Hosil bo'lgan koordinatsion birikmalar suvda va organik erituvchilarda
yaxshi eriydi. KI
n
birikmalarining ba'zilari uchun tuzilish
formulalari quyidagi
rasmlarda keltirilgan
(XII. 7
a,
6-rasm). Yod oson bug'lanadi (binafsha rangli bug'lar hosii
bo'ladi), suyuqlanish temperaturasi 113,6 °C.
Bu moddalarning kimyoviy aktivligi xlornikidan sustroq, brom metallar
va metallmaslar bilan xlorga o'xshash birikmalar hosil qiladi, lekin reaksiyaning
borish sur'ati pastroq. Brom fosfor, surma, vismut, mishyak, qalay (yupqa zar
qog'ozi holida) va aluminiy bilan ko'p miqdorda issiqlik ajratib birikadi. Brom
kislorod, azot, uglerod va nodir gazlar bilan to'g'ridan-to'g'ri
reaksiyada
qatnashmaydi. Kislotalar bilan ham reaksiyada qatnashmaydi. Metall holdagi
natriy bilan reaksiyasi 200 °C da ham juda sust bo'lsa, kaliy bilan reaksiyasi
juda shiddatli o'tadi. Brom oltinni AuBr
3
gacha
juda sekin oksidlaydi, platina
bilan birikmaydi.
Bromning suv bilan ta'sirlashishi natijasida xlornikiga o'xshash, HOBr
hosil bo'ladi, tuzlarning oqlovchi xususiyati zaifroq.
Brom ishqorlarda eriydi: sovuq ishqorda
gipobromitlar
hosil qilsa, issiq
ishqor eritmasida
bromatlar
hosil qilishi xlorning reaksiyalarini eslatadi.
Yod
ftor bilan juda oson birikadi, H
2
, Si, metallmaslarning ko'pchiligi
bilan, nam havoda esa metallarning ko'pchiligi bilan reaksiyada qatnashadi. Yod
bilan aluminiy kukunlari aralashmasi suvsiz sharoitda o'zaro reaksiyaga
kirishmaydi, lekin shu aralashmaga 1 tomchi suv tomizilgandan 1—2 minutdan
so'ng reaksion aralashma tobora tezlashib boradigan sur'atda birikadi.
Brom va yodning gipo kislotalari qatorida barqarorligi va oksidlovchilik
xususiyati zaiflashib boradi.
Bromat va yodat kislotalardan birinchisi xlorat kislotaga yaqin va
o'xshash bo'lsa,
yodat kislotaning barqarorligi, oksidlovchi xossasi va kislotali
dissotsilanish darajasi ancha sust. Shuni aytish kerakki, bu kislotalarning
oksidlovchi xossalari eritmada neytral va ishqoriy
muhitda deyarli namoyon
bo'lmaydi.
Yodning kislorodli birikmalarida ba'zi tafovutlar kuzatiladi:
— HIO
3
ohista suvsizlantirilganda
yodat kislota angidridining
oq
kristallari I
2
O
5
ajratib olingan. Bu oksid suv bilan birikib yana boshlang'ich
kislotaga aylanadi.
Peryodat
kislota eritmada rangsiz kristallar — besh asosli
ortoyodat
kislota H
5
IO
6
ni hosil qiladi, uning Ag
5
IO
6
birikmasi olingan;
— oksidlanish darajasi +3 bo'lgan hosilasining
kation sifatida tuz hosil
qilish xususiyati quyidagi birikmaiarda kuzatiladi:
Bromda shunday birikmalardan faqat ikkitasi: Br(NO
3
)
3
(rangsiz
kristallar) va Br(SO
3
F)
3
(qovoq rang kristallar) largina ma'lum.
Do'stlaringiz bilan baham: