Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

Deemulsiya xossasi - suvni ajratib chiqarish qobiliyati 
TBN  xarakteristikasi  (umumiy  miqdoriy  son)  yoki  ishqoriy  qo’shimachalar 
miqdori.  Dizel  moyi  uchun  juda  ahamiyatli,  chunki  dizel  yonilg’isi  tarkibida 
oltingugurt  mavjud;  yonishda  va  suv  bilan  reakstiyaga  kirishganda  oltingugurt 
kislotasini xosil qiladi; u esa kuchli korrozion ta’sirga ega. 
 

---

91 
 
4.3.2.3. API bo’yicha motor moylarining klassifikastiyasi 
SAE  bo’yicha  klassifikastiya  motor  moylarining  faqat  qovushqoqlik  –  harorat 
xossalariga  taaluqli  va  moyning  boshka  ekspluatastion  xosslari  bo’yicha  ma’lumot 
bermaydi. 
Motor  moylarining  ishlash  sharoitlari  va  espluatastiya  xosslarining  darajalari 
bo’yicha birinchi klassifikastiyasi 1947 yilda Amerika neft instituti (API) tomonidan 
tavsiya qilingan. ¡shandan beri bu klassifikastiya ko’p marotaba o’zgardi va to’ldirilib 
borildi, lekin  motor moylarining ikki kategoriyaga ajratish prinstipi saqlanib qolindi. 
«S»  (Service)  kategoriyasiga  engil  avtomobillar,  mikroavtobuslar,  pikaplarning  4 
taktli benzinli dvigatellari uchun moylar kiradi, «S» (Commercial) kategoriyasiga esa 
avtotransport,  yo’l  qurilish  texnikasi  va  qishloq,  xo’jalik  mashinalarining  dizellari 
uchun  muljallangan  moylar  kiradi.  Benzilli  dvigatellar  va  dizellarni  moylash  uchun 
qo’llanilishi mumkin bo’lgan moylar universal moylar deb ataladi. 
API buyicha motor moylari ekspluatastion xossalarining darajalari «S» yoki «S» 
xarflaridan  keyingi  birinchi  harflarning  (lotin  alifbosidagi)  ortish  tartibi  bilan 
belgilanadi  hamda  ishlatilish  sohasi  ko’rsatiladi.  Shu  paytgacha  Sirvice  kategoriyasi 
10 ta klass (SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH, SJ, SL), Commercial kategoriyasi esa 
11 ta klass (SA, SV, SS, CD, CDII, SE, CF-4, CF-2, CG-4, CH-4) kiritilgan. Klasslar 
belgilanishdagi  raqamlar:  CDII,  CF-4,  CF-2,  CG-4  va  CH-4  ushbu  klassdagi 
moylarning  2  taktli  va  4  taktli  dizellarda  ishlatish  haqida  ko’shimcha  ma’lumot 
beradi.  Universal  moylarni  belgilashda  ikkilangan  markirovkadan  foydalanishadi. 
Masalan,  SG/CD,  CH-4/SJ  va  x.k.  guruhlari  moylari  ham  benzinli  dvigatellarda  va 
ham  dizellarda  ishlatilishi  mumkin.  Kategoriyalar  joylashishi  ketma-ketligi 
dvigatellarda va ham dizellarda ishlatilishi mumkin. Kategoriyalar joylashishi ketma-
ketiligi dvigatellarda u yoki bu turdagi moylar qo’llanilishi ustuvorligini ko’rsatadi. 
10-jadval  
Dizellar uchun moylar klassifikastiyasi 
 xossalarining yaxshilanishi  
SA 
SV 
SS 
CD 
CDII 
SE 
CF 
CF-4  CF-2  CG-4  CH-4 

---

92 
 
Bekor qilingan 
Amalda 
 
11-jadval 
Benzinli dvigatellar 
 xossalarining yaxshilanishi  
SA 
SB 
SC 
SD 
SE 
SF 
SG 
SH 
SF 
SL 
Bekor qilingan 
Amalda 
 
Eskirgan  klasslar  zarurat  qolmaganligi  sababidan  API  klassifikastiyasidan 
o’chirilgan. Hozirgi paytda API klassifikastiyasida «S» kategoriyali uch klass (SH, SJ 
va SL) va «S» kategoriyali besh klass (CF, CF-4, CG-4 va SN-4) mavjud (12-jadval). 
12-jadval