A mamatkulov I bolalar anatowiyasi va fiziologiyasi asoslari

I guruh
— eritrotsitlarda agglyutinogen umuman bo‘lmaydi. 
Plazmada agglyutinin a va b bo‘ladi.
I I guruh
— eritrotsitlarda agglyutinogen A plazmada aglyuti- 
nin b bo‘ladi.
I I I guruh —
eritrotsitlarda agglyutinogen B, agglyutinin a 
bo‘ladi.
IVguruh —
eritrotsitlarda agglyutinogen A va B, plazmada ag­
glyutinin umuman bo‘lmaydi.
Qon guruhlari embrion rivojlanishining ilk davrida shaklla- 
nadi va yashash mobaynida o‘zgarmaydi. K. Landshteyner va 
boshqalar 1940-yilda eritrotsitlarda rezus faktor, antigen borligini 
aniqlaganlar. Bu faktor 85% odamlar qonida boladi va uni rezus
— musbat deyiladi. 15% odamlarda bo‘lmaydi, bunday qon rezus
— manfiy deyiladi.
Rezus-faktor bor-yo‘qligi odam sogligiga ta’sir qilmaydi, bi- 
roq qon quyish, organ va to‘qimalarni ko‘chirib o‘tkazish, ayniqsa
132

---

homila rivojlanishining embrion davrida bu xossalar katta ahami- 
yat kasb etadi.
Qon quyish.
Og‘ir shikastlanganda va ko‘p qon yo‘qotilganda, 
og‘ir kasalliklarda bemorni davolash uchun qon quyiladi. Bunda 
birinchi gruppa qonni to‘rtta gruppaga ham quyish mumkin. Ik- 
kinchi gruppa qonli odamlar ikkinchi va to‘rtinchi gruppa qonli 
odamlarga, uchinchi gruppa uchinchi va to‘rtinchi gruppaga, 
to‘rtinchi gruppa faqat shu gruppa qonli odamlarga qon berishi 
mumkin. 0 ‘zi hamma gruppadan qon oladi.
Bemorga qon quyish o‘ta mas’uliyatli ish hisoblanadi. Agar 
bemor qon gruppasiga to‘g‘ri kelmaydigan qon quyilsa, donor qo- 
nining eritrotsitlari bilan bemor qonining eritrotsitlari bir-biriga 
yopishib qoladi, ya’ni agglyutinatsiya hodisasi ro‘y beradi. Bunda 
bemorning ahvoli og‘irlashib rangi oqaradi, lablari ko‘karib, ta- 
nasi sovib, qaltiraydi.