13-ma’ruza. Oldindan aloqa o’rnatishga asoslangan (connection oriented) va oldinda aloqa o’rnatishga asoslanmagan (connectionless) aloqa usullari

---

13-MA’RUZA. OLDINDAN ALOQA O’RNATISHGA ASOSLANGAN 
(CONNECTION ORIENTED) VA OLDINDA ALOQA O’RNATISHGA 
ASOSLANMAGAN (CONNECTIONLESS) ALOQA USULLARI
.
 
Bog'lanish darajasi yuqori qatlam protokollaridan kelgan ma'lumotlar 
paketlarini manzil tuguniga uzatishni ta'minlaydi, ularning manzili yuqori qatlam 
protokoli bilan ham ko'rsatilgan. Bog'lanish sathi protokollari ularga uzatiladigan 
paketlarni o'z formatidagi kadrlarga formatlaydi, belgilangan maqsad manzilini 
shunday ramkaning maydonlaridan biriga joylashtiradi, shuningdek, ramkaga 
nazorat summasi bilan birga keladi. Bog'lanish qatlami protokoli mahalliy ma'noga 
ega bo'lib, u, qoida tariqasida, oddiy havola topologiyasi va bir xil yoki o'xshash 
texnologiyaga ega bo'lgan tarmoqlar ichida, masalan, bir segmentli Ethernet 
tarmoqlarida yoki ko'p segmentli Ethernetda ma'lumotlar ramkalarini etkazib 
berish uchun mo'ljallangan. va faqat ko'priklar va kalitlar bilan ajratilgan ierarxik 
topologiyaning Token Ring tarmoqlari. Ushbu konfiguratsiyalarning barchasida 
maqsad manzili tarmoq uchun mahalliy bo'lib, ramka manbadan manzilga o'tganda 
o'zgarmaydi. Turli texnologiyalarning mahalliy tarmoqlari o'rtasida ma'lumotlarni 
uzatish imkoniyati ushbu texnologiyalar bir xil formatdagi manzillardan 
foydalanishi bilan bog'liq, bundan tashqari, tarmoq adapterlarini ishlab 
chiqaruvchilar texnologiyadan qat'iy nazar manzillarning yagona bo'lishini 
ta'minlaydi. Bog'lanish darajasi protokollarining yana bir domeni bu WAN 
nuqtadan nuqtaga havolalar bo'lib, bu erda havola qatlami protokoli ramkani 
bevosita qo'shniga etkazish uchun javobgardir. Bunday holda, manzil muhim 
ahamiyatga ega emas va protokolning buzilgan va yo'qolgan ramkalarni tiklash 
qobiliyati birinchi o'rinda turadi, chunki hududiy kanallarning, ayniqsa, telefon 
kanallarining sifati pastligi ko'pincha bunday harakatlarni amalga oshirishni talab 
qiladi. Agar yuqorida sanab o'tilgan shartlar bajarilmasa, masalan, Ethernet 
segmentlari orasidagi bog'lanishlar halqali tuzilishga ega bo'lsa yoki 
birlashtirilayotgan tarmoqlar Ethernet va X.25 tarmoqlarida bo'lgani kabi turli xil 
adreslash usullarini qo'llaydi, u holda ulanish sathi protokoli bardosh bera olmaydi. 
tugunlar o'rtasida chi ramkani uzatish vazifasi bilan yolg'iz va tarmoq sathi 
protokoli yordamini talab qiladi uchun ma'lumotlar havolasi sathida ishlaydigan 
protokolning eng muhim xarakteristikalari quyidagilardir: 

asinxron/sinxron; 

belgilarga yo'naltirilgan/bitga yo'naltirilgan; 

oldindan ulanish/datagramma; 

buzilgan ma'lumotlarni aniqlash bilan / aniqlanmasdan; 

yo'qolgan ma'lumotlarni aniqlash bilan / aniqlanmasdan; 

buzilgan va yo'qolgan ma'lumotlarni tiklash bilan / tiklanmasdan; 

dinamik ma'lumotlarni siqishni qo'llab-quvvatlash bilan / qo'llab-
quvvatlamasdan. 
Ushbu xususiyatlarning aksariyati nafaqat qatlam protokollarini, balki yuqori 
qatlam protokollarini ham bog'lash uchun keng tarqalgan. 

---