O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

dividendus
- bo'lishga tegishli) - aksiya egasiga to'lanadigan daromad. 
Dividend vositasida aksiya egasi qimmatli qog'ozning shu turiga qo'yilgan pul mablag'lari (kapital) 
ning tegishli qismiga o'zining mulkchilik huquqini iqtisodiy jihatdan ro'yobga chiqaradi. Dividend 
orqali faqat hissadorlik jamiyati olgan foydaning bir qismi taqsimlanadi. Uning boshqa qismi 
jamg'arishga, soliq to'lashga va shu kabilarga ketadi. Dividend miqdori olinadigan foyda va 
chiqarilgan aksiya miqdoriga bog'liq va hamda odatda ssuda foizidan yuqori bo'ladi. 
Odatdagi aksiyalar bo'yicha dividend miqdori hissadorlik jamiyati joriy yilda olgan foyda 

---

miqdoriga bog'liq. Imtiyozli aksiyalar bo'yicha dividend miqdori esa joriy yildagi foyda miqdoridan 
qat'iy nazar qayd qilingan foiz shaklida o'rnatiladi. Jamiyat tugatilgan taqdirda imtiyozli aksiya 
egasiga aksiya qo'yilgan mablag' uning nominal qiymati bo'yicha qaytariladi. 
Hozirgi kunda bizning respublikamizda korxonalarni aksionerlashtirishning ikkita yo'nalishi 
tarkib topdi: birinchi yo'nalishda o'zining huquqiy statusini o'zgartirmaydigan davlat mulki bo'lib 
qoladigan korxonalar, ikkinchi yo'nalishda o'zining huquqiy statusini o'zgartirib to'liq hissadorlik 
jamiyatiga aylangan korxonalar aksiya chiqaradi. 
Respublikada hissadorlik jamiyatlarni rivojlantirishning asosiy yo'nalishi davlat 
mulkchiligidagi yirik va o'rta korxonalarni keng ko'lamda hissadorlikka o'tkazish, ular negizida 
ochiq hissadorlik jamiyatlarini tuzish xisoblanadi. Shu bilan birga ilgari tuzilgan yopiq turdaga 
xissadorlik jamiyatlari ochiq turdagi jamiyatlar qilib qayta tuzilishi ko'zda tutilgan. Buning ma'nosi 
shuki, hissadorlikka o'tish jarayoni respublika aholisining keng qatlamlari uchun, shuningdek, 
horijiy jismoniy va huquqiy shaxslar uchun ochiq bo'lishi lozim. Bunga qimmatli qog'ozlarning 
ochiq savdosini o'tkazib turish, fond birjasining faoliyatini kengaytirish, investitsiya kompaniyalari, 
investitsiya fondlari, kliring va agentlik tarmoqlarini tashkil qilish orqali qimmatli qog'ozlar bozori 
infratuzilmasini vujudga keltirish orqali erishiladi.