4-Laboratoriya ishi Mavzu

4-Laboratoriya ishi

Mavzu:Ketma-ket qo`zg`atishli o`zgarmas tok motorining statik tavsiflarini tadqiq qilish. Ketma-ket qo`zg`atishli o`zgarmas tok motorining magnit oqimi o`zgargandagi statik tavsiflarini tadqiq qilish.

Laboratoriya ishidan maqsad: Ketma- ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelining dvigatel rejimida va tormozlash rejimida elektromehanikaviy va mehanikaviy tavsiflarini o’rganish, hisoblash yo’li bilan olingan ω=ƒ(I) yoki ω=ƒ(M) bog’lanishlarini laboratoriya qurilmasida tajriba o’tkazish yo’li bilan olingan ma’lumotlar bilan solishtirib tekshirish.

Laboratoriya ishining dasyuri

1. 
   Laboratoriya qurilmasining elektr jihozlari bilan tanishish va elektr mashinalarining pasportida berilganlarni yozib olish.
   

Hisoblang va quring.

1. 
   Dvigatelning tabiiy mehanikaviy tavsifini;
   
2. 
   Quyida berilgan qiymatlar uchun dvigatelning sun’iy mehanikaviy tavsiflarini:
   

a/ yakor zanjirida R_n1 va R_n2 qo’shimcha rezistorlar bo’lganda, tajriba R_n1=2.8 Om va R_n2=4.5 Om bo’lganda o’tkaziladi.
b/ yakorni shuntlovchi rezistorlar bo’lganda:
R_sh1 va R_bsh2 bo’lganda R_n1=const,
R_n1 va R_n2 bo’lganda R_sh1=const,
R_sh1=11,2 Om, R_sh1=5,6 Om.
v/ dvigatelning magnit oqimi o’zgarganda:
R_n=1,6 Om bo’lganda i_к1=0,9 i_кn, i_k2=0,8 i_kn.
Dvigatelning tormoz rejimidagi tavsiflarini hisoblang va quring:
1.Qo’zg’atish toki I=I_n va I=1,2 I_n bo’lganda dinamik usulda tormozlash uchun R_n1 va R_n2 rezistorlarini qiymatini hisoblang.
2.Teskari ulash yo’li bilan tormozlash uchun R_рr1va R_рr2 rezistorlarini qiymatini hisoblang.
II. Dvigatel rejimida lektromehanikaviy va mehanikaviy tavsiflari

1. 
   Dvigatelning tabiiy va sun’iy tavsiflarini olish uchun elektr shemasi yig’ilsin.
   
2. 
   U=U_n=const, R_n=0 bo’lganda tabiiy tavsifni oling va quring, ω=ƒ(I_ya), ω=ƒ(M).
   
3. 
   Dvigatelning yakoriga R_n1 va R_n2 rezistorlarning ikki hil qiymatlarida reostatli tavsiflarini quring.
   
4. 
   U=U_n=const bo’lganda va yakor rezistor bilan shuntlanganda quyidagi hollar uchun sun’iy tavsiflarini quring.
   

a / R_sh1va R_sh2 bo’lganda R_n1=const,
b / R_n1 va R_n2 bo’lganda R_sh1=const.

5. 
   Dvigatelning magnit oqimi o’zgarganda qo’zg’atish tokining i_k1 va i_k2 qiymatlari uchun va R_n=2,9 Om bo’lganda sun’iy tavsiflarini quring.
   
6. 
   2,3,4,5 punktlarga binoan turli hil yuklanish rejimlari o’rnatib asboblarning ko’rsatishlarini 2-1- jadvalga yozib oling. So’ngra lozim bo’lgan hisoblashlarni bajaring, grafiklarni quring va ularni hisoblashlar natijasida olingan grafiklar bilan solishtiring.
   

2.1-jadval

A1^*	0,2	0,4	0,6	0,8	0	1,2	1,4
V1^*
Vтg^*
V2^*
A2^*
M1^*
M2^*
ω^*

Ilova: V_тg asbobining ko’rsatishini K= 1,8 koeffisentiga ko’paytirish lozim, shund sinalayotgan dvigatelning tezligini rad\s da olamiz, ya'ni’IB=1,8 I\s.
7. Bajarilgan laboratoriya ishidan hisobot tuzing.
III.Tormoz rejimida elektrmehanikaviy va mehanikaviy tavsif lari.

1. 
   Tormoz rejimida dvigatelning tavsiflarini olish uchun shema yig’ilsin.
   
2. 
   Tavsiflarni oling va quring.
   

a / R_q1 va R_q2 qarshiliklari ulanganda o’z-o’zidan qo’zg’atish bilan dinamik usulda tormozlaganda;
b / Sinalayotgan dvigatelning yakori zanjiriga R_рr1 va R_рr2 reostatlari kiritilgandan teskari ulash yo’li bilan tormozlashda.
3. O’z- o’zidan qo’zg’alish bilan dinamik tormozlashda, teskari ulab tormozlashda va dvigatel tarmoqdan uzilganda o’zining to’htash vaqtlarini o’lchang. O’z- o’zidan qo’zg’alishi bilan dinamik tormozlashda va teskari ulash bilan tormozlash vaqtlarini o’lchashda hisoblash asosida olingan rezistorlardan foydalaning.
4.2-a va b punktlarga binoan turli hil nagruzka rejimlari o’rnatib o’lchov asboblarining ko’rsatishlarini 2.2-jadvalga yozib oling. So’ngra lozim bo’lgan hisoblashlarni bajaring, grafiklarni quring va ularni hisoblash yo’li bilan aniqlangan ma’lumotlar bilan solishtiring.

