Қадимги юнон-рим тарихи

Marhumlarni mo`miyolash 
 
86. Buning uchun  alohida ustalar qo`yilganlar, ular  qaysiki vazifasi  bo`yicha mo`miyolash  
hunari bilan  shug`ullanadilar. Qachonki ularga  marhumni olib  kelganlarida,  ular qarindoshlarga  
tanlash uchun  marhumlarni yog`ochdan  bo`yalgan tasvirlarini  ko`rsatadilar. Shuningdek  ustalar
   
(uni mo`miyolashda qo`llagan) mo`miyolashni  eng yaxshi usulini aytadilar, menga bu holda kimni 
nomini aytish joiz emas. Keyin ular  ikkinchi va  arzonroq oddiyroq usul, va nihoyat  uchinchi - eng 
arzonni taklif qiladilar.  Keyin ular (qarindoshlardan)
 
qanday narxda,
   
(qanday usulda)
 
 marhumni  
mo`miyolashni so`raydilar. Agar narx to`g`ri kelsa  qarindoshlar uyga qaytadilar,  ustalar qoladilar  
va tezda  ishga sinchkovlik bilan kirishadilar.  Boshda ular  burun orqali  temir ilmoq  bilan miyani  
ajratib  oladilar.  Bu  usul  bilan    faqat  miyani    bir  qismini,    qolgan  qismini
1
  dorilarni  purkash  yo`li 
bilan  oladilar. Keyin o`tkir efiop  toshi bilan  kindikni kesib,  butun qorin qismini  ichki a`zolardan 
tozalaydilar.  Qorin  qismini    tozalab  va    uni  pal`ma    vinosi  bilan    yuvib  ustalar  uni  yangiezilgan 
xushbo`y  moddalar bilan  tozalaydilar
2
. Nihoyat,  qorinni toza ezilgan  mirra
3
, kasiya
4
 va boshqa 
xushbo`y  moddalar (ladandan boshqa) bilan to`ldirib  … (uni)  yangidan tikadilar.  Shundan keyin 
jasadni  70 kun  natriy eritmasiga soladilar.  Biroq 70 kundan ko`p  muddatni tugashi bilan  jasadni 
yuvib,  visson gazlamasidan  lentalarga kesilgan  bint bilan (uni) o`rab  kamyed
       
(u yelim o`rnida  
ishlatiladi)
 
surkaladi. Shundan
 
keyin  qarindoshlar  jasadni qaytarib olib  odam figurasi  ko`rinishida 
yog`och  tobut tayyorlab, marhumni  unga joylashtiradilar. Tobutga  marhumni qo`yib uni oilaviy 
sog`onada saqlaydilar, u yerda  tobutni devorga  tik holda qo`yadilar. 
 
Хрестоматия по истории  древнего мира. М., 1991. 37-39 стр 
Tibbiyot 
 
Bu yerda misrliklarni meditsina papirusidan ikki parcha keltirilib, ularda  kasalni muolaja 
qilish va da’volash bilan birga afsun-jodular to`g`risida ma’lumot olamiz. Biz qadimgi misrliklarni 
tibbiyot  sohasidagi  yutuqlarini  saqlanib  qolgan  Qadimgi  Misr  tibbiyot  traktatlari  orqali  bilamiz, 
shunday  papiruslardan  biri  20,5  metr  uzunlikdagi  Ebersning  tibbiyot  papirusi.  U  turli  xil 
xastaliklarga  qarshi  900  gacha  da’volash  tavsiyalrini  o`z  ichiga  oladi.  O`liklarni  mo`miyolash 
tufayli  misrliklar  odam  organizmini  tuzilishini,  qon  aylanish    jarayonini  yaxshi  bilishlari  mumkin 
edi.  Natijada  qator  anatomik  atamalarda  belgilangan  dastlabki  anatomik  bilimlar  paydo  bo`ldi. 
Diagnostikani  rivojlanishi  to`g`risida  bir  qancha  kasalliklar;  oshqozon,  teri  usti,  nafas  yo`llari, 
revmatizm  kasalliklari  va  uni  belgilarini  aniq  tavsiflanishi  ko`rinadi.  Misrda  nazariy  bilimlarni 
umumlashtirishning  birinchi  urinishlari  ko`rindi.  “Yurakdan  boradigan  22  qon  tomirlari” 
to`g`risidagi,   qon  aylanishi  to`g`risidagi  ta’limotlar  bu  ma’lum.  Ba’zi  tibbiyot  traktatlarida 
da’volashning  o`ziga  xos  usullari  beriladi.  Tabiblar  kasal  turlariga  qarab  ixtisoslashganlar: 
xirurglar, ko`z va tish tabiblari, ginekologlar va boshqalar. Da’volashda misrliklar dorivor o`tlar, 
kukunlar,  kastor  moyi,  turli  tuzlardan  foydalanganlari  farmokologiyani  rivojlanganidan  darak 
beradi.