Pedagogika universiteti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA

MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT

PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

Ro`yxatga olindi: №_TB-3.04 «__»________2015-y

«Tasdiqlayman»

O’quv ishlari boyicha prorektor

_______________D. Ergashev.

«____»_________2015-y.

SITOLOGIYA
Fanining ishchi o’quv dasturi

Bilim sohasi: 100 000 – Gumanitar soha

Ta’lim sohasi: 110 000 – Pedagogika

Ta’lim yo’nalishi: 5110400 – Biologiya o’qitish metodikasi

TOSHKENT - 2015

Fanning ishchi o’quv dasturi o’quv, ishchi o’quv reja va o’quv dasturiga muvofiq ishlab chiqildi.
Tuzuvchilar:

O’Nabiyev - TDPU “Botanika” kafedrasi dotsenti, b.f.n.

Taqrizchilar:

X.Mavlonov - Jizzax Davlat pedagogika instituti Tabiatshunoslik

fakulteti “Biologiya va uni o’qitish uslubiyoti”

kafedrasi mudiri, professor

A.Maxsumova - 1-Toshkent pedagogika kolleji Kimyo-biologiya kafedrasi

O’qituvchisi

Ushbu ishchi o`quv dasturi O’zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligidan («O’zstandart» Agentligi) _______ yil ___________________raqami bilan royxatdan o’tgan 5110400 – Biologiya o’qitish metodikasi ta’lim yo’nalishining DTS hamda O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining ______ yil ________________-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan va _____________________ raqam bilan ro`yxatga olingan Sitologiya o`quv fan dasturi asosida ishlab chiqildi.

.
Fanning ishchi o’quv dasturi “Botanika” kafedrasining 2015-yil “__” _____ dagi “__” - sonli yig’ilishida muhokamadan o’tgan va fakultet kengashida muhokama qilish uchun tavsiya etilgan.

Kafedra mudiri: ___________ G.S. Tursunboyeva.
Fanning ishchi o’quv dasturi “Tabiiy fanlar” fakultet kengashida muhokama etilgan va foydalanishga tavsiya qilingan. (2015-yil “___” ________ dagi “___”-sonli bayonnoma.)
Fakultet kengashi raisi: ___________E.R.Yuzlikayeva.

Kelishildi: O’quv uslubiy boshqarma boshlig’i:__________________
Ishchi o’quv dasturi Nizomiy nomidagi TDPU kengashida ko’rib chiqilgan va tasdiqlangan 2015-yil “___” ________ dagi “___”-sonli majlis bayonnomasi.


I. Kirish

Ushbu dastur biologiya fanining fundamental va asosiy о‘rganish obyekti bо‘lgan hujayra va uning organoidlari tuzilishi va funksiyasi haqidagi, ularning tarkibi, xossalari va ahamiyati xaqida ma’lumot beradi. Mavzular biologiyaning zamonaviy metodlari, ba’zi bioximiyaviy va tarkibiy tuzilishlar, funksional jarayonlar bilan asoslangan.

1.1.Fanning maqsadi va vazifalari

Fanni о‘qitishdan maqsad – bо‘lajak biolog va ekolog о‘qituvchilarga chuqur va boshqa fanlarga bog‘langan xolda hujayraning eng nozik tuzilishi, funksiyasi, tarkibi, moddalar va energiya almashinuvi, sitoximiya xaqida, preparat tayyorlash texnikasi, elektron mikroskoplar bilan ishlash xaqida bilimlar berish.

Fanning vazifasi - talabalarga hujayra tuzilishi, hujayra komponentlarining tuzilishi, tarkibi, funksiyasi, ahamiyati haqidagi bilimlar va kо‘nikmalarni hosil qilish.
1.2. Fanni o’zlashtirishga qoyiladigan talablar.

“Sitologiya” о‘quv fanni о‘zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalari doirasida bakalavr:

- sitologiya fanida о‘tilgan hujayra va hujayra komponentlarining tuzilishi, tarkibi, funksiyasi va ahamiyati haqida bilishi kerak;

- sitologiya fanini kelib chiqish tarixi, hujayra nazariyasi, ahamiyati, maqsadi, mikrotexnika, sitokimyo fanlarini asoslari, sitoplazma tuzilishi, tarkibi, xossa va xususiyatlari, yadro, xromosomalarni tarkibi, tuzilishi, oqsil sintezi, hujayra va organoidlar membranalari tuzilishi, mitoxondriya, ribosoma, polisomalar, goldji apparati, lizosomalar, xloroplastlar, vakuolalar, sitoplazma kiritmalari vazifasi va ahamiyati haqidagi bilim va kо‘nikmalariga ega bо‘lishi kerak;

• 
  olgan nazariy bilimlarini amalda, ya’ni laboratoriya sharoitida mustahkamlash maqsadida preparat tayyorlash, mikroskoplarni tо‘g‘ri ishlata bilishlari, preparatlar tayyorlash, bо‘yash, sterilizitsiya texnikasi va boshqalarni puxta egallash malakalariga ega bо‘lishi kerak.
  

1.3. Fanning hajmi.

№	Mashg’ulot turi	Ajratilgan soat	Semestr
Sitologiya
1	Nazariy (ma`ruza)	20	1
2	Laboratoriya	18	1
3	Amaliy	-	-
4	Mustaqil ta’lim	22	1
	Jami:	60

II. Asosiy qism

2.1. Nazariy mashg’ulotlarning mavzulari, maqsadi va ularga ajratilgan soat

№	Mashg’ulot mavzulari	Mashg’ulotlar maqsadi	Ajratilgan soat
1	Kirish. Fanning maqsadi, vazifasi va muammolari. Sitolgiya fanini paydo bo’lishi qisqacha tarixi. Yorug’lik, ul’trafialet, infraqizil, lyaminssent mikroskoplar tuzilishi. Elektronmikroskop va ularning tuzilishi. Xujayra nazariyasini paydo bo’lishi, M.Shleyden va T.Shvann va R.Virxov ishlari va qoidalari.	Fan tarixi, rivojlanishi va insonlar hayotida tutgan o’rni, ilmiy o’rganishni texnik asbob – anjomlari ularning tuzilishi, ishlash qoidalari, hayotning paydo bo’lishi haqida g’oyalar, mikroskoplarning turlari ularning tuzilishi, ulardan foydalanish va ishlatish haqida ma’lumot berish.	2
2	Xujayra nazariyasining xozirgi xolati. Prokariotlar va eukariotlar, ularni tuzilishi va asosiy vakillari. Xujayraning turli shakllari. Struktura va funksiya birligi. Sitoximiya va uni yuatuqlariya	Hujayra nazariyasi, prokariotlar va eukariotlarning qiyosiy o’xshashligi va farqi, o’rganishning sitokimyoviy usullari, mikroblar bilan bog’liq turli kasalliklar, ularga qarshi kurashish, viruslar tuzilishi va ularni o’rganish usullari.	2
3	Xujayra shakliga ega bo’lmagan tuzilmalar. viruslar va virosporalar tuzilishi, tarkibi va funksiyalari, ko’payishi, tarqalishi. Turli kasalliklar keltirib chiqaruvchi vakillari. Onkogen viruslar. DNK va RNK irsiyatiga ega bo’lgan viruslar. Faglar va lizogen bakteriyalar.	Hujayralarni, viruslarni, bakteriyalarni, irsiy omillarini o’xshashligi va farqi.	2
4	Mikoplazma va ularning tuzilishi, tarkibi va xossalari. Xujayra tarkibi, strukturasi va funksiyasi. Sitoplazmaning struktura komponentlari. Sitoplazmatik matriks. Umumiy va xususiy orgonoidlar. Kiritmalar.	Mikroplazmalar tuzilishi va sistematikada tutgan o’rni. Hujayraning tashkil etuvchi qismlari, sitoplazmaningsh komponentlari, xossalari va xususiyatlari.	2
5	Orgonoidlar tuzilishi va funksiyasi. Silliq endoplazmatik to’r. G’adir-budur endoplazmatik to’r. Ribosoma, polisoma. Ularning struktura va funksiyasi. Lizosoma uni turlari, strukturasi va funksiyasi.	Organoidlarni tuzilishi, funksiyasi, Xilma - xililigi haqida ma’lumot berish.	2
6	Mitoxondriya, uni tuzilishi, funksiyasi. Gol’dji kompleksi. Xujayra markazi, (sentrosoma) va mikronaychalar. Plastidalar, tarkibi, tuzilishi, funksiyasi. Desmosoma sitoplazmatik membranalar tuzilishi va funksiyasi. Yadro tarkibi, tuzilishi va funksiyasi.	O’simlik va hayvon hujayrasining o’xshashligi va farqi to’g’risida tushunchalar berish. Hujayra aro birikish va uning xillari, funksiyasi. Yadro shakllari, tuzilishi, tarkibi, funksiyasi.	2
7	Xramosoma, tuzilishi va tarkibi Odam kariotipi. Xujayra ochiq sistema sifatida. Energiya va moddalar almashinuvi. Informasion oqim. DNK va RNK. Oqsil biosintezi. Transkripsiya, translyasiY. Genetik kod.	Xromasomaning irsiyatdagi ahamiyati, tuzilishi, tarkibi va monomerlari. Energiya va moddalar almashinuvi haqida tushunchalar. Gen va uning xossalari.	2
8	Molekulyar biologiyani mazmuni va soxasi. Mitotik sikl, xayotiy sikl. Xujayrani bo’linishi. Amitoz. Mitoz. Sitokenez. Kariokinez.Endomitoz. PoliteniY. Ko’p xujayrali xayvonlarni vegetativ ko’payishi. Jinsiy ko’payish. KonyagasiY. Gametalarni xosil bo’lishi.	Biologiyaning asosiy dogmasi. Mitotik sikl va uning bosqichlari. Hujayralarning ko’payishi va ularning turlari, o’xshashligi, farqi, jinsiy hujayralarning paydo bo’dishi.	2
9	Jinsiy xujayralar tuzilishi va kopulyasiY. Germofradit organizmlar, gametogenez, spermatogenez, ovogenez.Xujayrani o’sishi va yangilanishi. Turli organlardagi mitotik aktivlik (prolefirasiya) Xujayra gipertrofiyasi va atrofiyasi. Proleferasiyaga ta’sir etuvchi omillar.	Xujayrani o’sishi va yangilanishi. Turli organlardagi mitotik aktivlik (prolefirasiya) Xujayra gipertrofiyasi va atrofiyasi. Proleferasiyaga ta’sir etuvchi omillar.	2
10	Bioritm. Xujayrani xayotiy muddati, qarishi va o’lishi. Jinssiz ko’payish. Generativ va somatik xujayralar. Bir xujayrali organizmlarni jinssiz ko’payishi. Endogoniy, shizogoniy bo’linish. Kurtaklanib ko’payish. Spora xosil qilish. Meyoz. Otalanish. Monospermiya va polispermiY. Partenogenez.	Xujayrani xayotiy muddati, qarishi va o’lishi. Jinssiz ko’payish. Generativ va somatik xujayralar. Bir xujayrali organizmlarni jinssiz ko’payishi. Endogoniy, shizogoniy bo’linish.	2
	Jami		20

