1. Tarixiy ekologiya nimani o‘rganadi?

BIOLOGIYA
1. Tarixiy ekologiya nimani o‘rganadi?
A) bir turga mansub organizmlarning tashqi muhit bilan munosabatini
B) ekologik sistemalarning sayyoramizda hayot kelib chiqishi bilan birga o‘zgarishini
C) har xil turga mansub organizmlar umumlashmasining o‘zaro va muhit bilan munosabatlrini
D) neolit davridan hozirgi davrgacha insoniyat sivilizatsiyasi rivojlanishi natijasidagi ekologik o‘zgarishlarni
2. Odamning nerv sistemasida nerv impulslari qanday yo‘nalishda uzatilmaydi?
1) harakatlantiruvchi neyrondan bosh miyaga; 2) oraliq neyrondan sezuvchi neyronga; 3) muskuldan sezuvchi neyronga; 4) orqa miyadan bosh miyaga; 5) orqa miyadan
harakatlantiruvchi neyronga; 6) bosh miyadan harakatlantiruvchi neyronga; 7) sezuvchi neyrondan oraliq neyronga; 8) harakatlantiruvchi neyrondan orqa miyaga.
A) 2, 4, 5, 7 B) 1, 4, 6, 8 C) 2, 5, 6, 7 D) 1, 2, 3, 8
3. Nuqtalar o‘rniga mos javobni tanlang.
Ot . . . hayvon.
A) toq tuyoqli B) kavsh qaytaruvchi juft tuyoqli
C) kavsh qaytarmaydigan juft tuyoqli
D) oshqozoni to‘rt bo‘lmali
4. Otasi gemofiliya bo‘yicha sog‘, onasi esa gemofiliya bilan kasal erkak somatic hujayrasining mitoz sikli G2 davrida H (I), h (II) allellari sonini aniqlang.
A) I-4; II-2 B) I-0; II-2 C) I-1; II-2 D) I-1; II-0
5. Hayotning molekula (a) va organizm (b) tuzilish darajasiga mos keladigan ma’lumotlar to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni aniqlang.
1) exinokokkning finna hosil qilishi; 2) glikolipid uglevod va lipidning birikishidan hosil bo‘lishi; 3) gidraning kurtaklanishi; 4) aminokislotalardan insulin hosil bo‘lishi; 5) azotning davriy aylanishi.
A) a - 5; b - 3 B) a - 4; b – 5 C) a -1; b -2 D) a - 4; b - 1
6. Tut ipak qurtining spermatozoid hujayrasida kariotipi n=28 bo‘lsa, urg‘ochi kapalakning epidermis hujayrasidagi xromosoma holatini aniqlang.
A) 56ta autosoma va bitta jinsiy X xromosoma
B) 54ta autosoma va jinsiy XY xromosoma
C) 58ta autosoma va jinsiy X yoki Y xromosoma
D) 56ta autosoma va jinsiy XX xromosoma
7. Era, davr hamda ularda yuz bergan aromorfozlar to‘g‘ri berilgan javobni aniqlang.
1) paleozoy erasining kembriy davri − jag‘siz qalqondor baliqlarning paydo bo‘lishi;
2) paleozoy erasining silur davri − zamburug‘larning paydo bo‘lishi; 3) mezozoy erasining trias davri − dastlabki sutemizuvchi hayvonlarning kelib chiqishi; 4) paleozoy erasining kembriy davri − ochiq urug‘li o‘simliklarning paydo bo‘lishi; 5) paleozoy erasining silur davri − xaltali sutemizuvchilar kenja sinf vakillarining paydo bo‘lishi.A) 1,4 B) 1,2 C) 2,5 D)3,4
8. Genotipik o‘zgaruvchanlik berilgan javobni aniqlang. 1) kalta oyoqli qo‘ylarning paydo bo‘lishi; 2) xromosomalar ayrim qismlarining ikki marotaba ortishi; 3) suv yong‘og‘ida suv osti barglar patsimon qirqilgan, suv usti barglari yaxlit bo‘lishi; 4) ultrabinafsha nurlar ta’sirida odam terisida melaninning to‘planishi. A) 2, 3 B) 1, 4 C) 3, 4 D) 1, 2
9. Quyidagi qaysi ta‘riflar oqsillar uchun xos emas?
1) gidrolizlanganda aminokislotalarga parchalanadi; 2) monomerlari azot asoslaridan tashkil topgan; 3) monomerlar peptid bog‘lar bilan bog‘langan; 4) tuzilishiga ko‘ra bir xil monomerlardan tashkil topgan; 5) lipidlar bilan birikib glikolipidlarni hosil qiladi; 6) translyatsiya jarayonida sintezlanadi.
