1-mavzu: kasbiy psixologiya” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. Reja

(hissiyot olami).

Ong shakllanishining asosiy sharti tildir. Inson psixikasining ong osti xossalari bu inson xulq-atvoriga, ong mazmuniga sezilarli ta’sir ko’rsatadigan anglanmaydigan psixik protsesslar yig’indisidir (masalan: intuitsiya, subinsor idrok). Psixik faoliyat mexanizmlari u yoki bu psixik jarayonni amalga oshiradigan aniq anatomik-fiziologik apparatlarning ishlashini taqozo qilgani uchun ham psixologiya bu mexanizmlarning tabiati va harakatini boshka fanlar (fiziologiya, biofizika, bioximiya, kebernetika va boshkalar) bilan birgalikda ochib beradi.

Ongimizda ayni bir vaqt mobaynida qancha axborot almashiladi? Diqqat bizning ongimizni yoritkich nurlariga o‘xshab ketadi va ong atrofdagi ma’lum bir cheklangan jismlarga o‘z diqqatini qaratadi. Inson jismlarni to‘xtovsiz qabul qilish jarayonida, birinchi idrok qilingan holat boshqalarga almashib ketaveradi. Olimlarning hisob-kitoblariga qaraganda, insonning beshta sezgisi sekundiga 11.000.000 bit axborotni ongli ravishda qabul qilar ekan va bu jarayon haqida Vilson 2002 yilda gapirib o‘tgan. Ongning behush holatida 10.999.960 bit axborotdan foydalanar ekanmiz. Bunga misol, siz biror bir gapni o‘qib turib oyoqlaringizga poyafzalni kiya olmaysiz. Diqqatiningizni Neker kubga qarating va bu rasmni siz turlicha idrok qilolasiz. Misol qilib, doiralarni olsak, biz ularni turli xil holatda idrok qilishimiz mumkin. Ularning ichidan bir nechtasi bir xil bo‘lishi mumkin, biroq bizning diqqatimiz ularga birin ketin qaratiladi.⁵
Psixologiyaning o’rganadigan obekti psixik hodisalardir. Psixik hodisalar o’z navbatida uch asosiy guruhga bo’linadi: psixik holatlar, psixik jarayonlar, psixik xususiyatlar. Psixik holatlar psixik faoliyatning vaqtinchalik dinamikasi bilan xarakterlanadigan hodisalar bo’lib, bu kishining ichki dunyosining muhim tomonlarini hisobga olgan holda faoliyatga ta’sir etadigan omillardir. Psixik jarayonlar - sezgi a’zolariga tashqi ta’sir shakllari, inson va tashqi muhit, ichki kechinmalari o’rtasida bog’lanishlar shakli bo’lishi mumkin. Odatda psixik jarayonlar deganda sezgi, idrok, tafakkur, hayol, xotira, hissiyot, iroda tushuniladi.
3-jadvalda psixik jarayonlarning namoyon bo’lish shakllari, ular o’rtasidagi o’zaro bog’liqliklar aks ettirilgan.
3-jadval