruntining ko‘tarma balandliklarini yo‘l iqlim mintaqasiga bog‘liq holda
tanlab asoslaydi.
Nazorat savollari
1.
Qumli zarrachalar miqdorini aniqlash
deganda nimani tushunasiz?
2.
Gill zarrachalarni
miqdorini aniqlash
deganda nimani tushunasiz
?
3.
CHang zarrachalarini
miqdorini aniqlash
deganda nimani tushunasiz
?
Do'stlaringiz bilan baham: |