Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali “iqtisodiyot” fakulteti

Raqobatchilarni tematik seminarlarda ham aniqlash mumkin., konferentsiyalar, forumlar. Bozor rahbarlari odatda bunday tadbirlarda qatnashadilar, chunki bu aloqalarni o'rnatishga yordam beradi.

Maxsus onlayn dasturlar Google va Yandex-dagi sayt pozitsiyalarini tahlil qilishlari mumkin. Tabiiyki, qidiruv tizimining birinchi sahifasida joylashgan manbalar mijozlar orasida katta talabga ega.


Oхirgi 5 yil mobaynida raqobatni rivojlantirishning asosiy yoʻnalishlari quyidagilar hisoblanadi:

• 
  bozorlarning shaffofligini ta’minlash va ularga kirish uchun teng sharoitlarni yaratish;
  
• 
  monopolist-korхonalar sonini 25%gacha kamaytirish, shuningdek davlatning bank sektoridagi ishtirokini 50%gacha qisqartirish.
  
• 
  tarifni shakllantirishni yuqori samarali usullarini joriy etish orqali narхlarni davlat tomonidan oqilona tartibga solish tizimini yaratish;
  
• 
  tabiiy monopoliya sohalarini raqobat munosabatlariga oʻtishini qiyinlashtirayotgan toʻsiqlarni bartaraf etish; raqobatni oldindan himoya qilish dastaklarini joriy etish;
  
• 
  halol raqobatni ragʻbatlantirish, «kartel» kelishuvlari va bitimlarini oldini olish boʻyicha choralarni kuchaytirish;
  
• 
  raqamli iqtisodiyotni monopoliyaga qarshi tartibga solishning samarali daktaklarini joriy etish;
  
• 
  tadbirkorlik sub’yektlari uchun ma’muriy buyruqbozliklarni, ortiqcha хarajatlarni kamaytirish,
  
• 
  iqtisodiyotda davlat ishtiroki darajasini qisqartirish va davlat koʻmagini tartiblashtirish; 2024 yilgacha davlat хaridlari ishtirokchilarining sonini 30% koʻpaytirish.
  

1.4 Monopoliya, uning vujudga kelishi va turlari, afzalliklari, ijtimoiy iqtisodiy oqibatlari.
Iqtisodiyotda bozor mexanizmining samarali amal qilishi va raqobat muhitining ta’minlanishiga monopoliyalar, to‘siq bo‘ladi.
«Monopoliya» atamasining kelib chiqishi bozorga oid tushunchalardan (ya’ni yunoncha «monoc» - yagona, bitta va «poleo» - cotaman) tarkib topsa-da, biroq uning iqtisodiy asoslari aslida ishlab chiqarishga borib taqaladi.
Monopoliya – iqtisodiy faoliyatining biror sohasida (ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish, tijorat va h.k.) korxona yoki davlatning tanho hukmronligini ifodalaydi.
Monopoliyalar bir qator yo‘llar orqali kelib chiqadi. Bular:
– ishlab chiqarishning to‘planishi;
– kapitalning to‘planishi va markazlashuvi;
– fan texnika taraqqiyoti;
– davlatning ayrim faoliyat sohalarini qo‘llab-quvvatlashi; – o‘zaro kelishish