Aholi mehnat migratsiyasi: tushunchasi, asosiy mezonlari va xususiyatlari

2. Mehnat migratsiyasining turlarini sanab bering.
2. Xalqaro mehnat tashkiloti mehnat migratsiyasining quyidagi asosiy turlarini
ajratib ko‘rsatadi:
- shartnoma asosida ishlovchilar. Bunda mehnat muhojirlarini qabul qiluvchi
davlat tomonidan ulaming mazkur mamlakatda boiish muddatlari aniq belgilab
qo‘yiladi. Bu tur, asosan, ish kuchini mavsumiy (masalan, qishloq xo‘jaligi,
qurilish) ishlarga jalb qilish bilan bog‘liq;
- malakali kadrlar migratsiyasi. Bunga yuqori malakali mutaxassislar yoki
ishchilarni imtiyozli tartibda (yuqori ish haqi, boshqa imtiyozlar hisobiga) ishga
taklif qilinishi misol bo‘la oladi;
- noqommiy migratsiya. Bu boshqa malakatlarda mehnat faoliyati bilan
noqonuniy ravishda shug‘ullanishdir.
Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasining shakllanishi 4ga bo`linadi. Yo`nalishlarga ko`ra,hududiy qamroviga ko`ra, muddatiga ko`ra, huquqiy asosiga ko`ra. Bular ham o`z ma`nosida bo`limlarga bo`linadi:
Yo`nalishlari bo`yicha- rivojlanayotgan va o`tish iqtisodiyoti mamlakatlarga, rivojlangan mamlakatlar o`rtasida, rivojlanayotgan mamlakatlar o`rtasida, rivojlangan mamlakatlardan rivojlanayotgan mamlakatlarga;
Hududiy qamroviga ko`ra- qit`alararo, qit`alar ichra;
Muddatiga ko`ra- qaytib kelmaslik, vaqtinchalik, mavsumiy, mayatnikli;
Huquqiy asosiga ko`ra- rasmiy, norasmiy
4. Xalqaro mehnat migratsiyasini davlat tomonidan tartibga solish yo‘nalishlarini sanab bering.
4. Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasi jarayonini tartibga solishni ikki turga bo‘li-
shimiz mumkin:
• ishchi kuchining xalqaro migratsiyasini xalqaro tashkilotlar yordamida tartib-
ga solish.
• davlat tomonidan tashqi migratsiyani turli usullar orqali tartibga solish.
5. Mehnat migratsiyasini tartibga solish bo‘yicha asoslangan takliflar ishlab chiqing.
5. A)Kasbiy malaka.
Ishchi kuchini qabul qiluvchi mamlakatlarning qonunchili-
gida mutaxassislik bo‘yicha bilim darajasi va staji borasida qat'iy talablar mav-
jud.
B)Ishchilarning shaxsiga oid cheklovlar.
Ishchi kuchini qabul qiluvchi mam-
lakatlar immigrantlarning sog‘lig‘iga oid qat'iy talablar qo'yishadi. Mamlakatga
narkomanlar, ruhiy kasal odamlar, SPID virusi bilan kasallanganlar qo'yilmaydi
C)Miqdoriy cheklash.
Ishchi kuchini qabul qiluvchi ko'pchilik mamlakatlarda
immigrantlarni qabul qilishda miqdoriy cheklashlar joriy etiladi, ya’ni ularning
maksimal soni belgilab qo‘yiladi.
D)Iqtisodiy tartibga solish.
Bu usul immigrantlarning sonini qisqartirishni ta’-
minlovchi ma’lum moliyaviy cheklovlarni joriy etadi.
E)Vaqtli cheklovlar.
Ishchi kuchini qabul qiluvchi mamlakatlarning ko‘pchiligi
mamlakatga kirib kelgan xorijiy ishchilarning mamlakatda boMishlarining maksi-
mal muddatini belgilab qo‘yishadi.
F) Geografik imtiyozlar.
Immigrantlarni qabul qiluvchi har birmamlakat immig-
ratsiyaning geografik va milliy tarkibini belgilaydi. Bu usul, odatda, maMum mam-
lakatdan kirib kelayotganlar sonini miqdoriy kvotalash orqali amalga oshiriladi.
G)Ta’qiqlar.
Xorijiy ishchi kuchini yollash bo‘yicha ochiq va yashirin ta’qiqlar
xorijliklar shug‘ullanishi mumkin boMmagan kasblar to‘g‘risidagi qonunlarda kel-
tiriladi.
H)Reemigratsiyani rag‘batlantiruvchi dasturlar.
Bu dasturlarga noqonuniy
ravishda kirib kelgan immigrantlarni mamlakatdan majburiy chiqarib yuborish-
dan tortib vatanlariga qaytishni xohlaydigan immitrantlarga moddiy yordam berish
bilan bog‘liq choralar kiradi.
J)Immigrantlarni kasbiy tayyorlash dasturlari.
Immigrantlarning o‘z mamla-
katlariga qaytishlarini rag‘batlanliruvchi omil sifatida ba'zi mamlakallar (Fransiya,
Germaniya, Shveysariya) ularni kasbiy tayyorlash dasturlarini ishlab chiqishadi.
K)Ommaviy emigratsiya qiluvchi mamlakatlarga iqtisodiy yordam berish
dasturlari.
Rivojlangan mamlakatlar ishchi kuchini cksporl qiluvchi mamlakat-
lar bilan ishchilarning pul o‘tkazmalarini investitsiyalash va davlatga yangi ishchi
o‘rinlarini yaratish maqsadida korxonalar qurish orqali rivojlanayotgan mamlakat-
larda reemigrantlar uchun ish joylarini yaratishga yordam berish to‘g‘risida keli-
shuvlar tuzishadi.
L) Emigratsiya siyosati.
Testlar