A) 2, 4, 5 B) 1, 3, 6 C) 3, 5, 6 D) 1, 4, 5
10. Pixta (a), baqlajon (b), g‘umay (c) o‘simliklari haqidagi to‘g‘ri ma’lumotlarni aniqlang.
1) gulkosachabarglari to‘rtta; 2) popuk ildiz tizimiga ega; 3) qo‘sh urug‘lanish kuzatilmaydi; 4) mevasi qo‘zoqcha; 5) sekvoyadendron bilan bir bo‘limga mansub; 6) xarduma bilan bir sinfga mansub; 7) ituzum turkumiga mansub.
A) a - 7; b - 5; c – 2 B) a - 3, 5; b - 6; c - 3, 5
C) a - 1, 6; b - 4; c – 6 D) a - 5; b - 7; c - 2, 6
11. Oziq zanjirlaridagi 1, 2, 3, 4-raqamlarga mos organizmlarni aniqlang.
A) 1 - o‘simlik; 2 - ilon; 3 - tuvaloq; 4 - arslon
B) 1 - o‘rgimchak; 2 - baqa; 3 - kaltakesak; 4 - arxar
C) 1 - sariq galanga; 2 - sichqon; 3 - -jayron; 4 - emu
D) 1 - asalari; 2 - kolorado qo‘ng‘izi; 3 - musicha; 4 – lochin
12. Gul tugunchasida ko‘p urug‘kurtak bo‘ladigan o‘simliklarni aniqlang.
A) gilos, olcha, olma, behi
B) g‘o‘za, boychechak, bangidevona
C) bug‘doy, g‘o‘za, shaftoli
D) olxo‘ri, qovoq, olcha, loviya
13. Exinokokkning hayot sikli aks ettirilgan sxemadagi 1 va 2-raqamlarga qanday bosqichlar mos keladi?
A) 1 - tuxum; 2 - qoramol qonidagi lichinka
B) 1 - tuxum; 2 - it organizmida sista hosil qilayotgan lichinka
C) 1 - qoramol ichagidagi tuxum; 2 – qoramol qonidagi voyaga yetgan exinokokk
D) 1 - asosiy xo‘jayin ichagidagi lichinka; 2 - qoramol qonidagi voyaga yetgan parazit
14. Nazariy jihatdan na’matakda hosil bo‘lgan spermiylarning 30%i urug‘lantirishda ishtirok etdi. Shu o‘simlikda 1080 ta urug‘ hosil bo‘lgan bo‘lsa, jami mikrosporalarning hosil bo‘lishida ishtirok etgan boshlang‘ich diploid hujayralar sonini aniqlang.
A) 900 B) 840 C) 450 D) 860
15. Sayg‘oq bilan bir turkumga kiruvchi tur (a) va zot (b) berilgan javobni aniqlang.
1) arxar; 2) xongul; 3) muflon; 4) vladimir; 5) gereford; 6) arxar; 7) merinos; 8) axaltaka
A) a - 3, 6; b - 5, 7 B) a - 3, 7; b - 4, 5
C) a - 2, 7; b - 2, 8 D) a - 1, 2; b - 4, 8
16. To‘g‘ri fikrlarni aniqlang.
a) Neotropik biogeografik viloyatida kolibri uchraydi b) Neotropik biogeografik viloyatida kapachi qush uchraydi; c) Habashiston biogeografik viloyatida kabarga uchraydi; d) Hindomalay biogeografik viloyatida tupay uchraydi. (Tabiiy holda tarqalgan.)
