1. Antik dawir kartografiyasi Orta asirlerdegi kartografiya Orta Aziyada kartografiya

Antik da’wir kartografiyasi

• Antik da’wir kartografiyasi kartografiyaliq ko’rinisler a’yyemgi dawe’rde payda bolg’anlig’i ta’rixiy dereklerden ma’lim, kisiler awshiliq ha’m baliq tutuwg’a baratug’in jollardi, aw qilatug’in orinlarin o’zleri jasag’an g’arlar diywallarina, tawli orinlarda bolsa taslarg’a ha’r qiyli formalar ha’m sizlimalar sizip qaldirg’an. A’piwayi kartografiyaliq formalar da’slepki ja’miyetler jasag’an dawirde jaziw bolmastan aldin payda bolg’anlig’Ii tariyxtan ma’lim. Maselen,Qubla Amerikali eskimozlar, okeaniyanin mikroneziya xalqi o’zleri aw anlaytug’in aymaqlardi tereklerdin’ qabirshaqlarina sizilma halinda formalar sizip qaldirg’an. Bul sizilmalar a’ste-aqirin rawajlanip,olardan plan formasinda paydalanilg’an. Ma’selen, eramizdan alding’i 2 min’inshe jillardin’ atalarinda Qubla Italiyadag’i bronza da’wrine tiyisli tasqa sizilg’an formalarda da’ryalar,soqpaq jollar,diyqanshiliqtin’ da’slepki aymaqlari ko’rsetilgen.

A’yyemgi Rim ha’m Gretsiyada kartografiya. Kartografiya ha’m geografiya pa’nlerinin’ ilimiy derekleri a’yyemgi Gretsiyada barip taqaladi.Da’slepki karta eramizdan alding’I V a’sirlerde jasag’an grek matematigi ha’m astronomi Pales ta’repinen du’zilgen aspan juldizlari kartasi esaplanadi.Makedoniyaliq Iskender Zulqarnayn da’wirinde shigisqa qiling’an a’skeriy jurisler waqtinda toplang’an derekler tiykarinda za’ru’r bolg’an a’piwayi kartalar jaratiladi ha’m orinlardi a’piwayi topografiyaliq kartalari du’zilip paydalaniladi. Iskender o’zi menen bilimdan kisilerdi birge alip ju’rip olardi adim menen jer o’lshewshiler dep atag’an. Araliqlardi adimlap o’lshew tiykarinda sol da’wirdegi o’lshem birligi stadi (192,2m) adim masshtabi isleri orinlang’an. Eramizdan alding’i IV-a’sirlerde Aristotel ta’repinen jerdin’ shar siyaqliligi haqqindag’i pikirdin’ jaratiluwi kartografiyanin’ tiykari bolg’an matematik kartografiya rawajlanuwina tiykar boldi .

A’yyemgi Rim ha’m Gretsiyada kartografiya. Kartografiya ha’m geografiya pa’nlerinin’ ilimiy derekleri a’yyemgi Gretsiyada barip taqaladi.Da’slepki karta eramizdan alding’I V a’sirlerde jasag’an grek matematigi ha’m astronomi Pales ta’repinen du’zilgen aspan juldizlari kartasi esaplanadi.Makedoniyaliq Iskender Zulqarnayn da’wirinde shigisqa qiling’an a’skeriy jurisler waqtinda toplang’an derekler tiykarinda za’ru’r bolg’an a’piwayi kartalar jaratiladi ha’m orinlardi a’piwayi topografiyaliq kartalari du’zilip paydalaniladi. Iskender o’zi menen bilimdan kisilerdi birge alip ju’rip olardi adim menen jer o’lshewshiler dep atag’an. Araliqlardi adimlap o’lshew tiykarinda sol da’wirdegi o’lshem birligi stadi (192,2m) adim masshtabi isleri orinlang’an. Eramizdan alding’i IV-a’sirlerde Aristotel ta’repinen jerdin’ shar siyaqliligi haqqindag’i pikirdin’ jaratiluwi kartografiyanin’ tiykari bolg’an matematik kartografiya rawajlanuwina tiykar boldi .

Bobil dunya kartasi