4- mavzu: Ijtimoiy tuzilmalar sotsiologiyasi

IJTIMOIY ME'YORNING QO’YIDAGI ASOSIY TURLARI MAVJUD:

• Huquqiy
• Axloqiy
• Diniy
• Urf-odatlarga oid me'yorlar .

4- reja sharq va g’arb sotsiologlarining xulq-atvor tadqiqotlari.

• Sanksiya –«rag’batlantirish yoki jazolash turlari bo’lib, ular yordamida ijtimoiy maqbul bulgan xulq-atvor me'yorlari mustahkamlanadi».1
• Sanksiya boshqalar tomonidan individ yoki gurux xulqiga bildirilgan reaksiya bo’lib, uning maqsadi - mazkur ijtimoiy me'yorning bajarilishini kafolatlash. Sanksiyalar rag’batlantiruvchi va jazolovchi turlarga bo’linadi.
• Formal sanksiya normalarga rioya qilishni kafolatlaydigan tashkilot yoki guruh bo’lgan joyda mavjud bo’ladi.
• Noformal sanksiyalar – nokomformlikka nisbatan kamroq uyushgan va ko’pincha o’z-o’zidan kelib chiqdigan reaksiyadir.
• Rasmiy reaksiyalar – sud va xuquq tizimidagi jazo bilan bogliq. Jinoyatlarni sud qilish, qamoqqa olish, yo’l qoidalarni buzishning ko’pchiligi jarima yoki haydovchilik xuquqidan maxrum qilish yuli bilan jazolanadi va bu jazolar haydovchilarning yo’l qoidalarini buzmasliklariga sabab bo’ladi.