A) a, d B) a, b C) a, c D) b, d
17. Nafas olishi jabra orqali amalga oshadigan organizmlar berilgan javobni aniqlang.
A) gorbusha, losos
B) suqsun, ustritsa
C) kulrang satir, baqachanoq
D) sariq chayon, Afrika tilyapiyasi
18. Sog‘lom odamda epiteliy to‘qimasi uchun
berilgan to‘g‘ri fikrni aniqlang.
A) qovurg‘a suyagining yuzasini qoplab turadi
B) terining derma qavatini hosil qiladi
C) teri epiteliy hujayrasi interfazaning G2 davrida 46 xromosoma bo‘ladi
D) ichak epiteliysi murtak varaqasining
mezoderma qavatida hosil bo‘ladi
19. Xo‘roz patining chipor rangda bolishi (B) qora bo‘lishi (b) ustidan, toj shaklining gulsimon bo‘lishi (A) oddiy bo‘lishi (a) ustidan to‘liq dominantlik qiladi. Pat rangini yuzaga chiqaruvchi genlar jinsiy X, toj shaklini belgilovchi genlar autosoma xromosomada joylashgan. Digomozigotali chipor rangli gulsimon tojli xo‘roz spermatogenezining ko‘payish davri profazasida b allellari (I) va A allellari (II) soni to‘g‘ri berilgan javobni aniqlang.
A) I-4; II-4 B) I-0; II-2 C) I-0; II-4 D) I-2; II-4
20. Harakatlantiruvchi (а), stabillashtiruvchi (b), dizruptiv (c) tanlanishning xarakterli jihatlarini aniqlang.
1) yangi muhit sharoitiga o‘zgarib moslashgan organizmlarning saqlanib qolishini ta’minlaydi;
2) irsiy o‘zgaruvchanlikka keng imkoniyatlar yaratadi; 3) ajdod belgilarining saqlanib qolishini ta’minlaydi; 4) bir populatsiya doirasida politipik formalarning hosil bo‘lishiga
olib keladi; 5) belgilarning reaksiya normasi doirasida saqlanishini ta’minlaydi.
A) а - 5; b - 2; c - 1 B) а - 5; b - 1; c - 4
C) а - 2; b - 5; c - 4 D) а - 3; b - 4; c - 2
21. Tirik organizmlarning suv tanqisligida suv bug‘lanishini kamaytiruvchi moslanishlarini aniqlang.
1) hasharotlarda nafas teshiklarining klapanlar bilan yopilishi; 2) sahro kalamushining yog‘ni zaxiralashi; 3) sahro baqasi maxsus siydik pufagida suvni zaxiralashi; 4) archa barglarining tangachasimon shaklda bo‘lishi.
A) 3, 4 B) 1, 4 C) 1, 2 D) 2, 3
22. Nuqtalar o‘rniga mos javoblarni tanlang. Sayg‘oq muskul hujayrasida 3,5 molekula glukoza to‘liq parchalansa …
1) aerob bosqichida 7 molekula sut kislota hosil bo‘ladi; 2) 5320 kJ energiya ATFning fosfat bog‘larida to‘planadi; 3) glikoliz bosqichida issiqlik energiyasi sifatida tarqalgan energiya ATFda to‘plangan energiyaga nisbatan 1,5 marta ko‘p bo‘ladi; 4) glikolizda 21 molekula karbonat angidrid (CO2) ajraladi.
A) 1, 4 B) 1, 3 C) 2, 3 D) 2, 4
23. Ikki va undan ortiq noallel genlarning bir belgining rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatishi irsiylanishning qaysi turida namoyon bo‘ladi?
A) komplementariya va epistaz
B) chala dominantlik va to‘liq dominantlik
C) to‘liq dominantlik va pleyotropiya
D) pleyotropiya va polimeriya
24. Odamda jismoniy va fiziologik rivojlanishning jadallashuvi (a); tashqi muhitning ta’sirlariga moslanish (b) qanday nomlanadi?