2. 
   - jadval
   

A1^*	-0,2	-0,4	-0,6	-0,8	-1,0	-1,2
V1^*
Vтг^*
V2^*
A2^*
M1^*
M2^*
Ω^*

Laboratoriya qurilmasining bayoni
Ketma- ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelining hamma rejimlarida elektromehanikaviy va mehanikaviy tavsiflarini tajriba o’tkazib tadqiq qilish uchun laboratoriya qurilmasi, mustaqil qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelida foydalanilgan agregatga o’hshab, to’rtta mashinadan iborat (2.1-rasm) agregatdir.

2.1-rasm.

Sinalayotgan dvigatelning (SD) qo’zg’atish cho’g’amidagi PP4 qayta ulagichi 1 va 2 holatlarga qayta ulanadi; SD ning yakor zanjiridagi PP3 qayta ulagichi 3 va 4 holatlarga qayta ulanib, qo’shimcha qarshiliklarni yakor zanjiriga parallel ulaydi. ABI, AB2, AB3 lar yordamida yakor zanjiriga ketma-ket ulangan qo’shimcha qarshiliklar shuntlanadi.

Shemadagi qayta ulash elementlarining dastlabki holati:

1. 
   AB1, AB2, AB3 avtomatlari uzilgan holatda,
   
2. 
   Paketli qayta ulagichlar:
   

a / PP1-1 holatda,
b / PP2-1 holatda,
v / PP3 va PP4 –nol holatida.

3. 
   ABC, ABN avtomatlari –ochiq holatda.
   

Ishga tushurish tartibi

1. 
   Yuklash agregatlari shitining panelidagi shtepsil rozetkasi yordamida stend yuklash agregatiga ulanadi.
   
2. 
   Yuklash mashinalari shitida lozim bo’lgan yuklash agregati ulanadi.
   
3. 
   ABC avtomati yordamida stend kuchlanishi 110 V li o’zgarmas tok manba’iga ulanadi.
   
4. 
   LATR dastasini burab, moslovchi voltmetr V_м ning ko’rsatishiga qarab stenddagi yuklash mashinasining e.yu.k.i va yuklash agregatining e.yu.k.lari tenglashtiriladi (bunda V_м voltmetrning ko’rsatishi nolga teng bo’lishi kerak.
   
5. 
   ABN avtomatini ulab yuklash mashinalarining elektrik kommutatsiyasi bajariladi. Shunday qilib, endi LATR dastasining holatini o’zgartirib sinalayotgan dvigatelning yukini (nagruzkasini) o’zgartirish mumkin bo’ladi.
   

Dvigatelning pasportida berilganlari

Dvigatellar	Tipi	Pn kVt	Un V	In A	Rya Om	Rкch Om	Nnom ay/mi
/SD/	P-42	6	220	34	0,55	0,039	1100
/IYUM/	PN-85	6,8	115	60	0,17	49	1350
/TG/	ET-7	0,2	110	0,21	-	-	1900

Qisqa nazariy ma’lumotlar

Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatellarining ma’lum seriyalari katologlarida, nominal qiymatlari berilganlari qatorida (P_n , U_n, I_n, n_n) burchak tezligi yoki aylanish chastotasi va momentining yakor tokiga bog’lanishlari ham keltiriladi. Bu bog’lanishlar nisbiy birliklarda (1.2) ifodalangan.

Tabiiy tavsiflari ω=ƒ(I_ya) va ω=ƒ(M) larni hisoblash nisbiy birliklarda keltirilgan universal tavsiflari ω*=ƒ(I_ya^*) va M*=ƒ(I_ya^*) yordamida bajariladi (2.2 va 2.3-rasmlar).
Hisoblash natijalarini 2.3- jadvalga kiritish mumkin.

2.3-jadval

ω^*	2,5	1,7	1,0	0,9	0,8	0,7	0,6
ω=ω^*ωn
Iya^*
Iya=Iya^*Inom
M^*
M=M^*Mnom

Sun’iy mehanikaviy tavsiflarini hisoblash tabiiy tavsiflar yordamida nuqtalar bo’yicha bajariladi. I_yai tokining berilgan qiymatida U_ya va R_yaΣ lardan qat’iy nazar mashinaning magnit oqimi o’zgarmas qiymat Ф_i ga ega bo’ladi.
Demak, quyidagicha yozish mumkin:
ω _ei=U_nom-I_yaiR_yaΣ /KФ_i , (2.1)
ω _ui =[U_ya –I_ya (R_ya + R_ya)]/ KФ_i, (2.2)
Berilgan yakor toki I_yai sun’iy tavsifdagi ω_ui tezligi tabiiy tavsifdagi ω_ei tezligi bo’yicha aniqlanadi:
ω_ui=ω_ei [U_ya-I_yai(R_yaΣ+R_n)]/U_nom-I_yaiR_yaΣ ,
Sun’iy mehanikaviy tavsifni hisoblash natijalari 2.4- jadvalda keltiriladi.