4 – mavzu: Мoddiy oqimlarni boshqarish

Moddiy oqimlarni boshqarish tizimlari

Moddiy oqimlarni boshqarish tizimi deb ichki ishlab chiqa- imi In logistik tizim doirasida moddiy oqimlarni nazorat qilish va

lashlirishni shakllantirishning tashkiliy mexanizmi tushuniladi.
Moddiy oqimlarni boshqarishning bir qancha tizimlari mavjud:
MRP (Materials Requirements Planning) — materiallarga bo‘lgan ehtiyojni rejallashtirish;DRP (Distribution Requirements Planning) — resurslarning laqsimlanishini rejalashtirish;
JH (Just In Time) — moddiy va axborot oqimlarini «aniq va vaqtida» tamoyili bo‘yicha boshqarish;
KANBAN — «aniq va vaqtida» tamoyili bo‘yicha moddiy oqimlarni operativ boshqarishning axborot ta’minoti;
OPT (Optimized Production Tehnology) — ishlab chi­qarishni optimallashtirish texnologiyasi.

Materiallarga bo‘lgan ehtiyojni rejalashtirish — bu ishlab chiqarishning zarur moddiy resurslarga boigan ehtiyojini rejalashtirishning avtomatlashtirilgan tizimi. MRP rejadagi masala- lardan chetlanishlami hisobga olgan holda aniq vaqt masshtabida buyurtmalar bajarilishini rejalashtirishni hamda ishlab chiqarish zaxiralari nazoratini amalga oshiradi. MRPning asosiy maqsadlari bo'lib quyidagilar hisoblanadi: moddiy resurslarga bo'lgan ehtiyoj- ning kafolatli qondirilishi; zaxiralarni minimal darajada ushlab turish; ishlab chiqarishni, materiallarni xarid qilish va yetkazib berishni rejalastitirishning aniqligini oshirish.

Resurslar taqsimlanishini rejalashtirish chiqib ketayotgan tovarlarni boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimi sifatida tasnif- lanishi mumkin. U MRP ning oynadagi aksi bo‘lib, xuddi shunday logika, vositalar va metodlardan foydalanadi. Tizimning asosiy funksiyalari qatoriga quyidagilar tegishli: taqsimot zanjirining har xil darajalarida (markaziy — pereferik omborlar) zaxiralar va kelib tushishlarni rejalashtirish; mahsulot taqsimotining axborot ta’mi- noti; vuk tashishni rejalashtirish. Ishlab chiqarishning asosiy grafigi talabni bashoratlash asosida shakllantiriladi. Shunday qilish DRP mahsulotning ishlab chiqarish va sotish funksiyalarini birlashtirish imkonini beradi hamda logistik xarajatlami transport xarajatlar va tovar harakatiga ketadigan xarajatlami qisqartirish hisobiga optimallashtiradi. MRP va DRP turtib boruvchi tizimlar turiga kiradi.
Moddiy va axborot oqimlarini boshqarishda integral!ashgan tizim ishlab chiqarish jarayoni hamda u bilan bogMiq bo‘lgan ta’minot va soiuv tizimlari bitta uzluksiz oqimlar sifatida namoyon bo‘ladi. Moddiy oqimlarni umumiy tizimda boshqarish muddat- larni teskari rejalashtirish asosida amalga oshiriladi. Ishlab chi- qaruvchi ishning tugatilgan rejasiga va grafigiga ega emas, u umuman buyurtmalar bilan emas, balki shu mahsulot iste’mol- chisining aniq buyurtmasi bilan bogMartgan va o‘zining ishini shu buyurtma chegarasida optimallashtiradi. Hamma bo‘linmalar uchun faqat o‘rtalashtirilgan (1 oyga) rejalar tuziladi, ularni deka- rlnl.ir (kun, soat) bo‘yicha rejalashtirishni esa, detallami topshirish muddatlarini va olingan buyurtma hajmini hisobga olgan holda isli bajaruvchilar amalga oshiradi.