A soliyev, R. Mahamadaliyev iqtisodiy va ijtimoiy geografiya asoslari

-c
h
iz
m
a
. 
Is
hla
b 
ch
iqarishni 
ijt
im
o
iy
 ta
shk
il 
e
ti
sh
n
in
g
 a
so
si
y
 shak
llar
i
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Umuman  olganda,  ishlab  chiqarishning  ijtimoiy  shakllari  o'zaro 
bog'liq.  Chunonchi,  ixtisoslashgan  korxonalar  yoki  kooperatsiya  va 
kombinatsiya  doirasidagi  ishlab  chiqarish  bo'g'inlari  ham  u  yoki  bu 
ko'rinishda mujassamlashuvni  anglatadi. Biroq bu yerda ulaming bir joyda 
to'planganligi,  yig'ilganlik  darajasi  boshqa  joylarga  nisbatan  yuqori 
bo'Iishi lozim, aks holdatom ma'nodagi mujassamlashuv bo'lmaydi.
Mujassamlashuv  yoki  ixtisoslashuv  ayni  paytda  shu  sohaning 
rivojlanganligidan 
dalolat 
beradi. 
Ammo 
bu 
rivojlanganlik 
mujassamlashuvda  korxona  yoki  tashkilotning  kattaligi,  ko'lami  bilan 
o'lchansa,  ixtisoslashuvda  esa  u  o 'z  ifodasini  yagonaligi,  noyobligi  va 
betakrorligida topadi.
Kooperatsiya  va  kombinatsiya  bir-biriga  o'xshashligini  yuqorida 
qayd  qilgan  edik.  Bu  masalaga  yana  bir  yondashsak,  ulaming  ikkalasi 
uchun ham ixtisoslashuv tegishli ekanligining guvohi bo'lamiz.
Agar  kooperatsiyaga  asosan  detal  yoki  qism  darajasidagi 
ixtisoslashuv  mos  bo'lsa,  kombinatsiya uchun texnologik,  yarim  mahsulot 
ishlab  chiqarish  doirasida  ixtisoslashgan  korxonalar  birikmasi  xosdir. 
Shuning  uchun  ularning  aloqadorlik  va  farqlarini  aniqlash,  ijtimoiy  va 
hududiy  tomonlarini  ajrata  bilish,  bir-birlarini  bog'lab  ko'rish  iqtisodiy 
geografik o'rganishning muhim shartidir.
Mustaqillikni 
mustahkamlash 
va 
bozor 
iqtisodiyoti 
munosabatlariga  o'tish  sharoitida  ishlab  chiqarishni  tashkil  etishning 
barcha  shakllaridan  to'g'ri  va  oqilona  foydalanish  zarur.  Masalan,  har 
qanday  mustaqil  davlatning  iqtisodiy  qudratini  faqat  kichik  yoki  tor 
darajada ixtisoslashgan  korxonalar bo'yicha  parchalab yuborish  maqsadga 
muvofiq  emas.  Shu  bois,  mamlakat  uchun  katta,  o'rta  va  kichik,  turli 
darajada  ixtisoslashgan  korxonalaming  turg'un  uyushmasi,  majmuasi 
kerak.
Hozirgi  sharoitda O'zbekiston milliy  iqtisodiyotini  ham  "pastdan", 
ham  "yuqoridan"  qurish  lozim.  Binobarin,  xorijiy  davlatlar  bilan 
hamkorlikda  barpo  etilayotgan  sanoat  korxonalari  uchun  ularga  zarur 
bo'lgan  texnologik  qismlar,  detal  va  dastgohlami  o'zimizda  tayyorlash 
imkoniyatlarini  vujudga  keltirish,  ishlab  chiqarishning  mahalliylashtirish 
dasturini  amalga  oshirish  zamon  talabidir.  Shu  bilan  birga,  mavjud 
imkoniyat va resurslardan to'la foydalangan holda mamlakatimiz hududida 
ko'proq 
tayyor 
mahsulotlar 
ishlab 
chiqaruvchi 
korxonalami
rivojlantirishga ahamiyat berish lozim.
33
www.ziyouz.com kutubxonasi

---