Toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NIZOMIY NOMIDAGI
TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
TABIIY FANLAR FAKULTETI
ZOOLOGIYA VA ANATOMIYA KAFEDRASI
“Himoyaga ruxsat etildi”
Tabiiy fanlar fakulteti dekani
______b.f.d., prof. Saparov K.A.
“ ___” __________ 2022-yil

5110400- Biologiya o’qitish metodikasi ta’lim yo’nalishi

2- kurs 204-guruh talabasi Begboyeva Madinaning
Zoologiya fanidan
KURS ISHI
Mavzu: Kasallik qo’zg’atuvchi bir hujayralilar

“Himoyaga ruxsat etildi” Zoologiya va anatomiya kafedrasi mudiri b.f.d., prof. ______ A.G.Shaxmurova “ ____” __________ 2022

Ilmiy rahbar: Zoologiya va anatomiya kafedrasi b.f.d., prof. _______ K.A.Saparov “ ____” __________ 2022

Toshkent – 2022

Mundarija:


Kirish 3
I bob. Kasallik qo’zg’atuvchi bir hujayralilar haqida ma’lumot 4
1.1. Sarkodalilar kenja tipi 4
1.2. Ildizoyoqlilar (Rhizopoda) sinfi 4
1.3.Xivchinlilar (Mastigophora) kenja tipi 8
1.4.O‘simliksimоn хivchinlilаr (Phytomastigina) sinfi 9
1.5.Hаyvоnsimоn хivchinlilаr (Zoomastigina) sinfi 9
1.6.Leyshmaniya (Leishmania) urug'i 13
1.7.Trixomonadalar (Trichomonas) 20
1.8. Piroplazmidalar (piroplasmida) kenja turkumi............................................26
II bob. Xulosa 31
III bob.Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 32

Kirish

Sodda organizmlar orasida parazitizm keng tarqalgan. Parazit yashovchi sodda hayvonlar bir necha mingni tashkil qiladi. Sodda hayvonlar xo’jayinlarini turli a’zolarida (ichak, tana bo’shlig’i, qoni, jinsiy sistema va boshqalar) joylashadi va ularni zararlaydi. Ko’pchiligi hujayra ichi parazitlari. Sodda hayvonlar orasida odam va hayvonlarda turli og’ir, o’lim bilan tugaydigan hastaliklarni keltirib chiqaruvchi turlari bor. Shuning uchun parazit sodda hayvonlarni o’rganish nafaqat zoologiyani tibbiyot va veterinnariyani ham predmeti hisoblanadi. Bir hujayrali hayvonlar (Protozoa) kichik olamiga 40000 ga yaqin tur kiradi. Ko'pchilik turlari dengiz va okeanlarda, chuchuk suvlarda yashaydi. Ayrim turlari tuproqda hayot kechiradi. Ularning orasida o'simliklar, hayvonlar hamda odam or-ganizmida parazitlik qilib yashaydigan turlari ham anchagina. Bir hujayrali hayvonlar, nomidan ko'rinib turganidek, morfologik jihatdan tanasi bitta hujayradan tashkil topgan bo'lsa-da, lekin fiziologik jihatdan mustaqil individlar bo'lib, alohida holda ko'p hujayrali hayvonlarga o'xshab, butun organizmga tegishli barcha vazifalarni o'zi bajaradi.

Bir hujayrali hayvonlar kichik olami o'z navbatida 5 ta tipga bo'linadi: 1. Sarko-mastigoforalar (Sarcomastigophora). 2. Apikomplekslar (Apicomplexa). 3. Miksosporidiyalar (Micsosporidia). 4. Mikrosporidiyalar (Microsporidia). 5. Infuzoriyalar (Infuzoria). Bulardan apikomplekslar, miksosporidiyalar va mikrosporidiyalar tiplariga kiruvchi barcha turlari parazitlik qilib hayot kechiradi. Sarkomastigoforalar va infuzoriyalar tiplariga kiruvchi bir hujayrali hayvonlar, asosan, erkin holda hayot kechiradi. Lekin ularning orasida ham mahsuldor hayvonlar va odamda parazitlik qilib, og'ir kasalliklar, hatto, o'limga olib keladigan turlari bor.