2-Mavzu. Sotsiologiya fanining strukturasi Reja: Sotsiologiya fani strukturasining tarkibiy qismlari 2

 

 

Sotsiologiyada maxsus va tarmoq yo‘nalishlar 

Sotsiologiya  faning  tarixiy  rivojlanishi  davomida  unda  maxsus  va  tarmoq 

yo‘nalishlar paydo bo‘ldi.  

Sotsiologiyada  bugungi kunda  maxsus  yo‘nalishlar qatoriga kiruvchi ayrim 

nazariyalar  sotsiologiya  asoschilari  tomonidan  ishlab  chiqilgan  bo‘lsada,  maxsus 

yo‘nalishlar XX asrning birinchi yarmida neopozitivizm asosida shakllandi. Jamiyat 

taraqqiyotiga  taalluqli  bo‘lgan  sotsial  institutlar,  boshqaruv  shakllari,  sotsial 

munorsabatlar  va  sotsial  harakatlar, gruh  xarakteri  va  tafakkkuri  kabi  masalalarni 

chuqurroq  o‘rganish  ehtiyoji  oqibatida  sotsiologiyada  maxsus  yo‘nalishlar  paydo 

bo‘ldi.  Ularning  qatoriga  bugungi  kunda  institutsional  sotsiologiya,  shaxs 

sotsiologiyasi,  sotsial  harakat  va  sotsial  munosabatlar  sotsiologiyasi,  taraqqiyot 

sotsiologiyasi, o‘zaro harakat sotsiologiyasi, sotsial struktura sotsiologiyasi.  

Tarmoq  yo‘nalishlarning  eng  rivojlanganlari  qatoriga  sanoat  sotsiologiyasi, 

deviant xulq-atvor sotsiologiyasi va jamoatchilik fikri sotsiologiyasi kabilar kiradi. 

Tarmoq  sotsiologiyasi  amaliy  tadqiqotlar  uchun  asos  hisoblanadi.  Ular  ijtimoiy 

hayotning turli tomonlarini tadqiq qilish orqali xususiy va maxsus nazariyalarning 

rivojiga yordam beradi, fundamental sotsiologiya rivojiga ta'sir ko‘rsatadi. 

Bugungi kunda sotsiologiyada umumsotsiologik nazariyalarni bevosita tadqiq 

etishga mo‘ljallangan yo‘nalish – makrosotsiologiya; maxsus (xususiy) sotsiologik 

nazariyalar  asosiga  quriluvchi  tadqiqot  yo‘nalishi  – o‘rta  darajadagi sotsiologiya; 

byevosita  empirik sotsiologik  tadqiqotlar  bilan  shug‘ullanuvchi  mikrosotsiologiya 

bo‘limlari mavjud.