20. Rasmiy-idoraviy uslubning qo‘llanilishi

20. RASMIY-IDORAVIY USLUBNING QO‘LLANILISHI

Tayanch so‘z va iboralar:ichki hujjat, tashqi hujjatlar, rasmiy yozishma, qarorlar, buyruq, shartnoma, ariza, farmon, tushuntirish xati. Ish yuritishning paydo bo‘lishi ilk Bobilning miloddan avvalgi 1792-1850 yillardagi shohi Xammurapining adolatpesha qonunlar majmui, undan ham qadimroq shoh Ur-Nammu (miloddan avvalgi 2112-2094 yillar)ning qonunlari va boshqa manbalarining mavjudligi “hujjatlar” deb ataladigan tartibot vositalarining nechog‘li olis va murakkab tarixga ega ekanligini ko‘rsatadi. Kishilik jamiyatining taraqqiyoti, ijtimoiy-iqtisodiy tuzumlarning almashina borishi, aniqrog‘i kishilar o‘rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlarning takomillasha borishi barobarida hujjatlar ham takomil topib borgan. Sharqda X-XIX asrlarda yorliq, farmon, noma, bitimlar, arznoma, qarznomalar, vasiqa, tilxat yoki mazmunan shunga yaqin hujjatlar nisbatan keng tarqalgan.

• Tayanch so‘z va iboralar:ichki hujjat, tashqi hujjatlar, rasmiy yozishma, qarorlar, buyruq, shartnoma, ariza, farmon, tushuntirish xati. Ish yuritishning paydo bo‘lishi ilk Bobilning miloddan avvalgi 1792-1850 yillardagi shohi Xammurapining adolatpesha qonunlar majmui, undan ham qadimroq shoh Ur-Nammu (miloddan avvalgi 2112-2094 yillar)ning qonunlari va boshqa manbalarining mavjudligi “hujjatlar” deb ataladigan tartibot vositalarining nechog‘li olis va murakkab tarixga ega ekanligini ko‘rsatadi. Kishilik jamiyatining taraqqiyoti, ijtimoiy-iqtisodiy tuzumlarning almashina borishi, aniqrog‘i kishilar o‘rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlarning takomillasha borishi barobarida hujjatlar ham takomil topib borgan. Sharqda X-XIX asrlarda yorliq, farmon, noma, bitimlar, arznoma, qarznomalar, vasiqa, tilxat yoki mazmunan shunga yaqin hujjatlar nisbatan keng tarqalgan.

XIX asrda Qo‘qon xonligida keng tarqalgan hujjatlardan biri pattalardir. Pattada ma’lum kishiga muayyan miqdordagi pul, mahsulot, urug‘(don) yoki boshqa narsalarni berish lozimligi haqida ma’lumot aks ettirilgan. Oktabr to‘ntarishidan keyin Turkiston o‘lkasining 1918-yildagi Asosiy qonunida o‘zbek va rus tillari davlat tili deb e’lon qilingan. Holbuki, o‘sha davrdagi o‘lka nufuzining 37% o‘zbeklar 35% qirg‘izlar (qozoqlar bilan) 17% tojiklar va atigi 7% ruslar tashkil qilgan. Bu hol hisobga olinsa, davlat tilini belgilashdagi mashqning asossizligini aniq ko‘rish mumkin.

• XIX asrda Qo‘qon xonligida keng tarqalgan hujjatlardan biri pattalardir. Pattada ma’lum kishiga muayyan miqdordagi pul, mahsulot, urug‘(don) yoki boshqa narsalarni berish lozimligi haqida ma’lumot aks ettirilgan. Oktabr to‘ntarishidan keyin Turkiston o‘lkasining 1918-yildagi Asosiy qonunida o‘zbek va rus tillari davlat tili deb e’lon qilingan. Holbuki, o‘sha davrdagi o‘lka nufuzining 37% o‘zbeklar 35% qirg‘izlar (qozoqlar bilan) 17% tojiklar va atigi 7% ruslar tashkil qilgan. Bu hol hisobga olinsa, davlat tilini belgilashdagi mashqning asossizligini aniq ko‘rish mumkin.
• Hujjatlarni korxonaning boshqarish jarayonida tuzish, ularni ishlash, saqlash va ulardan foydalanish bilan bog‘liq ishlar umumiy ish yuritishga oiddir. Unda buyruqlarga shaxsiy tarkibda va majlis borishi va rasmiylashtirishning o‘ziga xos xususiyatlari bo‘ladi. Bundan tashqari buxgalteriya va statistika hisobi, rejalashtirish, moddiy texnika ta’minoti va korxonaning boshqa tur faoliyatiga oid hujjatlashtirish tizimi bor, ularning hammasi maxsus ish yuritishga oiddir.