1."Hujjat" arabcha so‘z bo'lib, qayd qilish, tasdiqlash ma’nosini bildiradi

1."Hujjat” arabcha so‘z bo'lib, qayd qilish, tasdiqlash ma’nosini bildiradi.

2 M.Qoshg'ariyning “Devonu lug‘atit turk” asarida “Bushug‘” so‘zi uchraydi.

3 Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u bilik” asarida yorliq va noma ma’nosi o'rnida “bildargulik” so‘zi ishlatilgan.

4 Hozirgi kunda faol qo‘llanishga o'tgan “bildirishnoma”, “bildirish” shu so'zdan olingan.

5 Raport-bildirishnoma.

6 Namangan viloyati Kosonsoy shahri yaqinidagi Mug’ qal'asidan VII-VIII asrga oid 80 ta hujjat topilgan. Ular milliy so‘g‘d yozuvida bo'lib, toldan kesilgan tayoqcha, teri va xitoy qog‘ozlariga bitilgan.

7 Xorazm xarobalaridan esa charm va taxtachaga yozilgan hujjatlar topilgan. Tuproqqal'adan qadimgi davrdagi xonadan a'zolarining ro'yxati, harbiy chaqiriq, soliq, jon-mol ro'yxati, xo'jalik asboblarini olingani haqidagi tilxat qadimgi hujjatlardan darak beradi.

8 Qimmatli ma’lumot beruvchi X asr olimi Abu Abdulloh al-Xorazmiy “Ilmlar kaliti” asarining “arab” ilmlari qismida ish yuritish daftarlarini sharhlab, Somoniylar davlatidagi soliq xillari va ularni yig'ish yo'li, hajmi, Sharq mamlakatlarining hududlarida ishlatilgan og‘irlik hamda o'lchov birliklarini keltiradi. Askarlar ro'yxati, beriladigan maosh, kiyimkechak shakllarini keltiradi.

9 Ma’lum bo'lishicha, X-XIX asrlarda farmon, yorliq, noma, bitim, arznoma, arznoma, vasiqa, vaqfnoma, tilxat kabilar keng iste'molda bo'lgan.

10 Hozirgi kunda vaqfnoma, vasiqa, noma,arznoma kabi hujjatlar tilimizda ishlatilmaydi.

11 Eramizdan avval bo'lgan Bobil (Vavilion) davlatining 1792 - 1950 - yillar podshohi Xammurapining buyrug'i bilan tayyorlangan qonunlar majmuasi mavjudligi haqida amerikalik sharqshunos Edvard Kira “Они писали на глине”

(1984-у) asarida ma’lumot beradi.

12 Qonun majmuasi 247 moddadan iborat bo'lib, u basalt ustuniga qadimgi mixxat bilan yozilgan. Qonunda yerga egalik, savdo- sotiq, iqtisodiyijtimoiy munosabatlar aks etgan. Bobil hozirgi Iroqning janubiga to‘g‘ri keladi.

13 Manbalar Pyotr davrida “Dokument” so‘zining ishlatila boshlaganidan darak beradi.

14 O'zbekiston respublikasi 1924-yil 31-dekabrda 48- raqamli “Ishlarni o‘zbek tilida yuritish” to‘g‘risida muhim qaror qabul qildi.

15 1938-yilgi qabul qilingan “Об обязательном изучении русского языка” qaroridan keyin milliy tillar, xususan, o'zbek tilini cheklash, mensimaslik siyosati boshlandi. Ish yuritish asosan, rus tilida yuritiladigan bo'ldi.

16 1989-yili O'zbekiston Respublikasining “Davlat tili to'g'risida” qonuni qabul qilindi.

17 Qonunga muvofiq 8 yil mobaynida barcha rasmiy hujjatlar o'zbek tilida yozilishi kerak edi.

18 1995-yil 21-dekabrda qonunning yangi tahrir qilingan variantida o'zgartirish va qo'shimchalar o'z ifodasini topdi.

19 Qonunning 8-19-moddalarida ish yuritish o'zbek tilida, shuningdek, ish qog'ozlari rus hamda boshqa tillarda tuzish va qabul qilish mumkinligi ko'rsatib o‘tilgan.

20 1995-yil 24-avgust 339-son qarori bilan Vazirlar Mahkamasi o'zbek tilining lotin imlosiga asoslangan yangi alifbo qoidalarini tasdiqladi.

21 1999- yil 29-martda 140-son qaroriga ilova qabul qilinib, unda ish yuritish va ijro nazoratini tashkil etish bo'yicha namunaviy yo‘riqnoma berildi.