Tiqxmmi milliy tadqiqot universiteti

TIQXMMI milliy tadqiqot universiteti

• BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT

• Tabayev Azamat Zaripbayevich

• Buxgalteriya hisobi va audit kafedrasi dotsenti

4-MAVZU: “MEHNAT VA ISH HAQINI HISOBGA OLISH”

Меҳнат ва иш ҳақини ҳисоби –

• ҳисоб ишларининг аниқ ва оператив маълумотлар талаб қилувчи энг муҳим ҳамда қийин соҳалардан биридир. Унда ходимлар сонининг ўзгариши, иш вақтининг сарфланиши, меҳнатга ҳақ тўлаш фонди, тўлов турлари ва ходимлар тоифаси бўйича ҳамда меҳнатга ҳақ тўлаш фондидан ташқари амалга ошириладиган бошқа тўловлар, кохонанинг ҳар бир ходими билан ҳисоб-китоблар акс эттирилади. Бу маьлумотлар асосида меҳнат унумдлорлиги меҳнат ресурсларидан фойдаланиш, ходимлар сони, иш ҳақи фондининг сарфланиши ва бошқалар бўйича режа топшириқларининг бажарилиши устидан назорат ана шу маьлумотлар асосида амалга оширилади.

Корхонанинг бухгалтерия хизмати олдида меҳнат меъёри ва унга ҳақ тўлашни ҳисобга олиш, назорат қилиш вазифалари қуйидагилар:

• Ишбай ишловчилар ва бошқа ходимларнинг иш сифатини тўғри ва ўз вақтида ҳужжатлар билан расмийлаштиришни, шунингдек, иш ҳақини ҳисоблаш ва уни белгиланган муддатларда тўлашни;
• Ҳисобланган иш ҳақи суммаларини ва ижтимоий суғуртага ажратмаларни ишлаб чиқариш ҳаражатларига киритиш учун ҳаражатларнинг йуналишлари бўйича аниқ тақсимлаш;
• Иш ҳақидан бюджетга мажбурий тўловларни, шунингдек, корхонага етказилган моддий зарарни айрим ташқилотлар ва жисмоний шахслар фойдасига тўғри ҳамда ўз вақтида ушлаб колиш ва ўтказишни;
• Ходимлар сонини ва иш вақтидан фойдаланишни назорат қилишни таьминлаши керак.

Корхоналарда ходимлар сони ишлаб чиқариш дастури асосида аникланади ва улар икки гурухга ажратилади.

• Асосий фаолиятда банд бўлган ходимлар;
• асосий булмаган фаолиятда банд бўлган ходимлар;
• Улар бажарадиган вазифаларига кура куйидаги гурухга булинади:
• 1. ишчилар;
• 2. хизматчилар;
• раҳбарлар;
• мутахассислар;
• бошқа ходимлар.