|
Shakl: 3.4. Keyns modeliga sarmoya kiritish va tejash
Shakl: 3.5. Pul bozori
Tovar bozorida (3.3-rasm, yilda) narxlar ham ma'lum darajada "yopishadi" ( R 1). Ishsizlar borligi sababli daromadlarning pasayishi natijasida yalpi talabning pasayishi (ishsizlik bo'yicha nafaqa to'lanmaganligiga e'tibor bering) va shuning uchun iste'mol xarajatlarining pasayishi barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlarni sotishga qodir emasligiga olib keladi ( Y 2 < Y *), turg'unlikni keltirib chiqaradi (ishlab chiqarishning pasayishi). Iqtisodiyotdagi pasayish investorlarning kayfiyatiga, investitsiyalarning kelajakdagi ichki rentabelligi haqidagi umidlariga ta'sir qiladi va pessimizmga olib keladi, bu esa investitsiya xarajatlarining pasayishiga olib keladi. Yalpi talab yanada pasaymoqda.
5. Xususiy sektor xarajatlari (uy xo'jaliklarining iste'mol xarajatlari va firmalarning investitsiya xarajatlari) potentsial YaIMga mos keladigan yalpi talab miqdorini ta'minlay olmasligi sababli (ya'ni resurslarning to'liq bandligi sharoitida ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini iste'mol qilish mumkin bo'lgan bunday qiymat) , keyin iqtisodiyotda qo'shimcha tovarlar va xizmatlarga bo'lgan talabni taqdim etadigan yoki xususiy sektor talabini rag'batlantiradigan va shu bilan yalpi talabni ko'paytiradigan qo'shimcha makroiqtisodiy agent paydo bo'lishi kerak. Bu agent, albatta, davlat bo'lishi kerak. Keyns ehtiyojni aynan shu tarzda oqladi hukumat aralashuvi va davlat tomonidan tartibga solish iqtisodiyot.
6. Asosiy iqtisodiy muammo (resurslarning etishmasligi sharoitida) muammoga aylanadi yalpi talab, yalpi taklif emas, balki Keyns modeli modeli iqtisodiyotni yalpi talab tomonidan o'rganadi.
7. Davlatning barqarorlashtirish siyosati, ya'ni yalpi talabni tartibga solish siyosati qisqa vaqt ichida iqtisodiyotga ta'sir qilganligi sababli, Keyns modeli ham iqtisodiyotning o'zini tutishini tavsiflaydi qisqa muddat ("Qisqa muddatli"). Keyns kelajakka uzoq qarashni, uzoq muddatda iqtisodiyotning xulq-atvorini o'rganishni zarur deb hisoblamadi va "uzoq muddatda hammamiz o'lib qoldik" deb aql bilan ta'kidladi.
Qisqa muddatda yalpi ta'minot egri chizig'i SRAS (qisqa muddatli yalpi ta'minot), agar iqtisodiyot ko'p sonli bo'lsa foydalanilmagan resurslar (masalan, Buyuk Depressiya davrida bo'lgani kabi), ega gorizontal ko'rinish. Bu "o'ta Keynesiya ishi" deb nomlangan (3.6-rasm, va). Resurslar cheklanmagan bo'lsa, ularning narxi o'zgarmaydi, shuning uchun xarajatlar o'zgarmaydi va tovarlar narxlari darajasini o'zgartirish uchun zarur shartlar mavjud emas. Biroq, zamonaviy sharoitlarda iqtisodiyot inflyatsion xarakterga ega, tovarlarning ko'tarilishi resurslar narxining ko'tarilishi bilan bir vaqtda sodir bo'lmaydi (qoida tariqasida, kechikish mavjud, ya'ni vaqt kechikishi mavjud, shuning uchun nomutanosib ravishda umumiy narx darajasining o'sishi) va iqtisodiy agentlarning kutishlari tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda, keyin makroiqtisodiy modellar (ham neoklassik, ham neokeynscha) egri chiziq qisqa muddat yalpi ta'minot ( SRAS) egri chiziq sifatida grafik tasvirlangan ijobiy nishab (rasm 3.6, b).
Uzoq muddatli yalpi ta'minot egri chizig'i ( LRAS) kabi tasvirlangan vertikal egri (3.7-rasm, va), chunki uzoq muddatda bozorlar o'zaro muvozanatga keladi, tovar va resurslar narxi o'zgaradi bir-biriga mutanosib ravishda (ular egiluvchan), agentlarning taxminlari o'zgaradi va iqtisodiyot ishlab chiqarishning potentsial hajmiga intiladi. Shu bilan birga, mahsulotning real hajmi narx darajasiga bog'liq emas va mamlakatning ishlab chiqarish salohiyati va mavjud resurslar miqdori bilan belgilanadi. Yalpi ta'minot qiymati narx darajasining o'zgarishi bilan o'zgarmaganligi sababli, narx omillari qilmang uzoq muddatli istiqbolda yalpi ta'minot qiymatiga ta'sir qilish (A nuqtadan B nuqtaga uzoq muddatli yig'ma ta'minotning vertikal egri chizig'i bo'ylab harakatlanish). Narx darajasi ko'tarilganda R 1 dan R 2, mahsulot potentsial darajasida qoladi ( Y *).
Do'stlaringiz bilan baham: |
