№5. Tug'ma pastki ichak tutilishi. Girshprung kasalligi

 

16.2-rasm.
 Girshprung kasalligi, yon proeksiyada irigogramma. 
Girshprung kasalligining tashxisini shubhasiz tasdiqlaydigan asosiy 
rentgenologik simptom distal, diametrik kattalashmagan colon yoki rectum 
bo‘limidan proksimal kengaygan qismga konussimon o‘tish hisoblanadi (16.3-
rasm).
 

16.3-rasm. 
Girshprung kasalligida qisilgan qismning kengaygan tomonga konussimon 
o‘tishi. 
Ko‘pincha bu zona to‘g‘ri yoki sigmovid ichakda joylashadi, lekin u yo‘g‘on 

---

ichakning har qanday bo‘limida joylashishi mumkin. Ba’zan retgenogramma 
ma’lumotlari yolg‘on bo‘ladi, bu holatlarda to‘g‘ri ichakning biopsiyasi xatolikdan 
qochish imkonini beradi. Girshprung kasalligida aniq gistologik aganglioz bilan 
yolg‘on rentgenologik kartinaning (ko‘rinadigan o‘tish zonasining yo‘qligi) 
birlashuvi yangi tug‘ilganlar va yo‘g‘on ichak total agangliozi bo‘lgan bemorlar 
uchun xos. Bunday holatlarda qisman ingichka ichak o‘tib bo‘lmasligi bo‘lgan 
bemorda qisqargandek tuyuladigan va silliq qayrilgan colonlarning kichik 
diametrda bo‘lishi agangliozni tasdiqlaydi (rasm..). saqlanadigan ichak qisqarishi 
va kechiktirilgan rentgenogrammalarda (24 soatdan keyin) bariyning ushlanib 
qolishi to‘g‘ri diagnostik omil hisoblanadi, biroq Girshprung kasalligi bo‘lgan 
ko‘pgina bemorlarda bu simptom bo‘lmaydi.
Bariy bilan irrigografiya nafaqat o‘tish zonasini namoyon qilish, balki 
yo‘g‘on ichakli o‘tib bo‘lmaslikning boshqa anatomik sabablarini ham 
differensiyalash imkonini beradi. O‘tish zonasi topilganida biopsiya yordamida 
tashxis tasdiqlanishi kerak. Bunda tashqari, Girshprung kasalligi gistologik 
tasdiqlangan bemorlarda o‘tish zonasining o‘rnatilgan rentgenologik lokalizatsiyasi 
operativ muolajani rejalashtirish va bajarish asosida yotadi.
Diagnostikaning yana bir metodi – afsuski, ko‘pgina jarrohlar qo‘llamaydigan 
anorektal manometriya. Girshprung kasalligi yuqori bosim va proksimal o‘zgarmas 
segmentda faol peristaltika va aganglionar zonada peristaltikaning yo‘qligi (normal 
bosimda), shuningdek, to‘g‘ri ichak cho‘zilishiga javoban rektal sfinkter 
relaksatsiyasi yo‘qligi bilan xarakterlanadi. Manmetriya irrigografiya va rektal 
biopsiya kabi keng qo‘llanilmaydi, chunki maxsus qurilma va vaqt talab qiladi, 
uning natijalari juda ko‘p variantli va yangi tug‘ilganlarda katta yosh bolalaridan 
ko‘ra kamroq to‘g‘ri. Shu bilan birga bu ham Girshprung kasalligida, ham 
anorektal 
nuqsonlarda 
rekonstruktiv 
operatsiyalar 
funksional 
natijalari 
baholanishining muhim metodi.
Manometriya, shuningdek, ultraqisqa aganglionar segmentli Girshprung 
kasalligi diagnostikasida juda yordam beradi. Kasallikning bu shaklida gistologik 
tadqiqotlarda to‘g‘ri ichakdagi ganglioz hujayralar topilishi mumkin, lekin, 

---

manoetriya ma’lumotlariga ko‘ra, ichki sfinkter gipertonusda joylashadi va to‘g‘ri 
ichak cho‘zilishiga javoban bo‘shashmaydi.
Rektal biopsiya juda keng qo‘llaniladi. Tadqiqot uchun material olishning bir 
necha usullari bor. Bu metodning aniqligi o‘ta yuqori, agar u, albatta, tajribali 
bolalar jarrohi yoki morfologlari tomonidan amalga oshirilsa. To‘liq qatlamli rektal 
biopsiya umum qabul qilingan va biopsiya materialini olishning boshqa usullari 
oldida ustunliklarga ega, chunki ham Auerbaxovskiy muskul orasi, ham 
Meysnerovskiy submukoz to‘qimani baholash imkonini beradi. Bu metodning 
qo‘llanilishi umumiy anesteziyani talab qiladi. Keskinlashuvlar (presakral abssess) 
juda kam paydo bo‘ladi.
Shunga o‘xshash umumiy og‘riqsizlantirish talab qilmaydigan metodlar 
punksion va aspiratsion biopsiya hisoblanadi. Punksion metotda biopsiyali qisqich-
ombirchalar ishlatiladi. Olingan materialda ikkala to‘qimaning ham hujayralarini 
topish mumkin. ayrim holatlarda bu metodning kamchiligi materialning jam 
miqdorda olinishi (tadqiqot uchun yetarli bo‘lmagan) va ba’zan biopsiya joyidan 
ko‘p qon ketishi hisoblanadi. Bundan tashqari, bu metodni ba’zan muloqotga kirish 
ancha qiyin bo‘lgan ancha katta yoshdagi bolalarda qo‘llash murakkab.
Faqatgina shilliq va shilliq osti qatlamlar olinadigan rektal aspiratsion 
biopsiyaning mashhur bo‘lishi metodning oddiyligi va uni ambulator sharoitlarda 
qo‘llash mumkinligi bilan tushuntiriladi. Tadqiqotda ganglioz hujayralarning 
yo‘qligi va gipertrofirlangan nervlar namoyon qilinadi (16.4-rasm).