6-Mowzuk: Işiň psihologiki derňewi. Motiw we höwes, şahsyýet Meýilnama

Adamyň kärleri we endikleri

Her kim bilim bilen birlikde başarnyklara we endiklere eýe bolýar. Ussatlygyň birnäçe görnüşi bar (ýazmak, okamak, ýöremek, aýdym-saz çalmak, sport we ş.m.). Bir maksat bilen bir zada ýetmek ussatlyga baglydyr. Kwalifikasiýa ilki bilen aňly, soň bolsa awtomatiki hereket. Islenýän ussatlygy gaýtalap gaýtalamak netijesinde döredilip bilner. Ussatlyk ýönekeý ýa-da çylşyrymly bolup biler. Mysal üçin, maşyn sürmek, aýdym-saz çalmak, hünär

Almak çylşyrymly ussatlyk, dyrnaklamak, kesmek ýönekeý ussatlykdyr. Ussatlyk tejribe netijesinde gazanylýar. Adamyň kärinden has köp endikleri hem bar. Endikler, adamyň ýüreginde kök urýan we onuň zerurlygyna öwrülýän hereketlerdir. Mysal üçin, irden ýuwmak, iýmek, arassa ýöremek. Endikler oňyn ýa-da otrisatel bolup biler. Ativearamaz endikler ýalan sözlemek, içmek we çilim çekmegi öz içine alýar. Şertli refleksiň başarnyklarynyň we endikleriniň newrofiziologiki esaslary emele getiriş mehanizmi. Bu şertli refleks ýönekeý däl, ýöne dinamiki stereotip görnüşindäki şertli reflekslerden ybarat, ýagny gaýtalanmak bilen güýçlendirilýär. Mysal üçin, çaga çagalar bagynda öwrenýänçä ejir çekýär, sebäbi olar içindäki şertleriň dinamiki stereotipini ösdürýärler. Täze öwrenilen endikler öňem ösdürilipdi başarnyklaryna baglydyr. Öňki başarnyklar täzelerine oňyn täsir etse, başarnyklaryň artmagy bolar. Mysal üçin, bir daşary ýurt dilini öwrenen adam başga birini öwrenmekde kynçylyk çekmez. Öňki başarnyk täzesiniň emele gelmegine ýaramaz täsir etse, ussatlyga gatyşmak diýilýär. Mysal üçin, bir ugurda işlän adama başga birine geçmek kyn bolup biler. Adam uzak wagtlap edýän zadyny etmese, başarnygyny ýitirer. Oňa ussatlygy awtomatlaşdyrmak diýilýär. Ussatlygyň emele gelmegi we güýçlenmegi adamyň ýaşyna baglydyr, mysal üçin dil 4-5 ýaşynda çalt öwrenilýär. hünärler 12-13 ýaşynda çalt öwrenilýär. Ussatlygyň güýji, gyzyklanmalara, adamyň aýratyn aýratynlyklaryna, nerw ulgamyna baglydyr. Mysal üçin, kär kärde çalt we melanholiýada haýal emele gelýär.

Şeýlelik bilen, başarnyklar adamyň düzümine uly täsir edýär. Adamyň aýratynlygy onuň sosial gatnaşyklary bilen kesgitlenýär. Ine käbir teklipler: Meşhur psiholog K.K. Platonow, şahsyýetiň "anyk bir adam ýa-da dünýäni döredýän bir predmet" bolandygyny öňe sürýär, LI Bojowiç bolsa "adam öz-özüni tanamak prosesinde" men "düşünjesiniň ýüze çykýandygyny" öňe sürýär. A.N.Lontewiň "Iş, akyl, adam" atly kitabynda adam hakda ajaýyp pikirler bar. "Higherokary dünýä agzybirliginiň durmuşynda hemişelik bolmagyny, ähli ýagdaýlarda şahsyýet hökmünde, başgalaryň we özüňiziň gözüňizde saklaýar."

Bu pikirlerden adamyň özüni duýýan, jemgyýetçilik gatnaşyklarynyň predmeti, öz-özüne düşünmek ukyby bolan aňly barlyk hökmünde ykrar edilýändigi düşnüklidir. Şonuň üçin adamlar jemgyýeti sosial-taryhy prosesleriň täsiri astynda ýetişýär.