Pollinoz. Etiologiya, patogenez, diagnostika, zamonaviy davolash usullari va profilaktikasi

POLLINOZ.
Etiologiya, patogenez, diagnostika, zamonaviy davolash usullari va profilaktikasi.
JSSTga ko’ra, allergik kasalliklar tarqalishi umumiy kasalliklar orasida uchinchi o’rinni egallagan. Epidemiologik natijalarga ko’ra aholining taxminan 10-30 foizi allergiya bilan azoblanadi. 20 yildan keyin allergiyaga chalingan kasallar soni 50% gacha yetadi. Bir qator tadqiqotlar orqali allergik kasalliklar yer yuzi aholisining 25 foizini tashkil qilishi va turli mamlakatlarda kasallanish darajasi bir-biridan ancha farq qilishi aniqlandi. Allergik kasalliklar o’sma kasalligiga nisbatan 30 marta, revmatizmga nisbatan 2000 marta ko’p tarqalgan.
Pollinoz – (“pollen”-inglizcha, o’simlik changchisi) allergik kasallik bo’lib, kasallikni o’simlik changlari chaqirib, klinikasida mavsumiy allergik rinit, konyuktivit ko’rinishida namoyon bo’ladi. Ba’zida bronxial astma va boshqa simptomlar rivojlanishi bilan kechadi. Kasallikda aniq mavsumga bog’liqlik mavjud.

• 
  Aholida tarqalishi 10% dan 25% gacha,
  
• 
  Astma 20-50% da rivojlanadi
  
• 
  80% pollinoz bilan og’riganlarda allergik rinit uchraydi
  

Rossiyada brinchi bo’lib L.Silich (1989) pollinozni ta’riflab bergan.
Odamlarda pollinoz rivojlanishi uchun changchi changlanadigan o’simlikka tegishli bo’lishi va ko’p miqdorda hosil bo’lishi, yengil uchuvchan bo’lishi va o’lchami 35 mk.dan katta bo’lmasligi va allergik xususiyatga ega bo’lishi kerak.
1694-yilda Kamerarius-o’simlik changlari tarkibidagi erkak jinsiy hujayralariga mansub mayda qismlar burun kasalliklarini keltirib chiqarishi isbotlangan.
So’nggi 15-20 yil ichida yer yuzining ko’pchilik mamlakatlarida allergik kasalliklar soni tobora ko’payib bormoqda. Allergik kasalliklar insoniyat olami orasidagi kasalliklarning eng ko’p tarkalgan turi bo’lib qolmoqda.
Boshqa ko’p allergik kasalliklar kabi pollinoz ham tez tarqalib borayapti. Kasallik rivojlanishi uchun asosiy faktor bu atrof muhitni ifloslanishi, shuning uchun pollinoz bilan ko’proq shahar aholisi kasal bo’ladi.
Yer sharida tarqalgan bir necha ming o’simlik turlaridan faqat 50 ga yaqin turi allergen hisoblanuvchi chang ishlab chiqaradi. Bular shu hududda keng tarqalgan shamol yordamida urug’lanadigan o’simliklar, changi yengil o’lchami 20-50mkm. Yorqin rangli va yoqimli hidli o’simlilar, hamda hashorotlar yordamida changlanuvchi o’simliklar juda kam allergiya chaqiradi. Ko’pincha pollinozning 1-simptomlari yoshlikda namoyon bo’ladi (8 dan 20 yoshgacha), lekin kassallik yosh bolalar va qari yoshdagi odamlarda ham rivojlanishi mumkin. Kasallik boshlanish vaqti allergen changli o’simliklar gullash vaqti bilan mos keladi va kasallik simptomlari har yili bir vaqtda takrorlanadi.
Hozirgi kunga kelib changning yuzdan ziyod turlari mavjud bo’lib, ular yuqori ta’sirlantirish xususiyatiga egadirlar. Bular sirasiga: