1. Barcha ta’lim muassasalarida Gimnastikaning qaysi bo’limlarini o’rgatish maqsadga muvofiq bo’ladi?

Javoblar

1. Barcha ta’lim muassasalarida Gimnastikaning qaysi bo’limlarini o’rgatish maqsadga muvofiq bo’ladi?

2. Gimnastika mashqlarini o’rgatishda qanday metodlardan foydalanish samara berishi mumkin?

3. Gimnastika mashqlarining shug’ullanuvchi organizmga ta’siri tushuntirib bering?

4. URM ni me’yorlash qanday bo’ladi?

5. Gimnastika maxsus mashqlarning elementlarini aytib bering?

6. URM ni qanday guruhlari mavjud?

7. URM ning shug’ullanuvchi organizmga ta’siri tushuntirib bering?

8. URM ni me’yorlash qanday bo’ladi?
1. «Gimnastika va uni o’qitish metodikasi » o’quv go’llanmasi jismoniy tarbiya va sport bo’yicha maxsus tahsil oladigan talabalar uchun ta’lim standarti va namunaviy o’quv

dasturiga muvoflq yozildi. Sportning gimnastika turidagi hozirgi kundagi ilg’or izlanish va tajribalarni tatbiq etish hamda umumlashtirish natijasida olingan ilmiy ma’lumotlar berilmoqda. U besh qismdan iborat bo’lib, ular quyidagilardan tarkib topgan:

 gimnastika nazariyasi va uslubiyatining umumiy muammolari;

 ginmastikaning asosiy vositalari;

 gimnastika turlari;

 mashg’ulotlarni o’tkazish shakllari;

 tayyorgarligi turli darajada bo’lganlar bilan o’tiladigan mashg’ulotlar xususiyatlari.

Gimnastikaning asosiy vositalari:

Saf mashqlar

Umumrivojlantiruvchi mashqlar

Amaliy mashqlar

Baddiiy gimmnastika

2. Gimnastika mashqlarini o’rgatish jarayonida hal

etiladigan alohida vazifalar har bir aniq holda harakat tarkibini,

uni bajarish sharoitining xususiyatlarini va o’quvchilarning

tayyorgarlik darajasini baholash a sosida belgilanadi.

Xilma-xil o’rgatish usullarini guruhlarga bo’lish mum kin.

Birinchi guruh o’rgatish usuilari:

 og’zaki usul universal usullardan biri bo’lib, talabalarga

dars jarayonida yangi mashq bajarishni o’rgatishni idora qilish

imkonini beradi.  harakat texnikasi to’g’ri sidagi ma’lumotni bildirish

usulini, namoyish qiluvchi tomonidan mashqlarni bajarish,

ko’rgazmali qurollar ko’rsatish, audio va videomateriallar, shartli

belgilar berish, harakatning ayri m qismlari, miqdori talaba

tomonidan harakat texnikasi elementlarini bajarish yo’li bilan

namoyon qilinadi. O’rgatish usullarining ikkinchi guruhi:

 yaxlit mashq usuilari, u o’rganilayotgan harakatni bir

butun tarzda bajarishni nazarda tutadi.

 bo’lingan mashq usuli bu butun harakat texnikasini

ayrim qism vabo’laklarga ajratib olish hamda ularning har hirini

o’zlashtirib olgandan keyin uni qayta yaxlit bajarishdan iboratdir.

 xususiy harakat vazifalarini hal qilish usuli bo’lingan

mashq usulining varianti bo’lib, harakat texnikasining muayyan

elementlari bo’lgan o’quv vazifalarini tanlash bilan ifodalanadi

(masalan, endi boshlovchi sportchilar oyoqn i kerib, tayanib

sakrashni o’rganib olish uchun yerga qo’nishni, yugurib kelishni,

depsinish va so’ng «ko’prik» tushishni birin -ketin o’rganishadi).

3. Gimnastika mashqlarini bajarishdagi aniqlik, ifodalilik va

his-hayajon, ulaming texnik takomillashuvi estetik tarbiyaga ham

yordam beradi.

Gimnastika to‘g‘ri yugurish, sakrash, turli to‘siqlami yengib

o‘tish, og‘ir yuk tashish va boshqa shu kabi mehnat va jangovor

faoliyatda qoilaniladigan ko‘pgina amaliy, hayotiy zamr ko‘nikma

va mahoratini shakllantirishga yordam beradi. Nihoyat, gimnastika

vositalaridan yuqori sport natijalariga erishishda foydalaniladi.

