3-Laboratoriya ishi Mavzu: Yo‘l poyi gruntining zichlanganlik darajasi va elastiklik modulini tezkor usulda aniqlash (Dornii) Ishdan maqsad

3-Laboratoriya ishi
Mavzu: Yo‘l poyi gruntining zichlanganlik darajasi va elastiklik modulini tezkor usulda aniqlash (DorNII)


Ishdan maqsad: Ishni maqsadi: Avtomobil yo‘lini qurishda yo‘l poyi gruntini zichlik koeffitsientini va elastik modulini aniqlash.
Asosiy ma’lumotlar: Yo‘l poyini turg‘unligi, mustahkamligi va barqarorligi uning gruntlarini katoklar va boshqa zichlash mashinalari bilan qatlamma-qatlam normativ qiymat darajasigacha zichlash bilan ta’minlaniladi. Bog‘langan gruntdan qurilgan yo‘l poyi zichlik koeffitsienti bilan belgilanadi.


(1)

bu yerda: -ko‘tarma grunti skletini o‘rtacha hajmiy vazni, g/sm³;

-shu gruntni normativ yoki loyihadagi hajmiy vaznini qiymati, g/sm³ .
Yo‘l poyi gruntini zichlik darajasi MKN, QMQlar va loyihalarda me’yorlangan va ayrimlari 4-jadvalda keltirilgan.

Gruntni minimal zichlik koeffitsient qiymati

4-jadval

Yo‘l poyi qismi	Yo‘l poyi yuzasiga nasbatan qatlam chuqurligi, m	Yo‘l iqlim zonasi
		IV	V
Yuqori qismi	1,5	1,03-0,98	1,00-0,95
Pastki suvlanmaydigan qismi	1,5-6,0	0,95	0,95
Pastki suvlanadigan qismi	1,5-6,0	0,98	0,95
Fasliy muzlash qatlami	1,2	1,00-0,98	0,98-0,95

Gruntlarni optimal namligi va maksimal zichlik haqidagi ma’lumotlar 5-jadvalda keltirilgan.
Gruntning optimal namligi va maksimal zichligi
5-jadval

t/r	Grunt nomi	Grunt skletini maksimal zichligi, g/sm^3	Optimal namlik, %	Oquvchanlik chegarasidagi namlik
1	Qum	1,88	12
2	Supes	1,80	11
3	Changdor supes	1,62	20
4	Og‘ir suglinok	1,95	19
5	Suglinok	1,74	19
6	Glina	1,70	23

Yo‘l poyini mustahkamligini hisoblashda gruntni zichlik koeffitsienti emas, balki uning amaldagi moduli qiymatidan foydalaniladi. Hozirda gruntni zichlik koeffitsienti va nisbiy namlik qiymati orqali nomogramma yordamida yo‘l poyini modulini aniqlash mumkin.
Nisbiy namlik , (2)
bu yerda; , - gruntning amaldagi va oquvchanlik chegarasidagi
namligi.
III. Materiallar, o‘lchash asbob uskunalari.

1. 
   Grunt namunalari.
   
2. 
   Gruntni plastikligi, optimal namligi, maksimal zichligi, tabiiy namligi haqida ma’lumotlar.
   
3. 
   DorNII penetrametri (2-rasm).
   
4. 
   Grunt zichlash koeffitsienti, nisbiy namlik va zarba soni bo‘yicha elastik moduli aniqlash nomogrammasi (3-rasm).
   

Ishni bajarish tartibi.

Laboratoriya ishi 4-5 kishilik kichik guruhlarga bo‘linib bajariladi.
1. Xususiyati oldindan ma’lum grunt olinadi va shu gruntni yo‘l poyidagi tabiiy namligi W % va nisbiy namligi 2-formuladan aniqlanadi.
2. O‘rganilayotgan yo‘l poyida DorNII penetrametri bilan oralig‘i 0,10-0,15 m. kam bo‘lmagan uchta nuqtada o‘lchash ishlari bajariladi. Bunda DorNII penetrametrini ishchi qismi to‘liq , 10 sm chuqurlikka gruntga botguncha zarbalar beriladi va o‘rtacha qiymat olinadi.
3. Olingan natijalar 63-jadvalga yoziladi.
Tajriba natijalari
6-jadval

t/r	Grunt turi	Oquvlanlik chegarasidagi namlik,%	Yo‘l poyidagi gruntni tabiiy namligi, %	Nisbiy namlik Wnis %	Zarbalar o‘rtacha soni
1	Supes
2	suglinov
3	glina
4

DorNII penetrametri



2-rasm. 3 - rasm. Gruntlarni zichlashtirish koefitsienti va elastiklik
modulini nisbiy namlikka qarab aniqlash nomogrammasi.

4.Tajribadan olingan natijalar bo‘yicha 3-rasmdagi nomogrammadan yo‘l poyini ishchi qatlamini zichlik koeffitsienti va elastiklik moduli aniqlanadi.

Qisqacha hisobot
Laboratoriya ishlari natijalari va hisobot ishlari tahlil etilib, normativ hujjat yoki loyiha qiymatlariga solishtiriladi. Yo‘l poyi grunti zichlik koeffitsienti va elastik moduli baholanadi.
Xulosa.
Yo‘l poyini gruntini zichlik koeffitsienti va elastiklik moduli bo‘yicha olingan natijalarni yo‘l poyini qurish texnologiyasi sifatini boshqarishda, tayyor yo‘l poyi uchastkasini qabul qilishda va foydalayotgan avtomobil yo‘lni texnik holati haqida fikr yuritiladi.
Nazorat savollari
1. Gruntni optimal namlash va maksimal zichligi qandapy aniqlaniladi.
2. Yo‘l poyi grunti qanday zichlik koeffitsientiga ega bo‘lishi kerak.
3. Yo‘l to‘shamasi konstruksiyasini hisoblashda yo‘l poyi grunti qanday elastik moduli qiymatlari belgilangan.