A) a - akseleratsiya; b - adaptatsiya
B) a - adaptatsiya; b - ateroskleroz
C) a - akkomodatsiya; b - akseleratsiya
D) a - akseleratsiya; b - akkomodatsiya
25. Umurtqali (a) va umurtqasiz (b) konsument organizmlarni aniqlang.
1) malla shomshapalak; 2) aureliya; 3) jirafa; 4) tillako‘z; 5) termit; 6) bo‘tako‘z; 7) sayg‘oq; 8) xasva qandalasi.
A) a - 5, 6; b - 3, 8 B) a - 3, 7; b - 2, 4
C) a - 2, 6; b - 1, 4 D) a - 5, 7; b - 3, 8
26. Nuqtalar o‘rniga mos javobni tanlang. Хlamidomonada …
A) suvni, mineral va organik moddalarni po‘sti orqali shimib oladigan prokariot organizm
B) xloroplastga ega tuban o‘simlik
C) ba’zan akvarium devorlarida ham o‘sadi
D) xlamidomonadadoshlar oilasiga mansub yuksak o‘simlik
27. Xolmon va olg‘i o‘simliklari qaysi xususiyatlariga ko‘ra bir bo‘limga (a), bir sinfga (b) va bir oilaga (c) birlashtiriladi?
1) gullari ikki jinsli; 2) meva hosil qiladi; 3) changchilari 6ta; 4) murtagi bir urug‘pallali; 5) ildiz tizimi qo‘shimcha va yon ildizlardan iborat; 6) barglari novdada ketma-ket o‘rnashgan; 7) barg yaprog‘i yoysimon yoki parallel tomirlangan; 8) o‘tkazuvchi naylarga ega; 9) gulli o‘simlik.
A) a - 2, 9; b - 4, 5; c - 1, 3
B) a - 5, 8; b - 5, 7; c - 2, 6
C) a - 1, 9; b - 4, 8; c - 3, 7 D) a - 2, 8; b - 4, 9; c - 5, 6
28. Quyida keltirilgan organlar qaysi organizmlar uchun xos? a) tasmaga o‘xshash yagona buyrak; b) jig‘ildon; c) bir juft yashil bezlar va naychalar. 1) chuchuk suv shillig‘i; 2) krevetka; 3) yomg‘ir chuvalchangi; 4) bitiniya; 5) kaptar.
A) a - 1, 4; b - 3, 5; c – 2 B) a - 1, 2; b - 3; c - 5
C) a - 2; b - 3, 5; c – 4 D) a - 1, 4; b - 2; c - 3, 5

29. Jigar qurtining postembrional rivojlanish bosqichlari ketma-ketligi to‘g‘ri berilgan javobni aniqlang.

1) sista davri; 2) voyaga yetgan jigar qurti; 3) kiprikli lichinka bosqichi; 4) parazitning jigar o‘t yo‘liga o‘tishi; 5) lichinkaning molluska tanasida rivojlanishi; 6) dumli lichinka bosqichi. A) 5, 2, 1, 4, 6, 3 B) 5, 2, 3, 6, 4, 1
C) 2, 3, 6, 5, 4, 1 D) 3, 5, 6, 1, 4, 2
30. Sayg‘oqning muskul hujayrasida energiya almashinuvining glikoliz (a) va tayyorgarlik (b) bosqichlarida kechadigan jarayonlar to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni belgilang.
A) a - ajralgan energiyaning 40%i ATF ning fosfat bog‘larida to‘planishi; b – sut kislotasining fermentlar yordamida kislorod ishtirokida parchalanishi
B) a - sut kislotasining fermentlar yordamida kislorod ishtirokida parchalanishi; b - 3,5 molekula glukozadan ajralgan energiyaning 280 kJ ATF ning fosfat bog‘larida to‘planishi
C) a - 3,5 molekula glukozadan ajralgan energiyaning 280 kJ ATF ning fosfat bog‘larida to‘planishi; b – ajralgan energiyaning 100%i issiqlik energiyasi sifatida tarqalishi, oqsillarning aminokislotagacha parchalanishi
D) a - ajralgan energiyaning 100%i issiqlik energiyasi sifatida tarqalishi; b – ajralgan energiyaning 40%i ATF ning fosfat bog‘larida to‘planishi
1. Beshak biling, bu dunyo barcha xalqdan o’taro,