2.2. Laboratoriya mashg’ulotining mavzulari, maqsadi va ularga ajratilgan soat

№	Laboratoriya mashg’ulotlarining mavzusi	Laboratoriya mashg’ulotlarining maqsadi	Ajra-tilgan soat
1	Mikroskop tuzilishi va xillari. Mikroskop ishlatish qoidalari va texnikasi bilan tanishish	Texnik asbob- anjomlar xaqida ma’lumot berish, ulardan foydalanish qoidalarini yoritib o’rgatish	2
2	Xujayra tuzilishi. Struktura bilan funksiya birligi. Xujayra shakllari bilan tanishish	Xujayra tuzilishi. Struktura bilan funksiya birligi. Xujayra shakllari bilan tanishtirish va preparatlar tayyorlash texnikasini o’rgatish	2
3	To’qima xujayralarini ko’rish va preparatlar tayyorlash texnikasi. Sitoplazmaning struktura koiponentlari.	To’qimalar turlari, ularni xossalari va mikroskop orqali ularni kuzatish va preparatlar tayyorlash.	2
4	Hujayradagi umumiy va xususiy organoidlar va kiritmalar bilan tanishish.	Hujayradagi umumiy va xususiy organoidlar va kiritmalar bilan tanishish, preparatlar tayyorlash va rasmlarini chizish.	2
5	Hujayra qobig`i, tuzilishi va funktsiyasi bilan tanishish.	Hujayra qobig`i, tuzilishi va funktsiyasi bilan tanishish.	2
6	Endoplazmatik to’r. G’adir-budur endoplazmatik to’r. Ribosoma. Polisoma. Ularning tuzilishi va funksiyasi bilan tanishish	Endoplazmatik to’r. G’adir-budur endoplazmatik to’r. Ribosoma. Polisoma. Ularning tuzilishi va funksiyasini tayyor preparatlar yordamida o’rganish.	2
7	Mitoxondriyani tuzilishi va funksiyasi bilan tanishish	Mitoxondriyani tuzilishi va funksiyasi bilan tanishish	2
8	Hujayradagi plastidalar ularning hillari va funktsiyasi bilan tanishish	Hujayradagi plastidalar ularning hillari va funktsiyasi bilan tanishish	2
9	Xujayrani bo’linishi. Amitoz, mitoz va meyoz jarayonlari. Hujayra markazi va funktsiyasi.	Xujayrani bo’linishi. Amitoz, mitoz va meyoz jarayonlari. Hujayra markazi va funktsiyasi.	2
	Jami:		18

2.3. Kurs ishi (loyixasi) tarkibi, ularga qo`yiladigan talablar.

“Sitologiya” fani bo`yicha kurs ishlari rejalashtirilmagan.