Inson faoliyatining mehnat, jangovor va maishiy amali-

yoti (yurish, yugurish, to‘siqlami yengib o‘tish va h.k.lar)

dan o‘zlashtirib olingan mashqlar bilan bir qatorda gimnastika

vositalari xazinasida inson tanasining bo‘lishi mumkin bo‘lgan

barcha anatomik harakatlarga mos keluvchi, maxsus yaratilgan

jismoniy mashqlaming anchasi to‘plangan.

Yosh avlodning jismoniy tarbiyasi ta’lim - tarbiya tizimining

tarkibiy qismini tashkil qilib, o‘quvchi va talabalaming har

tomonlama jismoniy va ruhiy fazilatlarini tarbiyalash, ulami hayot,

mehnat va Vatan mudofaasiga tayyorlash, o‘zida ma’naviy boylik,

axloqiy poklik va jismoniy kamolotlikni mujassamlashtirgan yangi

kishini shakllantirish kabi oliyjanob maqsad uchun xizmat qiladi.

Gimnastika ko‘p muammolarini hal qiluvchi, ko‘pqirrali

vositadir. Uning mashqlari orqali jismoniy sifatlami rivojlantirish,

to‘g‘ri qomatni shakllantirish, sog‘liqni mustahkamlash, irodaviy

fazilatlami tarbiyalash, harakatlami mohirona, yengil ijro etishga

o‘rgatish kabi vazifalar muvaffaqiyatli hal etiladi.

4. Jismoniy tarbiya bayramlari,

tanaffusdagi o‘yinlar va fizkult daqiqa, EGG o‘tkazishda, jismoniy

tarbiya darsidan tashqari maktabda URM jismoniy tarbiyada

universal vosita bo‘lib hisoblanadi. Ular buyumsiz va buyum bilan

(tayoqcha, to‘ldirma to‘plar, gantellar, toshlar, gardish, arg‘amchi,

rezina amartizatorlar, trenajorlar). 0 ‘quvchilami bir-biriga yordam

bergan holatda (ketma-ket qatorda, doirada, yonma-yon qatorda),

joyda va harakatda (yurishda) turli saflantiriladi.

URMlar bir muncha xususiyatlarga ega: ular aniq me’yorlanadi,

turli variant va majmualarda foydalaniladi. Bu esa ayrim mushak guruhlarga va organizmni tanlangan tizimlarga ta’sirini ta’minlaydi.

Buning natijasida muntazam ravishda URM bajarishda harakat

tajribasining poydevorini barpo etadi. Harakat sifatlari qobilyat,

hayot amalyotida zarur bo‘lgan, shuningdek murakkab gimnastika

barpo etishda ko‘nikmalami shakllantiradi. URM qaddi-qomatni

shakllantirishda katta rol o‘ynaydi: ular mushaklami kuchlantiradi,

umurtqa va tovon to‘g‘ri holatda ko‘maklashishga yordam bergani

uchun maktabgacha va maktab yoshdagi bolalarda umurtqa bukilishi

shakllanadi batamom 11-13 yoshda tugaydi, bu esa bolalaming

rivojlanishida muhim.

5.Maxsus mashqlar elementlari:

Turishlar:

- asosiy turish, oyoqlar oldinda (biri oldinda, ikkinchisi - orqa-

da);

- cho‘qqayib o‘tirish, tayanib cho‘qqayib o‘tirish;

- tizzalarda tik turish, oyoqlami kerib tizzalarda tik turish (190-

rasm);

- tayanib tizzalarda tik turish, tayanib bitta tizzada tik turish

(191-rasm);

- tayanib tovonlarda o‘tirish, tayanib o‘tirish, oyoqlami bukib

tayanib o‘tirish, oyoqlami kerib tayanib o‘tirish

To‘g‘ri qaddi- qomatga ega bo‘lish uchun zarur mashqlar. Devorga orqa bilan turgan holda, tovon, boldir, bo‘ksa, kurak va boshqa

a’zolami devorga tekkizish lozim

Aylanma va siltash harakatlarini bajarishdan aw al bo‘shash-

gan oyoqlami o‘ynatib (tebratib) olish kerak. Siltash harakatlari-

ning yo‘nalishi va amplitudasi uchta asosiy komponentdan tuziladi.

Tanaga nisbatan ular yuqorigi va pastki boiadi, harakat yo‘nalishi

bo‘yicha oldinga, orqaga, yuqoriga, pastga, chapga, o‘ngga va h.k.

