1. Bakteriyalarni Gramm usulida bo’yashning mohiyati va texnikasi qanday ?

37-19 guruh FOBMT Sobirova Nozimaning ‘’Oziq -ovqat mikrobiologiyasi va biotexnologiyasi’’ fanidan 1- Joriy nazorat ishisi.

Savollar.

1.Bakteriyalarni Gramm usulida bo’yashning mohiyati va texnikasi qanday ?

2. Bakteriyalar sporalari qanday bo’yaladi?

3. Tuban zamburuglar yukori zamburuglardan qanday belgilariga ko’ra farqlanadi?

4. Yukori va Tuban zamburuglar sinflarini ayting.

5. Achitkilarning qanday turlri pivo, vino, non ishlab chikarishda kullaniladi?

6. Achitkilarning qanday turlari pivo ishlab chikarishda zararkunanda xisoblanadi?

7. Qanday sharoitlarda achitkilar sporalarni xosil kiladilar?

Javoblar.

1. Ushbu usul bakteriyalarning kimyoviy tarkibi va bakteriya xujayra devorlarining turlichaligiga asoslangan.

Bakteriyalarni Gram usulida bo‘yash texnikasi

1. YOgsizlantirilgan predmet shishasining 3 joyiga 3 tomchi suv tomiziladi va turli xil bakteriyalarning 3 ta surtmasi tayyorlanadi: chetlarida nazoratdagi bakteriyalar (G ram usulida bo‘yashga bulgan reaksiyasini avvaldan bilgan xolda), markazda - tekshirilayotgan namuna surtmasi.

2. Surtma kuritiladi va spirtovka olovida fiksatsiya kilinadi.

3. Surtmalarni bir dakika davomida gensianviolet bilan buyaladi (predmet shishasiga buyok shimdirilgan filtr kogoz bulagi kuyilib, suv bilan xullanadi)

4. Buyokli kogozni olib tashlab, prepartni suv bilan yuvmay unga Lyugol eritmasi surtiladi. Bir dakika davomida ushlanadi (surtma butunlay korayib ketgunicha).

5. Preparatni suv bilan yuvmay 96%li spirt eritmasi bilan 15-20 sekund davomida ishlov beriladi. Bunda predmet shishasini tuxtamasdan silkitib turiit kerak. Rangsizlantirish vaktini anik saklash lozim. CHunki uzokrok vakt rangsizlantirishda grammusbat bakteriyalarning rangi xam uchib ketishi mumkin.

6. Preparat suv bilan yuviladi, unga Pfeyfer fuksini shimdirilgan filtr kogoz bulagi kuyiladi. Suv bilan xullaniladi va bir dakika vakt davomida buyaladi.

7. Buyokli kogoz olib tashlanadi. Preparat suv bilan yuviladi, filtr kogoz bilan kuritiladi.

8. Preparatga kedr moyi surtiladi va immersion ob’ektiv orkali kuriladi.

2. Uzining tuzilishi tufayli bakteriya sporalari tashki muxitning nobop taxsirlariga nisbatan yukori chidamlilikka ega. Preparatni ko‘k metilen bilan bo‘yashda sporalar buyalmay, rangsiz, dumalok, oval va ellipssimon tanachalar bulib kurinadi va yoruglikni yaxshi sindiradi. Bu sporalar kobigi yukori zichlikka ega ekanligi, lipidlarning kup bulishi va sporaning uzida erkin suvning yukligi bilan tushuntiriladi. Sporalarni bo‘yash usullari kuydiruvchi moddalar (kupincha spora kobigini bushashtiruvchi kislotalar)ni ishlatishga va keyinchalik kizdirilishda surtmaning rangi uzgarishiga asoslangan. Sporaning rang kirgan protoplasti buyokni xujayra sitoplazmasiga nisbatan kuprok ushlaydi. SHuning uchun u sitoplazmadan farkli ularok keyinchalik kislota bilan ishlov berilganida rangini yukotmaydi. Rangsilantirilgan sitoplazma kushimcha. ravishda kontrast buyok bilan buyaladi.

3. Tuban zamburuglar ularni boshka zamburuglardan ajratuvchi ikkita xususiyatga egadirlar. Birinchidan, ular kundalang tusik bilan bulinmagan bir xujayrali mitseliyga ega. Ushbu tusik septirlanmagan (grekcha septum - tusik deb ataladi). SHuning uchun mitseliy bir xujayrali va kup yadroli xisoblanadi. Ikkinchidan, Tuban zamburuglar sporasi (sporangiosporalar) doim aloxida xujayralar - sporangiyalarda endogen (grekcha endon - ichida) ravishda xosil bulib, ular meva xosil kiluvchi gifalar - sporangiy tashuvchilarda joylashgan.YUkori zamburuglar yaxshi rivojlangan kup xujayrali (septirlangan) mitseliyga ega, ularning gifalari tusik bilan ajratilgan. Ular vegetativ yul bilan ekzosporalar - konidiy yordamida va jinsiy yul bilan askosporalar va bazidiosporalar xosil kilish bilan kupayadi.

4. Eumycota bulimi tuzilishi va rivojlanish boskichlariga kura 7 ta sinfga bulinadi: anamorf (jinssiz) va teleomorf (jinsli). 4 ta sinf Tuban zamburuglarga: Chytridiomycetes,Hyphochytridiomycetes, Oomycetes, Zygomycetes va 3 tasi yukori zamburuglarga kiradi: Ascomycetes, Basidiomycetes, Deuteromycetes.

5. Oziq-ovkat va mikrobiologik ishlab chikarishda Saccharomycodaceae oilasiga mansub Saccharomyces turidagi achitkilar ishlatiladi. Saxoromitsetlar spirt, vino, pivo, kvas, non, non achitkisini tayyorlashda qullaniladi. Pivo pishirishda Saccharomyces cerevisiae, non pishirishda - Saccharomyces cerevisiae va Candida milleri (avval Saccharomyces minor) turidagi achitkilar ishlatiladi.

6. Candida turi. Bu turning kup namoyondalari vino, pivo, non achitkisini tayyorlashda zararkunanda bulib xisoblanadi. Suslo yoki pivoning yuzasida kupincha ok va kulrang kuruk parda xosil kiladilar. Pivoning xiralashishi, yomon ta’m va xidga ega bulishiga sababchi buladilar.

7. Nokulay sharoitlarda askosporogen achitkilar askosporalarni xosil kilishi mumkin. Sporalar xosil bulishi uchun ma’lum sharoitlar mavjud bulishi kerak:

• Namunaning yosh bulishi (1-2 sutka davomida tuyintirilgan muxitda ustirish);

• Och muxitlarga (G orodkova muxiti) faol rivojlanuvchi achitkilarni ekish;

• Och muxitlarda optimal xarorat (20-25 0S)dan past xaroratda 2-4 xafta davomida inkubatsiya kilib, xar xafta mikroskopda kurish.

Achitki xujayrasida yoki askada bittadan sakkiztagacha askosporalar xosil buladi.