2.4. Mustaqil ta’lim topshiriqlari boyicha tavsiyalar

Mustaqil ta’lim talabalar mustaqil o`rganadigan ma`ruza va laboratoriya mashg`ulotlari mavzularidan iborat. Mustaqil talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlashga mavzularni tushunish va o`zlashtirish qobiliyatini rivojlanishiga umumiy dunyoqarashining kengaytirishga yordam beradi.

2.5. Fanni o’qitishda jarayonini tashkil etish va o’tkazish boyicha tavsiyalar
Fanni o’zlashtirishda darslik, o’quv va uslubiy qo’llanmalar, ma’ruza matnlari, tarqatma materiallar, virtual stendlar hamda elektron darsliklardan foydalanish,elektron slaydlardan, elektron jadvallardan foydalaniladi. Ma’ruza va laboratoriya darslarida mos ravishda ilg’or pedagogik texnologiyalardan aqliy xujum, klaster, zanjir, zigzak, kichik guruhlari asosida va boshqalardan foydalaniladi.

2.6.Taqvim- mavzuiy reja.

№	Mavzu	Ajratilgan soat	Mashg’ulot o’tkazishning xaftasi	Mashg’ulot turi	Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik	Ta’lim metodlari	Ta’lim vositaliri	Foydalanilgan adabiyotlar royxati	Mustaqil ta’lim topshiriqlari	JN ball taqsimotlari	Imzo
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1	Kirish. Fanning maqsadi,vazifasi va muammolariSitolgiya fanini paydo bo’lishi qisqacha tarixi. Yorug’lik, ultrafialet, infraqizil, lyaminssent mikroskop-lar tuzilishi. Elektronmikroskop va ularning tuzilishi. Xujayra nazariyasini paydo bo’lishi, M.Shleyden va T.Shvann va R.Virxov ishlari va qoidalari.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Ma’ruza Guruhlar, Aqliy xujum	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 9-13, (2) 23-35, (1) 5-8, (2) 5-12	To’qimalarni fiksasiya qilish va mikrotomlarda ke-sish usul-lari
2	Hujayra nazariyasining hozirgi xolati. Prokariotlar va eukariotlar, ularni tuzilishi va asosiy vakillari. Xujayraning turli shakllari. Struktura va funksiya birligi. Sitoximiya va uni yatuqlari	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Og’zaki ko’rgazmali aqliy xujum, atamalar oyin texnologiyasi	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD -diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 26 (2) 88-92	Struktura va funksiya birligi. Sitoximiya va uni yatuqlari
3	Xujayra shakliga ega bo’lmagan tuzilmalar. viruslar va virosporalar tuzilishi, tarkibi va funksiyalari, ko’payishi, tarqalishi. Turli kasalliklar keltirib chiqaruvchi vakillari. Onkogen viruslar.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Og’zaki, ko’rgaz mali , aqliy xujum, atamalar oyin texnologiyasi	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD -diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	[1], 55-60 [2]. 75-86	DNK va RNK irsiyatiga ega bo’l-gan virus-lar. Faglar va lizo-gen bakteriyalar.
4	Mikoplazma va ularning tuzilishi, tarkibi va xossalari. Xujayra tarkibi, strukturasi va funksiyasi. Sitoplazmaning struktura komponentlari. Sitoplazmatik matriks. Kiritmalar.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Og’zaki, ko’rgaz mali , aqliy xujum, atamalar oyin texnologiyasi	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 20-27,(2) 171-210	Xujayra tarkibi, strukturasi va funksiyasi.
5	Orgonoidlar tuzilishi va funksiyasi. Silliq endoplazmatik to’r. G’adir-budur endoplazmatik to’r. Ribosoma, polisoma. Ularning struktura va funksiyasi	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Og’zaki,ko’rgaz mali ,aqliy xujum, atamalar oyin texnologiyasi	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 30-39	Umumiy va xususiy organoidlar
6	Mitoxondriya, uni tuzilishi, funksiyasi. Gol’dji kompleksi. Xujayra markazi, (sentrosoma) va mikronaychalar. Plastidalar, tarkibi, tuzilishi, funksiyasi. Desmosoma sitoplazmatik membranalar tuzilishi va funksiyasi. Yadro tarkibi, tuzilishi va funksiyasi.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali , aqliy xujum, atamalar oyin texnologiyasi	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 49-53