Amplituda bo‘yicha 9 0 - 180 gradus boiadi.

6. URM dars tayyorlov qismida o‘tkazishni ma’nosi boshni yarim

katta qobig‘idan eng qulay ravishda optimal qizishni, katta yarim

qobig‘dan zonadan kelayotgan mator nerv impulslami mayin o‘tish

oqimini ta’minlash bundan tashqari ichki a’zolarda umumiy fa-

ollanishni hosil etadi. URMlar bir muncha xususiyatlarga ega: ular aniq me’yorlanadi,

turli variant va majmualarda foydalaniladi. Bu esa ayrim mushakguruhlarga va organizmni tanlangan tizimlarga ta’sirini ta’minlaydi.

Buning natijasida muntazam ravishda URM bajarishda harakat

tajribasining poydevorini barpo etadi. Turli URM soni cheksiz, shuning uchun ularda mo‘ljallash

va ulaming tavsifini o‘zicha tasawur qilishga anatomiya bosh

klassifikatsiyasi yordam beradi:

- qo‘llar va yelka kamari uchun mashqlar;

- bo‘yin mushaklari uchun mashqlar;

- oyoqlar va tos-son kamari uchun mashqlar;

- gavda uchun mashqlar;

- butun tana uchun mashqlar.
7. URM qator xususiyatlarga ega; ular aniq yuklanadi har xil variant va majmualarda ¡shlatish mumkin. Bu esa organizmning aniq tizimi mushaklarga tanlab ta’sir etish sifatiga ega. URMni doimiy ravishda takrorlash tufayli harakat tajribasi barpo etiladi, harakat sifatlari va qobilyat hayotda zarur boigan shu kabi murakkab gimnastika ko’nikmalarining shakllanishi qomatning rivojlantirishda katta roí o’ynaydi. To von va umurtqa to’g’ri holatda yordam berishga ko’maklashadi. Bolalarning jismoniy rivojlanishida bu muhim; ayniqsa maktabgacha va maktab yoshida umurtqa egrilik shakllanishi bo’ladi, 11-13 yoshdan so'ngyakunlanadi.

Undan tashqari, URM nafas olish a’zolarini rivojlantiruvchi vosita hisoblanadi, chunki, diafragmani mustahkamlaydigan mashqlar kiradi. Asosoy nafas olish mashqlari ko’krak mushaklarini chuqur nafas olishiga ko’maklashadi. Harakat tarkibi bilan ritm va nafas olish sonining birligi kuch, nafas olish va chiqarishni boshqarishni bilish kiradi.

Harakatning ritmliligi to’g’ri nafas olish ko'nikmasini shakllantiradi, yurak urish hajmini kuchaytiradi, qisqarish ritmni yaxshilaydi. Bolalarning aqliy rivojlanishi uchun reaksiya tezligi, uyg'unlashish, harakatni ongli egallashga ahamyati bor.

8 Jismoniy tarbiya bayramlari,

tanaffusdagi o‘yinlar va fizkult daqiqa, EGG o‘tkazishda, jismoniy

tarbiya darsidan tashqari maktabda URM jismoniy tarbiyada

universal vosita bo‘lib hisoblanadi. Ular buyumsiz va buyum bilan

(tayoqcha, to‘ldirma to‘plar, gantellar, toshlar, gardish, arg‘amchi,

rezina amartizatorlar, trenajorlar). 0 ‘quvchilami bir-biriga yordam

bergan holatda (ketma-ket qatorda, doirada, yonma-yon qatorda),

joyda va harakatda (yurishda) turli saflantiriladi.

URMlar bir muncha xususiyatlarga ega: ular aniq me’yorlanadi,

turli variant va majmualarda foydalaniladi. Bu esa ayrim mushak guruhlarga va organizmni tanlangan tizimlarga ta’sirini ta’minlaydi.

Buning natijasida muntazam ravishda URM bajarishda harakat

tajribasining poydevorini barpo etadi. Harakat sifatlari qobilyat,

hayot amalyotida zarur bo‘lgan, shuningdek murakkab gimnastika

barpo etishda ko‘nikmalami shakllantiradi. URM qaddi-qomatni

shakllantirishda katta rol o‘ynaydi: ular mushaklami kuchlantiradi,

umurtqa va tovon to‘g‘ri holatda ko‘maklashishga yordam bergani

uchun maktabgacha va maktab yoshdagi bolalarda umurtqa bukilishi

shakllanadi batamom 11-13 yoshda tugaydi, bu esa bolalaming

rivojlanishida muhim.