7-ma’ruza. Sinxron generatorning parallel ishlashi Ma’ruzarejasi

2.Sinxron generator EYK larining amaliy (Pote) diagrammasi.
Nominal yuklama bilan ishlab turgan SG ning yuklamasi birdaniga uzib qo‘yilgandan keyin rotorning aylanish chastotasi va qo‘zg‘atish tokining qiymati o‘zgartirilmay qoldirilsa SG ning chiqish klemmalaridagi kuchlanish nominal qiymatiga nisbatan U kattalikka oshadi. Buni grafik usulda EYK larning amaliy (Pote) diagrammasidan aniqlash mumkin.
Buning uchun bitta grafikda salt ishlash va qisqa tutashuv xarakteristikalari quriladi. Amaliy diagrammada kattaliklar nisbiy birliklarda beriladi va uni aktiv induktiv xarakterli yuklama ulangan ayon bo’lmagan qutbli sinxron generator uchun qurish tartibi quyidagidan iborat:
1) Ordinatalar o‘qiga 0A = U_N vektori chiziladi;
2) kuchlanish U_N dan _N burchakka orqada qoluvchi I_1N vektori chiziladi;
3) U_N vektorga mashinaning aktiv (I_1Nr₁) va induktiv (jI_1NxP) qarshiliklaridagi kuchlanish pasayishi vektorlarini geometrik qo‘shib nominal yuklamada ishlayotgan SG ning EYK 0C = E_yu aniqlanadi, ya’ni
E_yu = U_N + I_1Nr₁ + jI₁NxP , (4)
bunda xR – reaktiv uchburchagidan aniqlangan Pote qarshiligi (bu qarshilik odatdagi tarqoq induktiv qarshilikdan nisbatan kattaroq bo‘lib qo‘zg‘atish chulg‘amida hosil bo‘lgan tarqoq magnit oqim tuФаyli magnit o‘zakning qo‘shimcha magnit to‘yinishini hisobga oladi);
4) 0 nuqtadan 0S radiusida chizib ordinatalar o‘qida B nuqta hosil qilinadi va undan abstsissalar o‘qiga yordamchi (punktir) parallel chiziq o‘tkazamiz va uning salt ishlash xarakteristikasi bilan kesishgan nuqtasini «K» bilan belgilab, bu nuqtadan abstsissalar o‘qiga perpendikulyar bo‘lgan yordamchi (punktir) chiziq o‘tkazib D nuqta hosil qilinadi va EYK E_yu ni hosil qiluvchi qo‘zg‘atish toki 0_D =I_qo’z aniqlanadi. SG salt ishlagandagi EYK E₀ yuklama ulangan mashinaning EYK Eyu dan bo‘ylama yakor reaksiyasi EYK E_ad qiymatga katta bo‘ladi, ya’ni
E₀ = E_yu.N + E_ad ; (4.25)
5) yakor reaksiyasi EYK E_ad qiymatni hisobga olish uchun yakor reaksiyasining bo‘ylama magnitsizlovchi ta’siriga mos keladigan qo‘zg‘atish toki Iqo’z.a ni aniqlaymiz (buning kattaligi 12.10-rasmda qisqa tutashuv tajribasidan grafik usulda aniqlangan mashina bo‘ylama yakor reaksiyasini kompen-satsiyalovchi qo‘zg‘atish toki I_qo’z.a kabi aniqlanadi); bu kattalik 10-rasmda boshqa masshtabda LG = I_qo’z.a belgilangan;

12.10-rasmda SG ning uch xil xarakterli yuklamaga tegishli cos qiymatlari uchun rostlash xarakteristikalari ko‘rsatilgan.
6) so‘ngra D nuqtadan SD ga  =  +  burchak ostida vektor DK = I_qo’z.a
ni o‘tkazamiz. Markaz 0 dan 0K radius bilan abstsissalar o‘qi bilan N nuqtada kesishguncha yoy chiziladi. U holda 0N = I_qo’z.N qo‘zg‘atish tokining qiymati EYK E0 = NP ga mos keladi. A nuqtadan absissalar o‘qiga parallel qilib AR chiziqni o‘tkazib izlanayotgan U_N ni olamiz:
U_N = [(NP – NR) / NR]100 = [(E₀ – UN) / UN]100. (4.26)