7	Xramosoma, tuzilishi va tarkibi Odam kariotipi. Xujayra ochiq sistema sifatida. Energiya va moddalar almashinuvi. Informasion oqim. DNK va RNK. Oqsil biosintezi. Transkripsiya, translyasiY. Genetik kod.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Klaster texnologiyasi,Charx palak ko’rgaz mali	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 55-57
8	Molekulyar biologiyani mazmuni va soxasi. Mitotik sikl, xayotiy sikl. Xujayrani bo’linishi. Amitoz. Mitoz. Sitokenez. Kariokinez.Endomitoz. PoliteniY. Ko’p xujayrali xayvonlarni vegetativ ko’payishi. Jinsiy ko’payish. KonyagasiY. Gametalarni xosil bo’lishi.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 62-64, (1) 58-61, 66-67
9	Jinsiy xujayralar tuzilishi va kopulyasiY. Germofradit organizmlar, gametogenez, spermatogenez, ovogenez.Xujayrani o’sishi va yangilanishi. Turli organlardagi mitotik aktivlik (prolefirasiya) Xujayra gipertrofiyasi va atrofiyasi. Proleferasiyaga ta’sir etuvchi omillar.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 66
10	Bioritm. Xujayrani xayotiy muddati, qarishi va o’lishi. Jinssiz ko’payish. Generativ va somatik xujayralar. Bir xujayrali organizmlarni jinssiz ko’payishi. Endogoniy, shizogoniy bo’linish. Kurtaklanib ko’payish. Spora xosil qilish. Meyoz. Otalanish. Monospermiya va polispermiY. Partenogenez.	2		Ma’ruza	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	kompyater, DeII tipidagi proektor, DVD diskovod, Web-kamera, video – ko’z (glazok)	(1) 64-74
Laboratoriya
11	Mikroskop tuzilishi va xillari. Mikroskop ishlatish qoidalari va texnikasi bilan tanishish	2		Laboratoriya	Bota-nika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qurollar, mulyajlar, rasmlar, sxemalartablisalar,preparatlar, mikroskoplar, tarqatma materiallar	(4) 7		4
12	Xujayra tuzilishi. Struktura bilan funksiya birligi. Xujayra shakllari bilan tanishish	2		Laboratoriya	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(4) 23-30		4
13	To’qima xujayralarini ko’rish va preparatlar tayyorlash texnikasi. Sitoplazmaning struktura koiponentlari.	2		Laboratoriya	botanika,kimyo,fizika, zoologiya, gistologiya	Guruh-li, laster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(4) 40-48		4
14	Hujayradagi umumiy va xususiy organoidlar va kiritmalar bilan tanishish.	2		Laboratoriya	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, atamalar oyin texnologiyasi Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(4) 52-60, 64-67		4
15	Hujayra qobig`i, tuzilishi va funktsiyasi bilan tanishish.	2		Laboratoriya	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, atamalar oyin texnologiyasi Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(4) 71-82 , (4) 83-85		4
16	Endoplazmatik to’r. G’adirbudur endoplazmatik to’r. Ribosoma. Polisoma. Ularning tuzilishi va funksiyasi bilan tanishish	2		Laboratoriya	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(3) 7-12, 25-30, (3) 42-50		4
17	Mitoxondriyani tuzilishi va funksiyasi bilan tanishish	2		Laboratoriya	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, atamalar oyin texnologiyasi Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(3) 52-54		4
18	Hujayradagi plastidalar ularning hillari va funktsiyasi bilan tanishish	2		Laboratoriya	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, atamalar oyin texnologiyasi Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(3) 58-60, 67-68		4
19	Xujayrani bo’linishi. Amitoz, mitoz va meyoz jarayonlari. Hujayra markazi va funktsiyasi.	2		Laboratoriya	Botanika, kimyo, fizika, zoologiya, gistologiya	Guruhli, atamalar oyin texnologiyasi Klaster texnologiyasi,Charx palak, ko’rgaz mali	ko’rgazmali qu-rollar, mulyaj-lar, rasmlar, sxemalartablisalarpreparatlar, mik-roskop-lar, tar-qatma material-lar	(3) 61-62, 65-66		4

