1. Agregatning soatlik ish unumi. Agregatning tortishga karashligi. Agregatuing ish tezligini tanlash

Mashina-traktor agregatini saqlash.

Reja:

1. Agregatning soatlik ish unumi.
2. Agregatning tortishga karashligi.
3. Agregatuing ish tezligini tanlash.
4. Smena vaqtidan foydalanish koeffisienti.
1. Agregatning soatlik ish unumi. Mashina-traktor agregati (MTA) shunday tuzilishi kerakki, u agrotexnik talablarning bajarilishini ta'minlasin va yuqori ish unumida foydalanilsin. Paxtachilikda ko’pchilik qishloq xo’jalik mashinalari traktorga osiladi va mahkam belgilangan qamrov kengligiga ega bo’ladi. Shuning uchun agregatning optimal yuklanishini ta'minlash yo'l qo’yilgan agrotexnik talablar chegarasida traktorning harakat tezligini o’zgartirish hisobiga amalga oshiriladi.
Agregatning ish unumi: er haydash, qator oralarini kultivasiya qilish, tekislash, boronalash, tuproq. qatqalog'ini yumshatish, suv qo’yish uchun egat ochish, mineral va organik o’gltlarni sochish, begona o’t ildizlarini tarash, ekish oldi yumshatish va x, k, ishlarni bajarishda ushbu formulada aniqlanadi:
WqO,l»Vm* Vvash»i, ga/soat,
bunda: Vish - agregatning qamrov kengligi, m;
Vish- agregatning shzi.. km/soai,
Agregatning ish kengligi konstuktiv qamrov kengiigiga teng, undan kichik yoki katta bo’ladi. Shunga ko’ra agregatning ish qamrov kengligi quyidagicha ifodalanadi: V,sh q/3 BVk, m
bunda; Vk - agregatning konstruktiv qamrov kengligi; R-konstruktiv qamrov kengligidan foydalanish koeffisienti.
Ish tezligi (UNSH). Agregatning harakati traktorning tortish kuchi (Rtor) ga, qishloq xo’jalik mashinasining berilgan ish sharoitidagi qarshiligi (K k. x. m) ga bog'liq. (Rtor) ni uning undan foydalanish koeffisienti O ni hisobga olgan holda quyidagi formula orqali tanlash zarur: RtoiQ Rkx.ni/n] bunda: i\-traktorning ilmogldagi normal tortish kuchidan foydalanish koeffisienti.
Er haydash, harakatlantirish va yigish agregatlari uchun rjqO, 85. . . 0,P0boshqa agregatlar uchun -q q 0,90. . . 0,95,
2. Agregatning tortish karashligi (Kagr) quyidagi tenglama orqali topiladi:
A) Er haydash agregati uchun: Rp/ qh VkKs k QGp!s i, kg kuch
bunda: h - shudgorlash chuqurligi, smg, V^ - plugning umumiy qamrov kengligi, sm; Ks.k - plugning soiishtirma tortish qarshiligi (kanal ochgich agregati), kg»sm; Gp! - plugning umumiy massasi, kg, s -haydash chuqurligiga bogliq bo’lgan har bir korpusga to'g'ri keladigan tuproq og'irligini hisobga oluvchi to'g'rilash koeffisienti; 1 - joylar qiyaligining son qiymati.
B). Kanal ochgich agregati (yon qiyaligi 45" bo’lgaida) va tekislagich uchun tortish qarshiligi ushbu formulada aniqlanadi: RinqW QhV) KDi Q Gsi, kg kuch bunda: h -kanal ochish chuqurligi, sm; V - kanal kengligi, uning tubi bo’yicha, sm.
