3-ma’ruza. Momentlar nazariyasi reja: Kuchning nuqtaga momenti. Kuchning oʻqqa nisbatan momenti

2. Kuchning oʻqqa nisbatan momenti 

Jismning  biror  oʻq  atrofidagi  aylanma  harakatini  kuchning  oʻqqa  nisbatan 

momenti xarakterlaydi.  

Fazoda  ixtiyoriy  joylashgan  kuchlar  sistemasi  ta’siridagi  jismning 

muvozanatiga  doir  masalalarni  yechishda  kuchning  oʻqqa  nisbatan  momenti 

tushunchasi kiritiladi.  

Kuchning o`qqa nisbatan momenti deb, kuchning oʻqqa perpendikulyar qilib 

olingan  tekislikdagi  proyeksiyasidan  oʻq  bilan  tekislikning  kesishgan  nuqtasiga 

nisbatan olingan momentiga aytiladi (3.6-rasm) [8].  

Kuchning oʻqqa nisbatan momentining matematik ifodasi: 

𝑚

𝑧

(𝐹⃗) = 𝑚

0

(𝐹⃗

𝑥𝑦

) = ±𝐹

𝑥𝑦

∙ ℎ                                  (3.3) 

formula bilan ifodalanadi. 

 

3.6-rasm. 

 

Agar kuch qoʻyilgan A nuqtaning koordinatalarini x, y, z bilan; 

𝐹⃗ kuchning 

koordinata oʻqlariga proyeksiyalarini esa F

x

, F

y

,  F

z 

orqali belgilasak  (3.7-rasm), u 

holda kucning oʻqqa nisbatan momentini analitik ifodasi quyidagicha boʻladi: 

 

 

---

 

3.7-rasm. 

Agar  kuchning  ta'sir  chizigʻi  oʻqqa  parallel  yoki  oʻqni  kesib  oʻtsa,  uning 

mazkur oʻqqa nisbatan momenti nolga teng boʻladi.