2.8. Sitologiya fanining O.N savollari

1. 
   Tsitologiya fani, predmeti, vazifasi va boshqa fanlar bilan aloqasi
   
2. 
   Endoplazmatik to’r tuzilishi va turlari.
   
3. 
   Hujayra markazi sentriol vazifasi.
   
4. 
   Aerob jarayonida sodir bo’ladigan o’zgarishlar.
   
5. 
   Hujayra nazariyasi paydo bo’lishi va uni asosiy qoidalari.
   
6. 
   Donodor endoplazmatik to’r tuzilishi va funktsiyasi.
   
7. 
   Ixtisoslashgan orgonoidlar
   
8. 
   Aerob jarayoniga ta'rif Bering.
   
9. 
   Hujayra tiriklikning elementar birligi.
   
10. 
    Ribosoma, uning vazifasi va tuzilishi.
    
11. 
    Kipriklar xivchinlar qanday tuzilgan va ular nima vazifani bajaradi.
    
12. 
    Hujayraning umumiy tuzilishini ta'riflang.
    
13. 
    Prokariot va eukariot xujayralar va ularning farqi.
    
14. 
    Agronulyar (silliq) endoplazmatik to’r tuzilishi va funktsiyasi.
    
15. 
    Xujayra kiritmalari ularning turlari.
    
16. 
    Xujayradagi kimyoviy jarayonlarni avtoreguliyatsiyasi o’anday sodir bo’ladi.
    
17. 
    Xujayra gomologiyasi deganda nimani tushunasiz.
    
18. 
    Golji aparati tuzilishi vazifasi.
    
19. 
    Yadro tuzilishi va vazifasi.
    
20. 
    Hujayra o’tkazuvchanligi deganda nimani tushunasiz.
    
21. 
    Hujayradar faqat xujayra paydo bo’ladi degan tushunchani tushuntirib bering.
    
22. 
    Lizosoma va pereksissoma vazifasi.
    
23. 
    Hujayraning kimyoviy tarkibi.
    
24. 
    Hujayrani bioelektirik xossasi deganda nimani tushunasiz.
    
25. 
    Hujayra va organizm munosabati qanday aniqlanadi.
    
26. 
    Sferasoma va o’simlik vakuolalarini vazifasi.
    
27. 
    Yadrocha tuzilishi va vazifasi.
    
28. 
    Qo’zg’alish va qo’zg’aluvchanlik.
    
29. 
    Tsitologik o‘rganish usuli.
    
30. 
    Mtoxondriya tuzilishi va funktsiyasi.
    
31. 
    Yadro shirasi qanday taqsimlanadi.
    
32. 
    Fiksatsiya va kesish qanday amalga oshiriladi.
    
33. 
    ATF manbai va uning xosil bo’lishi.
    
34. 
    Xromasoma nima – umumiy ma'lumot bering.
    
35. 
    Xujayra xarakati qanday yuzaga keladi.
    
36. 
    Tsitogistoximiya va avtodiografiya usulda nimalar o’rganiladi.
    
37. 
    Plastidalar tuzilishi va funktsiyasi.
    
38. 
    Xromasoma miqdori va morfologiyasi.
    
39. 
    Xujayra qarishi va o’limi va xayotiy sikli
    
40. 
    Elektron mikroskop va ultramikrotam tuzilishi.
    
41. 
    RNK va uning turlari.
    
42. 
    Mikronaychalar tuzilishi va funktsiyasi.
    
43. 
    Xromasoma ultrastrukturasi, tuzilishi va funktsiyasi.
    
44. 
    Tsitologiya va molekulyar biologik soxalari nimani o’rgatadi.
    
45. 
    ATF xosil bo’lishi va tuzilishi.
    
46. 
    Hujayra markazi sentriol vazifasi nima.
    
47. 
    Xromasomaning ximiyaviy tarkibi yig’indisi.
    
48. 
    Hujayraning ximiyaviy tarkibi.
    
49. 
    Hujayraning fizik xosasi.
    
50. 
    Ixtisoslashgan orgonoidlar.
    

Sitologiya fanidan Yakuniy nazorat savollari

1. 
   Jinsiy xromasomani somatik xromasomadan farqi.
   
2. 
   Hujayra faoliyatida suvning roli.
   
3. 
   Tsitoplazma nima.
   
4. 
   DNK reduklikatsiyasi deganda nimani tushunasiz.
   
5. 
   Xujayradagi anorganik moddalar. Makro va mikro elementlar.
   
6. 
   Tsitoplazmatik membranani tuzilishi.
   
7. 
   Xujayra kritmalariga nimalar kiradi.
   
8. 
   Psifplandiya, annuplandiya to’g’risida ma'lumot.
   
9. 
   Xujayrada oqsillar roli va funktsiyasi
   
10. 
    Tsitoplazmatik membrana xosasi va kimyoviy tuzilishi.
    
11. 
    Somatik xujayralar qanday ko’payadi.
    
12. 
    Xujayra uglevodlar funktsiyasi va tarkibi.
    
13. 
    fagatsitoz va panitoz xossalari va funktsiyasi.
    
