O’zbekiston Respublikasi davlatimiz tomonidan ishlab chiqilgan o’zining mustaqil taraqqiyot yo’liga asoslangan holda to’la ishonch bilan bosqichma-bosqich bozor iqtisodiyotiga o’tib bormoqda

Asosiy tayanch tushunchalar
Ish xaki --- ishchi va xizmatchilar mexnatinig mikdoir, sifati va unumdorligiga karab milliy maxsulotdan oladigan ulushining puldagi ifodasi.
Vaktbay ish xaki --- ishchining ishlagan vakti (kun, chafta, oy) xisobga olinib, tulanadigan ish xakidir.
Ishbay ish xaki --- ishlab chikargan maxsulotni mikdoriga yoki bajariladigan ish xajmiga karab tulanadigan ish xakidir.
Nominal ish xaki --- pul shaklida olingan ish xaki summasi.
Real ish xaki summasiga sotib olish mumkin bulgan tovarlar v achizmatlar mikdori yoki nominal ish xakining sotib olish layokati.
Takrorlash uchun savollar
1.Yaratilgan milliy maxsulotning kanday kismi ish xaki shaklini oladi?
2.Ish xaki bilan zaruriy maxsulot urtasida kanday alokadorlik mavjud?
3.Ish xakining turlicha nazariyalarini taxlil kilib, ularga uz karashingizni bildiring
4.Real ish xaki darajasi kanday omillar tasiri ostida uzgaradi?
10-MAVZU: BIZNES VA TADBIRKORLIKDA TEXNOLOGIK VA INNOVATsION SAMARADORLIK. TADBIRKORLIK KAPITALI
REJA:
1. Tadbirkorlik faoliyatining mohiyati va asosiy belgilari.
2. Tadbirkorlik kapitali va uning mohiyati.Kapitalning aylanishi.
1.Tadbirkorlik faoliyatining mohiyati va asosiy belgilari
Tadbirkorlar uchun davlat tomonidan qulay ijtimoiy va iqtisodiy muxitning yaratilishi-ular faoliyat soxasining kengayishiga va boyib borishiga sabab bo’lmoqda.
Tadbirkorlik anik, maqsadga qaratilgan ijodiy faoliyat hisoblanadi. Shu bois u iqtisodiy munosabat sifatida o’zining tamoyillariga va qoidalariga ega bo’ladi.
Tadbirkorlik tamoyillari quyidagilar:
1) Ishlab chiqarish omillarining barchasiga yoki ba’zi birlariga va yaratilgan tovarlarga egalik qilish;
2) Iqtisodiy erkinlikka ega bo’lish;
3) Ishlab chiqarishda mas’uliyatni va tavakkalchilikni o’z zimmasiga olish;
4) Foydaga ega bo’lish;
5) Tijorat siriga ega bo’lish;
6) Raqobat kurashida faol ishtirok etish;
Tadbirkorlik deganda uning yovvoyi shakllaridan farq qiluvchi zamonaviy turlari, ya’ni madaniylashgan shakllari tushuniladi. Tadbirkorlik yangilikni joriy eta oladigan, ishlab chiqarish omillaridan oqilona foydalanib, iqtisodiy o’sishni ta’minlaydigan, o’zining va o’z jamiyatining boyligini oshiradigan, kishilarning farovonligiga xissa qo’sha oladigan bo’lishi zarur. Shu bois tadbirkorlik iqtisodiy munosabat sifatida o’zining muayyan qoidalariga amal qilishi zarur. Ulardan eng muximi halollik bilan qonuniy faoliyat yuritishdir. Mazkur qoida islom ta’limotida qo’llanilishi shart bo’lgan qoida,- deb tushuniladi. Olloh Qur’oni Karimda bandalariga «xalol va pokiza englar va savob ishlarni amalga oshiringlar" -deb buyurgan. Paygambarimiz Muhammad Mustafo sallolloxu alayxi vassallam: "halol nafaqa har bir musulmon uchun farzdir" - deb aytganlar. Tadbirkorlar ham yuqoridagiqoidalarga so’zsiz rioya qilishlari shart, halollik ularga obro’ va mo’may daromad keltiradi.
Tadbirkorlikning jahon amaliyotida sinalgan quyidagi turlari mavjud:a) xususiy tadbirkorlik;
b) jamoa tadbirkorligi;v) indivuidual - oilaviy tadbirkorlik;g) Davlat tadbirkorligi;
d) Aralash tadbirkorlik.