49. Холестерин биосинтези, метаболизм хам баскарылыуы

49. Холестерин биосинтези, метаболизм хам баскарылыуы

Xolesterin sintezin tamiyinlewshi tiykargi substrat acetil KoAnin

acetil qaldiqlari.
Bul proces 35 ten artiq fermentli reakciyalardi oz ishine algan
3 basqishtan ibarat
Biosintezdin birinshi basqishi citoplazmada juz bered
Mevalonat kislota bir qansha ozgerislerge ushiraydi ham onin
5 uglerodli bolimleri kondensaciyalanip 6 izopren birliklerden
quralgan skvalen payda boladi. Ol oz gezeginde tetraciklli topar
saqlawshi lanosterin payda boladi. Bir neshe basqishlardan son
lanasterinnen xolesterin payda boladi.
Xolesterinnin 80%i bawirda, 10%i jinishke ishek kletkalarinda
shama menen 5%i teri kletkalarinda sintezlenedi. Xolesterinnin
sintezi ushin zarur bolgan ferm enler organizmnin koplegen
kletkalarinda bar. Adamnin organizminde bir sutkada sintezlenetugin
xolesterinnin uliwma mugdari 1 g ga baradi.

50.Холестеролды тасыу

Xolesterin bawir ham ishek kletkalarinda sintezlenetugin
lipoproteidler quraminda qanga tusedi. Lipoproteidlerde erkin
xolesterin ham onin efirleri boladi. Al, erkin xolesterin efirleri
lipoprotein bolekshesinin yadrosinda jaylasqan. Qanda lipoprotein
boleksheleri bir-biri menen qarsi kelgende xolesterin bir boleksheden
ekinshisine diffuziyalanip otedi. Bunday almasiw eki tarepleme boladi
da, biraq basqa barliq lipoproteinlerden ZILga kobirek xolesterin otip
turadi.
Quraminda tiykarinda birikken xolesterin
saqlawshi ZYLler bawir ham ishek kletkalarina Endocitoz joli menen
otip onda boleklenedi.
Xolesterinnin organizmnen shigarip jiberiw joli da eki turli:
bawirda xolesterinnin ot kislotalarina aylaniwi ham olardin ishek
arqali shigarip taslaniwi ham ozgermegen xolesterindi ot quraminda
ishekke tusip shlak quraminda ajiraliwi joli menen barad

51. Quramali lipidler almasiwi. Fosfolipier ham glikolipider sintezi ham tarqaliwi

Fosfolipidler maydalaniwi fosfolipazalardin tasirinde juz beredi
Glikolipidler uglevod ham lipidlerden quralgan birikpeler bolip,
3 toparga bolinedi.
I. Serebrozidler lignocerin, serebron ham nevron may kislotalar
menen galaktoza yamasa glyukoza birigiwinen payda boladi. Birinshi
marte bas miy quraminda tabilgani ushin da olar sereb roz id le r dep
atalgan.
II. Sulfolipidler bular serebrozidlerdin sulfatli onimleri bolip,
bunda sulfat galaktozani 3 «С » ga biriktiredi. Sulfolipidler nerv
toqima ham kletkalarinin membranalari arqali turli kationlardi
transportirovkalawda qatnasadi.
III. Gangliozidler uglevod boliminde (basqa glikolipidlerden parq
turli monosaxaridlerden quralgan oligosaxaridlerdi tutadi (misali,
glyukoza-galaktoza-N-acetil-neyramin kislotasi). Glikozidlerdin
molekulyar massasi ham komponentleri har qiyli boladi.
52. Липидер алмасыуы бузулуинын биохимиялык тийкары. Семизлик метоболиик синдром, атеросклероз, холеоитийоз, сфинголипидоз

Ateroskleroz birinshi nawbette jurek ishemik keselligi menen

kozge taslanadi.
Organizmde maylardin normadan kop toplaniwi baqlansa,
sem iz lik dep ataladi ham tomendegi jagdaylarda kozge taslanadi:
- Alim entar faktor: qabil etilgen awqattin kaloriyasina
salistirganda jumsalgan energiya tenligi buzilgan halda. Natiyjede
maylar toplanip, semizlik kelip shigadi;
- Gipotalamus ziyanlanganda: belgili bolganinday maylar
almasiwi gormonal basqariwga iye ham gipotalamus ziyanlanganda
ishtey orayinin basqariliwi buzilip ashkozlik halati kozge taslanadi,
kop awqat qabil etiw semizlikke alip keled
- Qalqan tarizli bezdin gipofunkciyasi: qalqan tarizli bez islep
shigaratugin gormonlar uliwma zat almasiwin basqaradi ham bul
gormon mugdarinin azayiwi zat almasiwinin paseyiwine alip keledi.
Natiyjede zapas zatlardin toplaniwi kozge taslanadi.