2- mavzu Biznesda boshqaruv qarorlariga qo’yiladigan talablar Reja Biznesda qarorning maqsad va vazifalari

2.1-chizma. Boshqaruv qarorlari unsurlari. 
Mahlumki, qaror qabul qilish zaruriyati mavjud amaldagi holatning 
muammoni hal etish uchun talab etiladigan holatga mos tushmasligi natijasida 
yuzaga keladi. Ana shu yerning o’zida muammo kelib chiqadi. Bu muammoning 
yechimi quyidagi savollarga javob berishni talab qiladi: 
• Nima qilish kerak (masalan, istehmolchilarning yana qanday yangi 
talablarini qondirish kerak yoki mahsulotning qanday sifat ko’rsatkichlarini 
yaxshilash lozim)? 
• Qaysi vositalarni (qanday texnologiyani) qo’llash lozim? 
• Ishlab chiqarish harajatlari qay darajada, qanday miqdorda bo’lishi 
kerak? 
• Kim javobgar bo’lishi kerak? 
• Kimga va qaysi bahoda sotish lozim? 
• Bu ishlab chiqarish yoki xizmat investorga va jamiyatga nima beradi? 
• Qaysi muddatlarda bajarilishi kerak? 
Qaror qabul qilishda rahbarning vakolati va javobgarligi muhim 
ahamiyatga ega. Mahlumki, xar bir rahbar qabul qiladigan qarorning doirasi har 
xil bo’ladi. Masalan, usta (master) asosan tezkor tusdagi kundalik masalalarga 
doir, tsex boshlig’i xuddi shu tezkor masalalar yuzasidan tsex va ish 
uchastkalarining ishini muvofiqlashtirishga, o’zaro moslashtirishga doir qarorlar 
qabul qiladi. Direktor (rais) asosan istiqboldagi masalalar bo’yicha qaror qabul 
qiladi. 
Turli rahbarlar qaror qabul qilishga turlicha yondoshadilar. Masalan, 
ulardan bahzilari qarorni mustaqil qabul qiladi, uning natijasini talab 
etilgandagina yuqori turgan rahbarlarga mahlum qiladi, boshqalari yuqori turgan 
rahbar bilan kelishmay turib hech qanday qaror qabul qilmaydi. Uchinchi turdagi 
rahbarlar mustaqil qaror qabul qilishdan cho’chiydi, o’z rahbari ko’rsatmasini 
kutib o’tiraveradi. 
Har qanday darajadagi rahbar o’z huquq va burchlarini, mashuliyat va 
javobgarligini, o’z vaqtida qabul qilinmagan yoki kechiktirib qabul qilingan qaror 

---

uchun javobgar bo’lishini aniq tasavvur qilishi kerak. Rahbar zimmasiga 
yuklangan vazifalar yuzasidan bir marta va uzil-kesil qaror qabul qilishga 
erishmog’i lozim. Har qanday mayda-chuyda narsalar yuzasidan yuqori turgan 
rahbarlarga murojaat qilaverish, birinchidan, ularni ishdan chalg’itsa, 
ikkinchidan, bu rahbarning bilim doirasi torligidan, o’z sohasini yaxshi 
bilmasligidan, o’z vazifasini uddalay olmayotganligidan dalolat beradi. Har 
qanday rahbar ham, qolaversa oddiy xodim ham o’z zimmasiga yuklatilgan 
vazifalarni tezkorlik bilan hal qilishni o’zining burchi ekanligini yaxshi bilishi 
kerak. 
Ko’ndalang turgan masalalar yuzasidan bir marta va uzil-kesil qaror qabul 
qilishga erishmoq kerak. Boshqaruvning har bir bo’g’ini o’z ishini bajarishi 
kerak, yuqori organlarga hadeb murojaat qilinaversa, ular yirik muammolar bilan 
shug’ullanishga yetarli vaqg topa olmay qolishlari mumkin. Quyi organlar o’z 
huquqlari doirasidagi masalalarni tezkor hal qilishlari mumkin.