|
«Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi» fanidan MUSTAQIL ISH MK-21 Guruh talabasi Karimov Elbek O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT ARXITEKTURA QURILISH INSTITUTI Mavzu: Maxsus fanlarni o’qitishda tadqiqot metodi REJA: Bu metodda biron muammo yoki gipoteza qo‘yilib, guruh Bu metodda biron muammo yoki gipoteza qo‘yilib, guruh birgalikda tadqiqot o‘tkazadi, mantiqiy xulosa chiqariladi, uni ilgari surilgan gipoteza bilan taqqoslaydi. Tadqiqot metodini afzallik tomoni shundaki, aynan shu metodni qo‘llab chizma, grafik, jadvallarning tahlilini o‘rganishimiz mumkin. Axborotlar, dalillar, ma’lumotlar asosida tadqiqot o‘tkazish jarayonida qatnashish orqali dars o‘tishning talabalarni axborot to‘plash va uni ustida ishlash, xulosa chiqarib, baholashga o‘rgatish jarayonida mavzuning mazmunini o‘zlashtirishga, ilmiy izlanishni o‘rganishga qaratilgan metod. Iqtisodiy fanlarni o‘rganishda tadqiqot metodi va uning boshqa uslublardan farqi Iqtisodiyotni o‘rganishda tadqiqot metodini qo‘llash talabalarning puxta bilim olishlariga katta yordam beradi. Sababi, iqtisodiyot doimo kishilarni oldiga tanlov muammosini qo‘yadi, chunki resurslar cheklangan, ularni bir maqsaddagina ishlatish mumkin, uni ikkinchi maqsadda ishlatib bo‘lmaydi. Masalan, yerga uy qurilsa, endi u yerga ekin ekib yoki yo‘l qurib bo‘lmaydi. Buning uchun uyni buzish kerak. Dars berishning bu metodi oldiga ikki maqsad qo‘yiladi: - Dars berishning bu metodi oldiga ikki maqsad qo‘yiladi:
1. Mavzuning mazmunini o‘zlashtirish va ilmiy metodlardan foydalanishni o‘rganish; 2. Axborotlar, dalillar, ma’lumotlar asosida tadqiqot o‘tkazish jarayonida qatnashish orqali talabalarni axborot to‘plash va uni ustida ishlash, xulosa chiqarib, baholashga o‘rgatish Tadqiqotchilik quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi: - tadqiqotga oid dalillar, hodisalar mohiyati, ularning aloqadorlik va nisbatlarini aniqlash;
- tadqiqot doirasini, uni ro‘yobga chiqarish yo‘llarini aniqlash;
- tadqiqot maqsadini belgilash va muvofiq ravishda vazifalarni aniqlash;
- tadqiqot o‘tkazish rejasini tuzish;
- tadqiqotni amalga oshirish;
- tadqiqot yechimining to‘g‘riligini amalda isbotlash
Tadqiqot metodi asosida dars o‘tish induktiv va deduktivmantiqqa tayanishi mumkin. Tadqiqotning deduktiv metodga asoslanishi iqtisodiyotda qator tayyor qoida, qonunlar mavjudligi, ulardan qo‘yilgan muammolarni yechishda foydalansa bo‘lishiga tayanadi. Bu qonun, qoidalar talabalarga zarur axborotni keraksiz ma’lumotlardan ajratishga yordam beradi. Tadqiqot jarayonida izlanishni to‘g‘ri yo‘ldan borishiga ko‘maklashadi. Induktiv metodni qo‘llash yordamida talabalar ma’lumot, axborotga asoslanib, Tadqiqot metodi asosida dars o‘tish induktiv va deduktivmantiqqa tayanishi mumkin. Tadqiqotning deduktiv metodga asoslanishi iqtisodiyotda qator tayyor qoida, qonunlar mavjudligi, ulardan qo‘yilgan muammolarni yechishda foydalansa bo‘lishiga tayanadi. Bu qonun, qoidalar talabalarga zarur axborotni keraksiz ma’lumotlardan ajratishga yordam beradi. Tadqiqot jarayonida izlanishni to‘g‘ri yo‘ldan borishiga ko‘maklashadi. Induktiv metodni qo‘llash yordamida talabalar ma’lumot, axborotga asoslanib, iqtisodiy hodisa va jarayonlar haqida yangi ilmiy taxmin (gipoteza)larni ilgari surishi yoki ilgari bildirilganlarini tekshirib ko‘rishi mumkin. Bunda, bir muqobil qiymat ikkinchisi bilan solishtiriladi. Shuning uchun kishilarning xattiharakati qanday bo‘lishini va ma’lumotlarni sinchkovlik bilan o‘rganish muhim ahamiyatga ega. Bunga tadqiqot uslubi orqali erishish mumkin. Bu uslubning boshqa metodlardan farqi, u talabalarni fikr yuritishi yuqori darajada bo‘lishi, bor intellektual qobiliyatlarini ishga solishni talab qiladi. Taniqli amerikalik mutaxassis Benjamin -tavsiya qilgan bilishning olti bosqichining eng yuqori bosqichiga to‘g‘ri keladi. U baholash bo‘lib, baholashni uddasidan chiqish uchun olgan bilimini yodga tushirish, qo‘yilgan masalani tushuna bilish, qo‘llay olish, tahlil qilish, sintez qilishni bilishi, turli variantlarni taqqoslashi, oxiroqibat xulosa chiqara oladigan darajada bilimga ega bo‘lishi kerak. Shuning uchun ham bu uslubni talabalarning tayyorgarligi, faolligini ta’minlash, bilim darajasini oshirish asosida barcha guruhlarda qo‘llash mumkin bo‘ladi. Buning uchun talabalarni axborot to‘plash,mustaqil raviщda adabiyotlarni o‘qib, jadval va grafiklardan foydalanishni o‘rganishlarini kuzatish, aniqlash va bu ko‘nikmalarni hosil qilishlari uchun yordam berishi kerak. Bu uslubning boshqa metodlardan farqi, u talabalarni fikr yuritishi yuqori darajada bo‘lishi, bor intellektual qobiliyatlarini ishga solishni talab qiladi. Taniqli amerikalik mutaxassis Benjamin -tavsiya qilgan bilishning olti bosqichining eng yuqori bosqichiga to‘g‘ri keladi. U baholash bo‘lib, baholashni uddasidan chiqish uchun olgan bilimini yodga tushirish, qo‘yilgan masalani tushuna bilish, qo‘llay olish, tahlil qilish, sintez qilishni bilishi, turli variantlarni taqqoslashi, oxiroqibat xulosa chiqara oladigan darajada bilimga ega bo‘lishi kerak. Shuning uchun ham bu uslubni talabalarning tayyorgarligi, faolligini ta’minlash, bilim darajasini oshirish asosida barcha guruhlarda qo‘llash mumkin bo‘ladi. Buning uchun talabalarni axborot to‘plash,mustaqil raviщda adabiyotlarni o‘qib, jadval va grafiklardan foydalanishni o‘rganishlarini kuzatish, aniqlash va bu ko‘nikmalarni hosil qilishlari uchun yordam berishi kerak. E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 1.Tojiboeva D., Yo‘ldoshev A. Maxsus fanlarni o‘qitish metodikasi. Darslik. T.: “Aloqachi”, 2009.
Do'stlaringiz bilan baham: |
