9-mavzu: biznes jarayonlari va ularni hisobga olish

operatsiya. Materiyallar qiymatidagi farqlarning oy davomida sarflangan materiallarga tegishli summasi hisobdan chiqarildi. Bu hisobot davrida sarflangan materiallarning haqiqiy tannarxini hioblash maqsadida amalga oshiriladi.

1610-«Materiallar qiymatidagi farqlar» schoti bo`yicha hisobot oyidagi farq summalar 4200 so‘mni tashkil etgan. 1010 - «Xomashyo va materiallar» schoti bo‘yicha materiyallarning shartnoma qiymati mos ravishda - 100000 so‘m. Bundan farq summasining o‘rtacha foyizi quyidagicha:
160000 so‘m – 100 %, х = 4200 х 100:160000 = 2,625 so‘m
4200 so‘m – х (%),
Oy davomida ishlab chiqarishga sarflangan materiallar qiymatiga tegishli farq summasi 2625 so‘mni tashkil etadi (2,625 х 100000 : 100).
shu jumladan:
а) «V» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 1181 so‘m (2,625 х 45000 :100),
b) «G» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 1312,5 so‘m (2,625 х 50000 : 100),
v) umumishlab chiqarish xarajatlariga ...... 131,5 so‘m (2,625 х 5000 : 100),
Hisoblab chiqarilgan farq summalarini 1610-«Materiallar qiymatidagi farqlar» schotining kreditidan, oldin materiyallar shartnoma bahosi bo‘yicha oy davomida qaysi chotlarga olib borilgan bo‘lsa, shu shotlarning debetiga olib boorish lozim.
Ikkinchi operatsiyaning bayon qilingan mazmunidan kelib chiqqan holda, sarflangan materiallarning shartnoma bahosi bo‘yicha qiymatiga tegishli farq summa buxgalteriya hisobi schotlarida quidagicha aks ettiriladi:
Debet 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schoti — 2493,5 so‘m, shu jumladan:
а) «V» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 1181 so‘m
b) «G» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 1312,5 so‘m 2510-«Umumishlab chiqarish xarajatlari» schoti 131,5 so‘m Kredit «Materiallar qiymatidagi farqlar» schoti — 2625 so‘m

10. 
    operatsiya. Hisobot oyi uchun korxona xodimlariga ish haqi hisoblandi:
    

1. 
   «A» mahsulotni ishlab chiqarishdagi xodimlarga 130 000 so‘m
   
2. 
   «B» mahsulotni ishlab chiqarishdagi xodimlarga 150 000 so‘m
   

Jami: 280 000 so‘m

4. 
   ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish xodimlariga
   

20 000 so‘m
Hammasi 300 000 so‘m Yuqorida keltirilgan hisoblangan va taqsimlangan ish haqi
summalari materiallar olib borilgan schotlarga debetlanishi zarur. Chunki bu ham korxonaning hisobot davridagi joriy xarajati hisoblanadi. Ayni vaqtda korxonada hisoblangan, lekin to‘lanmagan ish haqi summasi bo‘yicha o‘z xodimlari oldida majburiyat yuzaga keladi. Bu qarz mablag‘larining manbasi hisoblanadigan kreditorlik qarzidir. Shuning uchun 6710-«Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob- lashishlar» schotining kreditida mehnat haqi bo‘yicha kreditorlik qarzi
ko‘payadi. Ushbu xo‘jalik muomalalari buxgalteriya hisobi schotlarida quyidagicha aks ettiriladi:
Debet 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schoti – 280 000 so‘m.
Shu jumladan:

1. 
   «A» mahsulotni ishlab chiqarish uchun – 130 000 so‘m
   
2. 
   «B» mahsulotni ishlab chiqarish uchun – 150 000 so‘m Debet 2510-«Umumishlab chiqarish xarajatlari» schoti – 20 000 so‘m Kredit 6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha
   

hisoblashishlar» schoti 300 000 so‘m

11.