153 «Zamonaviy dunyoda ilm-fan va texnologiya» nomli ilmiy-amaliy konferensiya davlat xizmati tushunchasi va uning o`ziga xos xususiyatlari akbaraliyev Kamoliddin Ummatali o’g’li

154 
«Zamonaviy dunyoda ilm-fan va texnologiya» 
nomli ilmiy-amaliy konferensiya 
umumlashtirib turadigan jihat – bu davlat xizmati davlat xizmatchilarini davlat 
oldida turgan vazifa va funksiyalarni bajarishga qaratilgan faoliyat sifatida 
ta`riflanishi barcha fikrlarda umumiy jihat sifatida keltirib o`tilgan.
Shuningdek, yuridik adabiyotlarda davlat xizmati tushunchasiga bir necha 
ma`nolarda yondashish nazarda tutilgan. Jumladan, ijtimoiy, siyosiy, huquqiy, 
tashkiliy ma`nolari ta`kidlab o`tilgan. Ijtimoiy va huquqiy ma`noda davlat 
xizmati tushunchasiga yondashishga to`xtalib o`tsak, fikrimizcha maqsadga 
muvofiq bo`ladi.
Birinchi navbatda, davlat xizmatiga ijtimoiy ma`noda yondashuvga e`tibor 
qaratsak. Davlat xizmati ijtimoiy kategoriya bo`lib, davlat tashkilotida ma`lum 
bir lavozimni egallab turgan shaxs, yoki shaxslar guruhi desak ham maqsadga 
muvofiq bo`ladi. 
Endi e`tiborimizni davlat xizmatiga huquqiy ma`noda yondashuvga qaratsak. 
Yuridik adabiyotlarda davlat xizmatiga huquqiy yondashuv haqida “davlat 
xizmatiga huquqiy yondashuv, davlat-xizmat munosabatlarini o`rnatish bo`lib, 
bu orqali mansab majburiyatlari, xizmatchilarning vakolatlari, davlat 
organlarining kompetensiyasi bajarilishi ta`minlanadi”
5
deb ta`rif berilgan. Shu 
o`rinda aytishimiz kerakki, davlat xizmati murakkab ijtimoiy-huquqiy 
institutlardan biri bo`lib hisoblanadi va uni o`rganish davlat xizmatining 
huquqiy asoslarini tahlil qilishni nazarda tutadi. Yuqorida ta`kidlab o`tilganidek, 
bu institut davlat-xizmat munosabatlarini tartibga soluvchi normalar 
yig`indisidan iborat bo`ladi va bu orqali davlat xizmatchilarining huquqlari, 
majburiyatlari, ularga belgilanadigan cheklovlar, javobgarlik hamda davlat 
xizmatini o`tash, xizmat munosabatlarining yuzaga kelishi va bekor bo`lishi 
tartibga solinadi. 
Dmitriy Aleksandrovich davlat xizmatining birinchi o`ziga xos elementi sifatida 
ochiq faoliyatni keltirib o`tgan. Aytishimiz mumkinki, bugungi kunda dunyo 
bo`ylab ochiqlik, oshkoralik bir so`z bilan aytganda jamiyat va davlat hayotining 
barcha jarayonlarida shaffoflikni ta`minlash muhim ahamiyat kasb etmoqda. 
Davlat xizmati, davlat xizmatini o`tashda ochiqlik muhim ahamiyatga ega.
Ikkinchi jihatga, ya`ni majburlash choralarini o`z ichiga olgan davlat vakolatlari 
qo`llanilishiga e`tibor qaratadigan bo`lsak. Davlat xizmatchilari bevosita davlat 
vazifa va funksiyalarini davlat ko`rsatmalari asosida amalga oshiradilar va 
ushbu jarayonlarda munosabatlar imperativ ahamiyat kasb etadi. 
Uchinchi jihatga e`tibor qaratadigan bo`lsak. Davlat xizmati maxsus 
professionallar faoliyati. Ya`ni, bu davlat xizmatini o`tashda davlat xizmatchilari 
5
E.R.Hojiyev, G.S.Ismailova, M.A.Rahimova. Davlat xizmati: o`quv qo`llanma. Toshkent: Baktria press, 2015.
40-b. 

---

`