15-mavzu: Mantiqiy fikrlash va mazmunli ifodalashning yurist faoliyatidagi roli Rеja

3. Юрист фаолиятида мантиқий фикрлашнинг роли
Юрист мантиқий фикрлаш қобилиятини ривожлантириб бориши билан қуйидаги кўникмаларга эга бўлади:
* Ҳуқуқий муаммоларни аниқлаш ва аниқлаштириш;
* Ҳуқуқий масалаларда тегишли натижаларни олиш учун ҳуқуқий асослар ва тадқиқотларни қўллаш;
* Танқидий таҳлил билан шуғулланиш ва улар орасидан оқилона танловни амалга ошириш;
* Ҳуқуқий масалаларни ҳал қилишда ва зарурат туғилганда ижодий фикр юритиш.
Мазкур кўникмалар ҳуқуқ мактаби талабаларининг асосий атрибутлари рўйхатига киритилган. Мисол учун, Квинсленд университетининг Ҳуқуқ мактаби улардан бештасини аниқлаган:
* Ҳуқуқий муаммоларни аниқлаш, таҳлил қилиш ва белгилаш;
* Битирувчига ариза топширишга имкон берадиган ҳуқуқий тадқиқот кўникмаларига эга бўлиш, тегишли ҳуқуқий манбалар билан таъминлаш;
* Мустақил равишда ҳуқуқий масалаларга танқидий асосларни қўллаш (фикр ва ҳукм – қонун тушунчаси, тамойиллар, сиёсий қадриятлар, қонуннинг асоси ва ижроси орқали хабардор қилинади);
* Фикрларни баҳолаш, қарорлар қабул қилиш ва танқидий фикрлаш;
* Ҳуқуқий тамойиллар асосида қарорларни асослаш.
Яна бир мисол. Янги Жанубий Уэлс университети юридик факультети битирувчилари “узатиладиган интеллектуал қобилият” ёки “аъло даражадаги интеллектуал қобилият”га эга. Бу нималарда кўринади:
* Таҳлил қилиш, танқидий мулоҳаза юритиш, муҳокама, баҳолаш ва умумлаштириш қобилиятлари;
* Фактларни тўплаш ва тартиблаш;
* Ҳуқуқий муаммоларни аниқлаш ва таҳлил қилиш;
* Ҳуқуқий матнларни шарҳлаш;
* Қонунларни ҳақиқий ҳуқуқий муаммоларга нисбатан қўллаш;
* Янги назариялар ва уларни ривожлантириш учун фанлараро билимларни жалб қилиш;
* Ҳуқуқий муаммоларни ижодий ҳал этиш;
* Қонун ва ҳуқуқ тўғрисидаги янги ғояларни ишлаб чиқиш учун танқидий қонунлар ва янгича сиёсий ислоҳотларни ишлаб чиқиш;
* Қонун қабул қилиш жараёнидаги мунозараларда самарали иштирок этиш ва бошқалар.
Ҳуқуқшунос учун мантиқий фикрлаш мантиқий изчил, асосланган нутқни ижод этиш, қонун лойиҳасини тайёрлаш, ҳуқуқий муаммоларни аниқлаш ҳамда уларга ноодатий ечим тақдим этиш, ҳуқуқ тўғрисидаги янги ғояларни ишлаб чиқиш, жабрланувчи, гувоҳ, айбланувчининг кўргазмаларидаги зиддиятларни очиб ташлаш, оппонентларнинг асосланмаган фикрларини рад этиш, суд версиясини қуриш, расмий ҳужжатни изчил ва асосланган тарзда тузишга ёрдам беради. Мазкур кўникмани турли хил усул ва ёндашувларини амалда қўллаш орқали сиз ўз касбингизнинг етук мутахассисига айланасиз.