14. 
    Yadroning kimyoviy tarkibi.
    
15. 
    Mitotik sikli.
    
16. 
    Xujayraning lipid va yog’ qatlami tuzilishi va funktsiyasi.
    
17. 
    Xujayralar o’zaro qanday bog’lanadi. Desmosoma
    
18. 
    Interfaza davri bosqichlari bo’ladigan jarayonlar.
    
19. 
    Yadro shirasi qanday xosaga ega.
    
20. 
    Mitoz va uning fazalari.
    
21. 
    Vakuolyar sistema deganda nimani tushunasiz.
    
22. 
    Amitoz qachon sodir bo‘ladi.
    
23. 
    Mitoz fazalari uni kechish mudatlari.
    
24. 
    Xujayraning strukura va funktsional birligi.
    
25. 
    Donodor endoplazmatik to’r tuzilishi va funktsiyasi.
    
26. 
    Xromasoma ultrastrukturasi qanday.
    
27. 
    Endoreduktsiya nima.
    
28. 
    Tsitoplazma nima, tuzilishi va funktsiyasi.
    
29. 
    Ribosoma va uning vazifasi.
    
30. 
    Xujayra xayotining davomiyligi.
    
31. 
    Tsitoplazmatik membranni tuzilishi.
    
32. 
    Jinsiy xujayralar ularning faoliyati.
    
33. 
    Xromasoma reduklikatsiyasi deganda nimani tushunasiz.
    
34. 
    Meyoz va reduktsion bo‘linish nima.
    
35. 
    Fagatsitoz va pinotsitoz nima.
    
36. 
    Lizasoma va pereksissoma vakuolalari vazifasi nima.
    
37. 
    Paliplodiya diploid to‘?risida ma'lumot Bering.
    
38. 
    Meyozningsh profaza1 kechakdigan jarayonlari.
    
39. 
    Xujayralar o‘zaro qanday bog’lanadi.
    
40. 
    Sferosoma va o’simlik vakuolalari vazifalari nima.
    
41. 
    Somatik xujayralar qanday ko’payadi.
    
42. 
    Diploid va gaploid xujayralar farqi.
    
43. 
    Mitoxondriya membrana funktsiyasi
    
44. 
    Mitoxondriya tuzilishi va funktsiyasi.
    
45. 
    Mitotik va xujayra xayotiy sikli.
    
46. 
    Vakulyar sitema deganda nimani tushunasiz.
    
47. 
    Interfaza davri bochqichlarida bo’ladigan jarayonlar.
    
48. 
    Otalanish nima va uning biologik axamiyati.
    
49. 
    Plastidalar tuzilishi va funktsiyasi.
    
50. 
    Gometagenez nima.
    
51. 
    Oogenezlar jarayoni.
    
52. 
    Mikronaychalar tuzilishi va funktsiyasi.
    
53. 
    Amitoz jarayoni
    
54. 
    Ribasoma va uning vazifasi.
    
55. 
    Xujayra markazi sentrioya vazifasi nima.
    
56. 
    Xujayra differentsirovasida sitoplazma roli.
    
57. 
    Ixtisoslashgan orgonoidlar
    
58. 
    Endopreduktsiya nima.
    
59. 
    Morfogenezda yadro qanday rol oynaydi.
    
60. 
    Embrional induktsiya va xujayra defferentsiyasida nimalar sodir bo’ladi.
    
61. 
    Xujayra kiritmalariga nimalar kiradi.
    
62. 
    Sferosoma va o’simlik vakuolalari vazifasi.
    
63. 
    Yadro tuzilishi va vazifasi.
    
64. 
    Meyoz yoki reduktsion bo’linish.
    
65. 
    Metobolizm nima.
    
66. 
    Mitoxondriya tuzilishi va funktsiyasi.
    
67. 
    Yadroning kimyoviy tarkibi.
    
68. 
    Meyozning Profaza 1 da kechadigan jarayonlarni tasvirlang.
    
69. 
    Assimilyatsiya jarayonida xosil bo’luvchi maxsulotlar.
    
70. 
    Dissimilyatsiya qanday jarayon bo‘ladi.
    
71. 
    Yadro shirasi qanday xossaga ega energiya almashinuvi jarayonlari.
    
72. 
    Mikronaychalar tuzilishi va funktsiyasi.
    

2.9.Baholash mezonlari.


Baholash mezonlari

Talabaning “Sitologiya” fani boyicha bilim, ko’nikma va malakalarini baholashda quyidagi mezonlarga asoslanadi:

a) 86-100 ball uchun talaba biokimyo fanining maqsadi va vazifalari mohiyatini tushuntirish, organizmning aosiy biologik faol moddalari haqida tasavvurga ega bo’lish, oqsil, nuklein kislotalar, uglevod lipid, ferment, vitamin va garmonlar haqida olgan bilimlarni amalda qollay olish, yuqorida sanalgan moddalarning organizmdagi ahamiyati, funksiyasi va xossalari haqida ijodiy fikrlay olish, bu moddalar haqida mustaqil mushohada yurita olish, moddalar almashinuvi haqida tasavvurga ega bo’lish, organizmda kechadigan biokimyoviy jarayonlarning O’ziga xos bo’lgan xususiyatlari haqida xulosa va qaror qabul qila olishi kerak.

b) 71-85 ball uchun talaba organizmning asosiy biopolimerlari haqida mustaqil mushohada yurita olishi, ularning struktura tuzilishi va xossalari haqida olgan bilimlarini amalda qollay olish, tirik organizmlarda boradigan biologik jarayonlarning mohiyatini tushinish, biopolimerlarning har biri haqida tasavvurga ega bo’lsa va uni ta’riflab tushuntirib bera olishi lozim.

v) 55 -70 ball uchun talaba organizmda kechadigan jarayonlarni ta’minlovchi biokimyoviy strukturalar haqida tasavvurga ega bo’lishi, ularning tuzilish va funksiyasi mohiyatini tushinish va ta’riflab berish qobilyatiga ega bo’lsa qoniqarli baho qoyiladi.

g) biokimyo fanining maqsadi va vazifalari va organizmning asosiy biopolimerlari haqida aniq tasavvurga ega bo’lmagan talabalarga 54 va undan past ball qoyiladi.

Reyting jadvali.

Maksimal ball – 100b. Saralash bali – 55 b.

JN (joriy nazorat) - maks. 30 b. 86-100 ball – “5” baho

ON (oraliq nazorat) – maks.40 b. 71-85 ball - “4” baho

YAN (yakuniy nazorat) – maks.30 b. 55-70 ball - “3” baho

0-54 ball – “2” baho

Nazorat turi	Nazorat shakllari	Har bir nazorat uchun belgilangan maksimal ball	Nazorat soni	Nazorat shakllari boyicha belgilangan maks.ball.
Joriy nazorat	1.og’zaki 2.og’zaki	15 15	1 1	15 15
Jami:		30	2	30
Oraliq nazorat	1.og’zaki	40	1	40
Jami:		40	1	40
Yakuniy nazorat	1.og’zaki YN shakli fakul’tet kengashi bilan kelishib, rektor buyrug’I bilan tasdiqlanadi.	30	1	30
Jami:		100	4	100

III. O’quv-uslubiy adabiyotlar va elektron ta’lim resurslari ro’yxati

Asosiy darslik va o’quv qo’llanmalar

№	Muallifi	Adabiyotning nomi	Adabiyot turi	Nashr yili	Adabiyotning ARM dagi shifri	Adabiyotning ARM dagi inventar raqami	ARM dagi soni	ARM imzosi
1	To‘ychiyev S., Toshmonov N., Fayzullayev	“Sitologiya, embriologiya, gistologiya”	o‘quv qo‘llanma.	Toshkent 2004	28.05 T95	U-6576	25
2	To‘ychiyev S., Toshmonov N.	“Sitologiya, embriologiya, gistologiya”	darslik.	Toshkent 2005	28.05.ya73 T81	U-6388	25
3	Toshmuxamedov R.I.	“O‘simliklar sistematikasidan amaliy mashg‘ulotlar”	o‘quv qo‘llanma	Toshkent 2006	28.59 T78	U-6419	50
4	To‘xtayev A.S.	“O‘simliklar anatomiyasi va morfologiyasi”	ma’ruza matni.	Toshkent 2001	28.56ya73 T98	009486	10

Qo’shimcha adabiyotlar
1.Zufarov K.A. GistologiY. Meditsina. T.: 1991.

2.Qodirov E. GistologiY. Mehnat. T.: 1994.
Elektron ta’lim resurslari
1. www.catalog.alledu.ru/predmet/bio/botanika/

2.www.lyceum1.ssu.runnet.ru/dist/botany/botany.html

3.www.books.j5.ru/tov/botanika_sistematika_visshih_ili_nazemnih_rasteniy_1

4.www.botanik.crown.ru/cgi-bin/shop.cgi

Izoh: Qo’shimcha adabiyotlar Toshkent shahrida joylashgan ilmiy kutubxonalarda mavjud bo’lib, talabalarga foydalaniladigan aniq adabiyotlar royxati beriladi.