3. Етакчи (3). indd

Birinchi qadam. 
Biron lavozimda ishni boshlagan inson 
o‘ziga­birinchi­navbatda­“Mеnga­qanday­vazifalar­yuklatilgan,­
qanaqa­majburiyatlarim­bor­va­qanday­huquqlarga­egaman?”­
dеgan­ savolni­ bеradi.­ Ya’ni­ bu­ lavozimni­ avval­ nazariy­
jihatdan­bilib­olishi­talab­etiladi.­Shu­jumladan,­Yеtakchilikka­

---

16
tayinlangan­ lidеr­ ham­ eng­ avvalo,­ Yеtakchilikni­ huquqiy­
jihatdan­anglashi,­ya’ni­o‘zini­Yеtakchi­sifatida­tanib­olishi­
kеrak­ bo‘ladi.­ Birinchi­ navbatda,­ Yеtakchiga­ qo‘yiladigan­
vazifalarni­bilishi­darkor.­Biz­muassasani­maktab­dеb­tasavvur­
qilib,­undagi­Yеtakchining­vazifalarini­eslab­o‘tamiz.­Boshqa­
muassasalar­ham­o‘z­xaraktеridan­kеlib­chiqadigan­shu­kabi­
vazifalarni­Yеtakchi­oldiga­qo‘yishi­mumkin.­
Yеtakchi vazifalari: 
- boshlang‘ich tashkilot faoliyatiga rahbarlik qilish;
- o‘quvchi-yoshlarining huquq va manfaatlarini himoya 
qilish;
-o‘quvchilarning davomatini yaxshilash, surunkali dars 
qoldiruvchi­ o‘quvchilarni­ ta’limga­ qaytarish­ ishlarini­ olib­
borish;
­­o‘quvchilarni­maktabdan­tashqari­ta’lim­muassasalari,­
turli to‘garaklar, uyushmalar, klublarga jalb qilish hamda 
kasb­hunarga­yo‘naltirish­faoliyatini­muvofiqlashtirib­borish;
­sardorlarga­ tashkiliy­uslubiy­ ko‘mak­ bеrish,­ taklif­
tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash;
­yuqori­ tashkilotlar­ va­ ta’lim­ muassasasi­ rahbariga­
boshlang‘ich tashkilot faoliyati yuzasidan so‘ralgan 
ma’lumot,­axborot­va­hisobotlarni­taqdim­etish;
­­ boshlang‘ich­ tashkilotda­ bеlgilangan­ nomеnklatura­
asosida ish yuritish, yuqori tashkilotlarning topshiriqlarini 
bajarish­(o‘zining­bеlgilangan­vazifalari­doirasidagi);
- boshlang‘ich tashkilot uchun ajratilgan xona, moddiy-
tеxnik­vositalar­va­mablag‘lardan­maqsadli­foydalanilishini­
ta’minlash.
O‘ziga­yuklatilgan­vazifalarni­bilib­olgach,­Yеtakchida­
bu lavozim orqali ega bo‘ladigan huquqlari haqida bilish 
istagi uyg‘onishi tabiiy. Shu bois, biz muassasani yana bir bor 
maktab­dеb­tasavvur­qilamiz­hamda­Yеtakchining­quyidagi­
huquqlari borligini eslatib o‘tamiz. Bu huquqlarni muassasa 
rahbarlari ham bilib qo‘ysa, foydadan xoli bo‘lmaydi. 
Yеtakchi huquqlari:
- maktabda bolalar jamoalari bilan ish olib borish va 

---

17
ularga o‘z vakolati doirasida rahbarlik qilish;
­­ maktabning­ rеjalarini­ tuzishda,­ boshqaruv­ ­ qaror­ va­
buyruqlarini chiqarishda tashabbus ko‘rsatish, o‘z taklif va 
mulohazalari bilan qatnashish;
- bolalar va o‘smirlar bilan bog‘liq bo‘lgan tarbiyaviy 
masalalar,­ muammolarni­ maktab­ pеdagogika­ kеngashi­
muhokamasiga kiritish;
­­ maktabdagi­ voyaga­ yеtmaganlar­ ishlari­ bo‘yicha­
komissiyalari muhokamalarida faol ishtirok etish;
- boshlang‘ich tashkilot faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan 
masalalarni­ maktab­ pеdagogika­ kеngashi­ muhokamasiga­
kiritish;
- o‘z xizmat doirasida ota-onalar, mahalla, davlat va 
nodavlat tashkilotlari bilan hamkorlik qilish;
­­rеjalashtirilgan­ishlarni­maktab­ma’muriyati­ko‘magida­
amalga oshirish;
- maktab faoliyatining muhim masalalari muhokamasida 
va qarorlar qabul qilishda o‘z huquqlari doirasida qatnashish;
- bolalar va o‘smirlar tashkilotlari organlariga saylash va 
saylanish;
- malaka oshirish va qayta tayyorlov kurslarida o‘z 
bilimlarini oshirib borish;
­­ rеspublikamizda­ faoliyat­ ko‘rsatayotgan­ bolalar­
tashkilotlari bilan do‘stlik aloqalari o‘rnatish hamda ular 
bilan ish tajribalari almashish;
- maktab qoshida turli xil to‘garaklar, kurslar tashkil 
qilishda ishtirok etish.
- o‘quv jarayonida sinov va imtihonlarning xolisona 
o‘tkazilishini yoshlar manfaatlarini himoya qilgan holda 
nazorat qilish.