V) Oddiy tortish agregati uchun tortish karashligi ushbu formula yordamida topiladi: RaKr qp (Ksk VKQGi)QRtirkama, kg kuch
bunda: p - agregatdagi mashinalar soni, doia; Ks.t mashinaning solishtirma tortish qarshiligi, 1 m. qamrov kengligiga, kgk m; G - qishloq xo’jalik mashinasining umumiy massasi/ig’. bunda: G q Sm Q Gm ; qaysiki: Gm - inashina massasi, kg; Gvu - texnologik idishlardagi material massasi, kg,
G). Aralash agregat uchun: R^ (jR'agr Q^aKr Q • • kg kuch
bunda: Kagr - mashinalarning tortish qarshiligi, birinchi, ikkinchi va eninchi turlarga mos ravishda, kgk.
Traktor QOV dan yuritilib ishlaydigan kombinirlashgan -mashinalar - agregati uchun qo’shimchai tortish qarshiligi ishchi organlad" yuritmasiga uzatilishi sababli isrof bo’ladigan, traktor urunma kuchiga teng bo’ladigan dvigatel quvvatining bir bo’lagi quyidigi formula bilan hisoblanadi:
Kkov Q Kkov Vk Q G i, kg kuch bunda: Kvom -traktor QOV solishtirma tortish qarshiligi, qurolning har metr qamrov kengligiga hisobidan, kg m.
D). tirkama transggort agregatlari uchun traktorlaming tirmashish xususiyati va dala (yo'1) yuzasi holatiki hisobga olgan holda tortish qarshiligi ushbu formulada aniqlanadi: Rtaqp*§pya® (fQi),QO,6 kgkuch qaysiki: p - priseplar soni, dona; f - yumalashga qarshilik koeffisienti; ^i -traktor g'ildiragining dala yuzasi bilan tishlatish koeffisienti; Gt - traktor massasi, kg; bunda: GmuQGDQGvl?u qaysiki: Gvu - prisepning yuk ko’tarish qobiliyati, kg; G0 - prisep massasi, kg; u - yuk ko’tarish qobiliyatidan foydalanish koeffisienti.
3, Agregatning ish tezliginiCVjsh) tanlash. Qishloq xo’jalik rnashinalari bilan agregatlanadigan traktorning rasional uzatmalar doirasi va harakat tezliklarini unga mos keladigan tuproq foni (asosi)da olingan tortish xarakteristikasi bo’yicha aniqlanadi. Buning uchun berilgan qishloq xo’jalik mashinasining tortish qarshiligini (Kk. x. m) hisoblanadi, so’ngra formula bilan traktorning tortish kuchini, ish uzatmasini va harakat tezligini (Uish) aniqlanadi. Bunda ish uzatmasini tanlashni agrotexnik talablar bo’yicha yo'1 qo’yilgan tezliklarni hisobga olish sharti bilan bajariladi. Agar agregatning ish tezligi agrotexnik talab bo’yicha yo'1 qo’yilgan tezlikdan yuqori bo’lsa, keyingi hisoblar uchun agrotexnik talab doirasidagi kichik uzatma va tezlyk qabul qilinadi,
4. Smenaning vaqtdan foydalanish koeffisienti (t). Agregatlarning ishlash umumiy smena vaqti (Tsm) foydali ish bajarish uchun to’liq foydalanilmayadi. Shuning uchun uni smena vaqtidan foydalanish koeffisienti bilan baholash qabul qilingan. (t).
Hisoblash uchun (t) ning qiymatini berilgan paykal uzunligi () va bajariladigan ish turiga ko’ra ma'lumot materiallaridan tanaladi.
1. MTAning ish unumi haqida ttishuncha. Agregatning ish unumi nia'lum vaqt davrida bajarilgan ish miqdori (smenada, mavsumda). Bu rnashinalarning texnik mukammalashishi va foydalanish darajasining muhim ko’rsatkichidir. Agregatning ish unumi ishning turiga ko’ra maydon birligida (ga), hajm birligida (m3), og'irlik birligida (kg, s. t.) yoki bosib o’tilgan yo'1 bo’yicha (km. pogon). Ish unumi agregatning ishlash vaqtiga ko’ra soatli, smenali, mavsumiy va yillik ish unumiariga bo’linadilar. Agregatning ish unumi dala ishlarida avvalom bor qamrov kengligiga, harakat tezligiga va mashina ishlashining foydali vaqtiga bog'liqdir,
2. Nazariy ish unumi (ga soat). konstruktiv qamrov kengligi Vj. (m) ni imkoniyati bo’lgan nazariy, tezligi Vn (km/soat) ga ko’paytirib hisoblanadi. Bunda haqiqiy ishlab chiqarish sharoitlar hisobga olinmaydi.
w^f^bk-io^/io’qoj^b,,. ga/soat.
