14-mavzu. Mehnat tarbiyasi ma’naviy tarbiyaniig negizi

Mustaqil O`zbekiston Respublikasi milliy istiqlol mafkurasi va

umuminsoniy xislatlar.

Shaxsning milliy va umuminsoniy umumiy xislatlari. Milliy mafkura,

umuminsoniy qadriyatlar bilan milliy o`ziga xoslik o`rtasidagi muvozanatni

belgilaydigan mezonlarni aniqlash maqsadida umuminsoniy fazilatlar va

o`zbeklarga xos xislatlarni teranroq o`rganishga harakat qilinmoqda.

Ma`lumki baynalminal madaniyat milliy madaniyatlar yig`indisidan iboratdir,

shubxasiz, baynalminal madaniyat rivojlanishi uchun aloxida olingan milliy

madaniyatlar taraqqiy etgan bo`lishi kerak. Madaniyat ko`rsatkichlari, toifalari

davlat chegaralariga bo`ysinmaydi, mintaqa tanlamaydi.

Xadislar butun musulmon mamlakatlaridagi kabi bizda ham yaqin

o`tmishimizgacha tarbiyaning asosi qilib olingan, (bolalar bog`chasining kichik

yoshdagilar guruhi), o`rtacha yoshdagi guruh - 5 yoshlilar, katta yoshdagilar guruxi

- 6 yoshlilar va tayyorlov guruhi - 7 yoshlilarga bo`linadigan - maktabgacha

bo`lgan yoshdagilar davriga bo`linadi. Maktab yoshidagilar ta`lim va tarbiyaning

asosiy bosqichlariga muvofiq ravishda boshlang`ich (I-II-III sinflarga

kiritiladigan), o`rta (IV snifdan IX sinflarga qadar) va yuqori (IX dan XI sinflarga

qadar) deb nomlanadigan yosh davrlariga bo`linadi.

Ishonuvchanlik - shaxsning ijobiy xislatlaridan biri, boshqalarga ishonch hissi.

Hamma ham shunday xislatga ega bo`lsa olam guliston bo`lar edi. Lekin har doim

ham shunday bo`lavermaydi. Irodali shaxs ishonch hissi bilan boshqalarni

tarbiyalamog`i darkor.

Kek saqlamaslik adovatsizlik, gina-qudratslzlik

musulmonchllikda arazlash muddati uch kundan oshmasligi kerak ekan. Agar uch

kundan ortiq arazlab yurilsa gunoh hisoblanarkan. Afsuski ayrim shaxslar blr marta

o`tgan ginani umrbod esdan chiqarmay o`ziga dushman ortirishadi.

Otashinlik, qizg`inlik, jo`shqinlik – barcha shaxslarga xos xislat, lekin

ba`zilarida bir oz namoyon bo`ladi, ba`zilarida esa o`ta oshiq namoyon bo`ladi. Bu

xislat ham ehtiros tiliga bog`liq bo`ladi.

Uyatchanlik, tortinchoqlik, mo`min-qobillik - me`yoridagi diyonatlilik

insonga husn beradi, atrofdagilarda unga nisbatan ijobiy fikr uyg`otadi.

Ozodalik, nozik tabiatlilik - inson ehtirosli xislatlarining eng nafisi gard

yuqtirmaslik hissi xisoblanadi. Qayerda bo`lmasin inson o`zini ozoda tutsa

shuncha ruhi pok, fikri-zikri yaxshi bo`ladi.

YUqorida ko`rsatilgan shaxsiy xislatlarni shakllantlrish o`quv-tarbiya

ishlarining asosiy vazifasi hisoblanadi. Hamma mamlakatlarda ham ana shunday

ijobiy xislatlarni o`z xalqida shakllantirishga xarakat qilinadi.

O`zbek xalqlning millly an`analarini, udumlarini, turmush tarzini sinchiklab

o`rganib biz xadislarda keltlrilgan ijobiy xislatlarni xozirgi zamon ilg`or madaniyat

durdonalari bilan boyitish maqsadida to`g`ri tarbiyaga molik umuminsoniy

xislatlarni olti jihatga bo`lish mumkin, deb hisoblaymiz.