Agar agregat uchastkani ishlashda bir soat emas, a haqiqiy ishlash Tjsh vaqti sarflagan bo’lsa, uning ish unumi quyidagicha ifodalanadi: ^VsmqO,Mn" Vk*Tish, ga/smena
Ish unumining bu formulalarida konstruktiv kenglik, haqiqiy ishlash vaqti va nazariy tezlik hisobga olingan bo’lib, ularning agregat kshlash jarayonida o’zgarib turishi aks ztdirishmagan.
3. Agregatning texnik ish unumi. Mashinaning haqiqiy ishiash sharoitlarini va texnik ish kengligi (Vish), xarkat gezligi (Vish) va ishlash vaqti (Tish)ning mumkin bo’lgan haqiqiy qiymatlari ularning nazariy qiymatlaridan farq qiladi.
Agregatning haqiqiy ish kengligi (Vish) mashinaning konstruktiv kengligiga teng, undan kichik yoki katta bo’ladi va u uning ishlash sharoitiga hamda ko’rsatilgan operasiyaning bajarilish texnoligiyasiga bog'liq buladi. Shunga ko’ra agregatning ish kengligi teng bo’ladi: Vish Q P*Vk> m bunda
P,- konstruktiv qamrov kengligidan foydalanish koeffisienti Haqiqiy ish tezligi Vish ham qo’llanma va malumotnomalarda keltirilgan nazariy tezlik Un dan farq qiladi. U traktornmg ishlashga ajratilgan Tsro umumiy vaqti foydall ishni bajarish uchun sarflanmaydi, chunki dalada ishlaganda bu vaqtning bir qismi dalaga kirish, burilish, daladan dalaga o’tish va turli xil foydasiz ishlarga sarflanadi. Shunga ko’ra texrioiogik operasiyani bajarishga smena nie'yoriy vaqtining (Tsm) bir qisrnidangina foydalaniladi, Bu esa quyidagi formula orqali aniqlanadi:
Tish q Tsm (tbk Q tc Q tm Q t* Q tbm Q tmk Q tm Q tm)
Bunda: Tish - agregatning haqiqiy (sof) ish vaqti, soat; 4.k - dalaga borish va qaytish vaqti, soat; 4 - egatda bekor harakat qilish (burilish) vaqti, soat; tt - agregatga texnologik xizmat ko’rsatish vaqti (seyalkalar) kultivatorlar va purkagichlarning bunkerlarini to’ldirish, kombayn bunkerlaridan g'alla va paxtani to’kish); txk - rejali texnik xizmat
ko’rsatish vaqti, soat; l^ r texiologik jarayonning ko’zda tutiimagan nosozliklarini tuzatishga ketgan vaqt (ishchi organlarni tozalash va boshqalar), soat; 4k ~ texnik kamchiliklariga ko’ra bekorchi vaqt, soat; tt - tashkiliy sabablarga ko’ra bo’ladigan bekorchi vaqt, soat; t^ -meteorologik sharoitlarga ko’ra bo’ladigan bekorchi vaqt (yomg'ir, tuman, loygarchilik). soat.
Bunda umumiy vaqtning ishlab chiqarishda foydali ishga foyclalanilishi smenadagi foydalanish koeffisienti (t) bilan baholanishi mumkin va u quyidagicha ifodalanadi : t qTish/Tsm
Sug'oriladigan er ishlari sharoitlarining asosiy ishlarida t ning qiymati ma'lumot jadvallarida keltiriladi.
4. Harakatdagi agregatlarning ish unumi xisobi. Ko’pchilik agregatlarning soatlik ish unumi ishlov berilgan maydonlari gektarida o’lchanadi va quyidagi formulda aniqlanadi:
Wsoal qO,l »Vish • Vish» t, ga/soat
Haqiqiy ish tezligi Oish) o’z navbatida tuproqning xili va tarkibiga bogliq bo’ladigan qishloq xo’jalik mashinasining tortishga qarshiiigiga bog'liq. Shunga ko’ra engil tuproqlar uchun ma'lumot materiallaridan yo'l qo’yiladigan eng katta tezlik (Vish) og'ir tuproqlar uchun kichikroq teziigi va o’rta tuproqlar uchun bu parametr o’rtacha bo’lishi lozim.
5. Paxta yigish. mashinalarining ish unumi. o’zbekiston R; ; abiikasida paxta yig'ish mashinalari bo’yicha barcha hisoblar yig'ilgan paxta miqdori bo’yicha olib boriladi. Paxta o’zining alohidalik va biologik xususiyatlariga ko’ra asta-sekin ochiladi. Shuning uchun paxta terish mashinalari ayni vaqtda g'o'za tupida ochilib bo’lgan paxtani teradi. Shuning uchun ham bunda paxta dalasining va paxta terish mashinasining terimga tayyorligiga ko’ra, eng yaxshi sharoitda ham hosilning 85-91 %dan oshmagan qismi (Pochii) yig'iladi. Shularga ko’ra paxta terish mashinasining soatlik ish unumi barcha yig'ilgan paxta ham-ashyosini ifodalagan holda quyidagicha aniqlanadi:
Wsoat q 0,1 •p*vk* Vish *X*T» (Pochi!'P!er)/10000, t/soat
baada: n - teriladigan qa.torlar soni, dona; vk - qator oralari kengligi, m; X - hosildorlik, t ga; Pochii - ochilish foyizi (1-terimda 65-75%, P-terim uchun 20-25%).
Stasionar (bir joyda turib ishlaydigan) agregatlarning ish unumi yurituvchi mashinaning maksimal o’tkazish qobiliyati bilan chegaralanadi, ya'ni Wsoa/ q Gmax Kuk r, t/soat
bunda: Ko’k - o’tkazish qobiliyagidan foydalanish koeffisienti; Gmax -mashianing maksimal o’tkazish qobiliyati (ish unumi).
• Transport (eltish) agregatlarining ish imumi odatda eltish masofasining uzoqligi va yuk ko’tarish qbbiliyatiga bog'liq, ya'ni: Wsoalll(Yu*Vish • $/2*1^, t/soat bunda: Yu - transport agregatyning yuk ko’tarish qobiliyati, t j - yuk ko’tarish qobiliyatidan foydalanish koeffisienti; L^ - yuk tashiladigan masofa, km.
Yuklash agregatlarining ish unumi: Wsoalq\u»y»T bunda: Yu - yuklatgichlarning hisobiy ish unumi, t soat.
Kanal ochgich agregatlarining. ish unumi : W^qV^r km/soat bunda: Vish - ochish (tekislash) ish teziigi, km soag.
Ilova: Ko’k, Gmax, Yu, t larning qiymatlari formula uchun ma'lumot materiallaridan tanlanadi.
Mashina-traktor agregatining kalendar muddatdagi ish unumi quyidagi formula bilan hisoblanadi: W q WsoatT»DfsAga (t. km)
6. Agregatlarning ish unumini oshirish yo’llari. Mashina-graktor agregatlarining ish unumini oshirishning asosiy yo’llari graktor va qishloq xo’jalik mashinalarining foydalanish - texnik imkoniyatlari bilan bog'liq bo’lib, bu avvalom bor:
1. Agregatlarni traktorlar dvigateli quwatidan to’liq foydalanishni hisobga olgan holda komplektlash va qishloq xo’jalik mashinalarini ularning muayyan ish sharoitiga ko’ra belgilash.